Η βάση της τοπικής μας οικονομίας σήμερα αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από τα έσοδα της τουριστικής δραστηριοποίησης, στοιχείο που μας κάνει ευάλωτους κι εξαρτημένους, ενώ δρούμε με το φόβο μήπως του χρόνου αφήσουν τα τουριστικά γραφεία τα δωμάτιά μας, ή μήπως οι ξένοι tour operators αλλάξουν προορισμό. Η οικονομία του νησιού οφείλει να προσαρμοστεί με τους νέους κανόνες και συνθήκες λαμβάνοντας υπόψη τις ισορροπίες που έχουν διαμορφωθεί και τις μεθόδους του σύγχρονου marketing, στοχεύοντας στην ποιότητα προϊόντων (αγαθά και υπηρεσίες), η οποία καθορίζεται από τις ακόλουθες συνιστώσες:

• τα φυσικά θέλγητρα (κλίμα, τοπία, χλωρίδα, πανίδα),
• η κατάσταση των μνημείων, μουσείων, ναών, ιστορικών κτηρίων,
• η κατάσταση των υποδομών (οδικό δίκτυο, αεροδρόμιο, λιμάνι, τηλεπικοινωνίες, κ.α.),
• η ευρυχωρία-άνεση των δωματίων στα καταλύματα,
• η καθαριότητα στους χώρους εστίασης και διαμονής,
• οι αθλητικές εγκαταστάσεις και ο εξοπλισμός των πλαζ,
• η συμπεριφορά των κατοίκων και του προσωπικού εξυπηρέτησης των επιχειρήσεων,
• η ευκολία, ταχύτητα, αξιοπιστία των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς και
• η ποικιλία και ποιότητα φαγητού.

Ανεξάρτητα αν κάποιες από τις συνιστώσες αυτές είναι λιγότερο ή περισσότερο σημαντικές, τα κύρια εμπόδια της τουριστικής ανάπτυξης σήμερα στα οποία πρέπει να εστιάσει η Σκιάθος είναι:

1. η χαμηλή ανταγωνιστικότητα των τοπικών επιχειρήσεων,
2. οι άβουλες, ή δυσεφάρμοστες κανονιστικές και
3. οι ελλιπείς δημόσιες υποδομές.

Για να κινηθεί στην κατεύθυνση της επίλυσης αυτών των προβλημάτων και με βάση τα στοιχεία που έχουν οι συνιστώσες που αναφέραμε, ο Δήμος θα πρέπει α) να υιοθετήσει καινοτομίες σε αγαθά και υπηρεσίες, β) να θεσπίσει ποιοτικές κανονιστικές και να τις εφαρμόζει με δικαιοσύνη και διάρκεια, και γ) να διεκδικεί συνεχώς Ευρωπαϊκά προγράμματα και νέες δράσεις που θα συμπράξουν στην προσπάθεια της γενικότερης ανάπτυξης των υποδομών.  

1.      ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΡΩΤΗ: η τουριστική πολιτική

Για τη διαμόρφωση της τουριστικής πολιτικής το αρχικό στοιχείο που πρέπει να υπάρχει είναι το Όραμα. Έπειτα να βρεθεί ο τρόπος που οδηγεί εκεί, δηλαδή, να φτιαχτεί η Στρατηγική σύμφωνα με τις ανάγκες, με το χρόνο, με την κατάσταση που επικρατεί, με τις μικρές και μεγάλες συνθήκες που υπάρχουν, με τα στοιχεία που επηρεάζουν την τοπική κοινωνία και τις επιχειρήσεις, μα φυσικά, σύμφωνα και με την προσέγγιση των διοικούντων χωρίς απαραίτητα να προσπαθούν να πράττουν οι ίδιοι παίρνοντας το ρόλο του ειδικού και του παντογνώστη. Η εκτέλεση όλου του σχεδίου πρέπει να γίνεται πάντα με ευελισφάλεια, από Στόχο σε Στόχο, με βάση τις ασφαλείς ποσοτικές μετρήσεις όπως η κίνηση του αεροδρομίου και του λιμανιού, και τις ποιοτικές μετρήσεις όπως η μέση κατά κεφαλήν δαπάνη (σήμερα βρίσκεται σε εθνικό επίπεδο περίπου στα 530 ευρώ ανά επισκέπτη, ενώ στην Ισπανία είναι 1.120 ευρώ, στην Κύπρο 860 ευρώ και στην Κροατία 780 ευρώ), η μέση διανυκτέρευση των επισκεπτών, η εποχικότητα στη ζήτηση, στοιχεία που μετατρέπονται σε μετρήσιμους δείκτες ερευνώντας την αγορά του νησιού. Κρίνεται λοιπόν απαραίτητη η ανεύρεση εξειδικευμένων συνεργατών και η στοχευμένη εκπαίδευση προσωπικού ή στελεχών που ασχολούνται με την τουριστική προβολή, μέσα από δημόσια ή ιδιωτικά εκπαιδευτικά κέντρα, ώστε να αποκτηθούν βασικές γνώσεις αποτελεσματικής προώθησης προϊόντων, επικοινωνίας και PR, Customer Relationship Marketing (CRM), interactive marketing, Demarketing, κ.τ.λ.  

2.      ΠΡΟΤΑΣΗ ΔΕΥΤΕΡΗ: οικονομίες κλίμακας

Ο Δήμος Σκιάθου οφείλει μέσα από σημαντικούς κανόνες να μεριμνήσει ώστε να αναπτυχθούν οικονομίες κλίμακας με σκοπό να μειωθεί το μέσο κόστος για τις τοπικές επιχειρήσεις κατά τη μακροχρόνια επέκταση της συνολικής τουριστικής παραγωγής του νησιού μας. Οι οικονομίες κλίμακας προέρχονται από τεχνολογικούς και από χρηματικούς παράγοντες, όπως παρακάτω:

• Οι τεχνολογικοί σχετίζονται με τις ποσότητες των εισροών που χρησιμοποιούνται στη διαχείριση της τουριστικής παραγωγής (εργασία, κεφάλαιο, υλικά), οικονομίες στη διάθεση (διαφήμιση, κόστος μεταφοράς, συμφωνίες με μεταπωλητές, κ.λπ.), διοικητικές οικονομίες (εξειδίκευση διοικητικών στελεχών, τυποποίηση διοικητικών λειτουργιών) και τέλος, οικονομίες μεταφοράς-μετακίνησης από και προς το νησί.
• Οι χρηματικοί παράγοντες σχετίζονται με τις χαμηλότερες τιμές των εισροών και οι οικονομίες κλίμακας που οφείλονται σε αυτούς μπορεί να δημιουργούνται από εκπτώσεις και καλλίτερες τιμές (στις πρώτες ύλες, στη χρηματοδότηση, στη διαφήμιση μεγάλης κλίμακας όπως αυτή που κάνει ο Δήμος, στις μεταφορές-μετακινήσεις, ακόμη και στο κόστος εργασίας). Τις εκπτώσεις και καλλίτερες τιμές αυτές μπορεί να τις έχει η Σκιάθος, λόγω του οικονομικού μεγέθους και της διαπραγματευτικής της δύναμης.

 

3.      ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΡΙΤΗ: ειδικές, σύνθετες μορφές τουρισμού

Η σημερινή κατάσταση διαμορφώνεται από την τεχνολογική επανάσταση και την παγκοσμιοποιημένη αγορά με την αλληλεξάρτηση και τις πιο σύνθετες μορφές τουρισμού που δημιουργεί, όπως για παράδειγμα ο ιατρικός, ο καταδυτικός, ο περιπατητικός, ή ο συνεδριακός τουρισμός, χωρίς να απορρίπτουμε μορφές όπως τους νέους που αποτελούν κύτταρο της κοινωνίας, καθιστώντας έτσι σκόπιμη την αναζήτηση ειδικών αγορών-στόχων μέσα από τις εξής διαδικασίες: i.συμμετοχή σε επιλεγμένα συνέδρια και εκθέσεις ειδικού χαρακτήρα, ii.ανάπτυξη δικτύου στρατηγικών συνεργατών στις επιμέρους αγορές-στόχους, με έμφαση στην τακτική word of mouth παρά στη μαζική διαφήμιση, iii.προβολή μέσω έγκυρων ειδικών εντύπων, websites, face-pages, κ.α., με ευρεία αναγνωρισιμότητα, και iv.στοχευμένη προσέγγιση σε μεμονωμένες προσωπικότητες διεθνούς αναγνώρισης (ή/και αναγνωρισιμότητας), παρέχοντάς τους διευκολύνσεις πρόσβασης, διαμονής και εξεζητημένες παροχές, ώστε να επισκεφτούν το νησί μας. Επιπρόσθετα η ανάδειξη και δημιουργία ειδικού τουρισμού (και) κατά τους χειμερινούς μήνες, με θέματα όπως: v.περιπατητικός τουρισμός με την προβολή των υπαρχόντων μονοπατιών, vi.ιατρικός και συνεδριακός τουρισμός με τη δημιουργία σύγχρονου συνεδριακού κέντρου ή τη χρήση ανάλογων ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων, vii.αθλητικός τουρισμός, rock climbing, κ.λπ.  

4.      ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΕΤΑΡΤΗ: ενίσχυση πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής

Τον κυρίαρχο ρόλο τον παίζει το ανθρώπινο κεφάλαιο με εργαλεία την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και την εύρεση νέων ποιοτικών αγαθών και υπηρεσιών μέσα από την ενίσχυση του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τομέα, πλάι στον ήλιο και στη θάλασσα που υπάρχουν πλέον σχεδόν παντού. Πρέπει ο Δήμος Σκιάθου να μεριμνήσει ώστε να ξανα-γεννηθούν επιχειρήσεις πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής, φροντίζοντας για την επιμόρφωση, την οικονομική υποστήριξη και φυσικά τη διαφημιστική προώθηση των παραγομένων προϊόντων αυτών στις τουριστικές εκθέσεις και διαφημιστικές προβολές, μαζί με τα υπόλοιπα στοιχεία που προ-βάλλουμε για το νησί μας. Ενδεικτικά παραδείγματα:

1. το μέλι, προβάλλοντας το ως ένα εξαιρετικά ποιοτικό αγαθό σε πρωινά ξενοδοχείων, εστιατόρια και καταναλωτές,
2. οι βρώσιμες ελιές (αντί Καλαμών, κ.α.) που μπορούν να αποτελέσουν και ένα άμεσα αποδοτικό εξαγώγιμο αγαθό,
3. τα τοπικά κρασιά που μπορούν να ανανεώσουν και να αναβαθμίσουν συνολικά την τουριστική μας ταυτότητα, κ.α.

Καταλήγοντας, είναι πιο ορθολογικό σήμερα να εφαρμόσουμε μια συσταλτική πολιτική απέναντι στην αναζήτηση νέων αγορών-στόχων, ή ακόμη και στην επαύξηση γνωστών αγορών-στόχων (π.χ. στην Αγγλία θεωρείται μάλλον αρνητική η επέκταση στην εσωτερική αγορά-στόχο της Κορνουάλης, σε συνδυασμό με την αγορά-στόχο του Λονδίνου). Άλλωστε, μια μονίμως διασταλτική πολιτική με συνεχές άνοιγμα σε νέες αγορές-στόχους δεν φέρει απαραίτητα όφελος για τους επιχειρηματίες και κατοίκους του νησιού. Αντιθέτως, μπορεί να επιφέρει μια συνεχή τάση οριζόντιας ανάπτυξης (αύξηση σε κλίνες, τροφοδοσίες, μεταφορές, κ.λπ.), η οποία δεν μπορεί να υποστηριχτεί επαρκώς από τις ιδιωτικές και δημόσιες υποδομές του νησιού. Ενδεχομένως μάλιστα θα πρέπει σε αυτό το χρονικό σημείο να ελεγχθεί και η χορήγηση νέων αδειών για τουριστικά καταλύματα και παραθεριστικές εγκαταστάσεις. Η Σκιάθος είναι πλέον σχεδόν κορεσμένος τουριστικός προορισμός, αφού σήμερα το περιβάλλον του νησιού καλείται περιοδικά να εξυπηρετήσει ημερησίως περίπου 50 χιλ. ανθρώπους (κατοίκους, επισκέπτες, εργαζόμενους, περαστικούς, κ.λπ.) πάνω σε συνολικό εμβαδό 49km², δηλαδή, μια πυκνότητα ίση με 1.000 άτομα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Προτιμότερο είναι λοιπόν να προσαυξήσουμε το πακέτο ωφελειών (νέα προϊόντα για υφιστάμενους πελάτες), μεγαλώνοντας έτσι και το προσδοκώμενο έσοδο ανά επισκέπτη. Απαραίτητη επίσης είναι η δημιουργία από το Δήμο τέτοιων μηχανισμών και εργαλείων για τον έλεγχο απόδοσης και ποιότητας, συνολικά και κατά τμήματα ή μονάδες, του προορισμού της Σκιάθου, όπως π.χ. με το πλαίσιο ΡΖΒ που ελέγχει τις συνιστώσες: tangibles (υλικά), reliability (αξιοπιστία), responsiveness (ανταπόκριση), assurance(εμπιστοσύνη), empathy (κατανόηση), ή εργαλεία ελέγχου στοιχείων, όπως επαγγελματισμός και ικανότητες, φροντίδα πελάτη, φυσικά χαρακτηριστικά, στάσεις και συμπεριφορές, ικανοποίηση, κ.λπ. Η μελλοντική ρύθμιση της τοπικής οικονομίας και η οικονομική ανάταση μπορούν να επιτελεστούν μέσα από εμπνευσμένες ενέργειες και πολιτικές, και με ταυτόχρονη ενίσχυση του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τομέα, επενδύοντας δηλαδή στο ίδιο μας το νησί. Έτσι τα μακροοικονομικά μεγέθη της τοπικής οικονομίας (αύξηση τοπικού εγχώριου προϊόντος, σταθεροποίηση, έλεγχος τοπικής ανεργίας, συγκράτηση κόστους προϊόντων, κ.λπ.) θα διαμορφωθούν με τέτοιο τρόπο, και μαζί με τα τοπικά αγαθά και τις τουριστικές υπηρεσίες που θα είναι καλλίτερα, φθηνότερα, πιο καινοτόμα, άρα πιο ανταγωνιστικά και πιο κερδοφόρα, θα κάνουν συνολικά την οικονομία της Σκιάθου πιο ανθεκτική βελτιώνοντας και τα οικονομικά όλων μας._ Ο Ελευθέριος Βιολέττας είναι Δημοτικός Σύμβουλος Σκιάθου και το παραπάνω κείμενο παρουσιάστηκε στην τελευταία άτυπη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου με θέμα τον Τουρισμό