Πολλές φορές τελειώνοντας η Θεία Λειτουργία και φεύγοντας από τον ενοριακό ναό,  η συμπεριφορά μας μοιάζει  σαν να υπήρξαμε παρόντες τυπικά, αλλά απόντες ουσιαστικά από αυτό το ύψιστο λατρευτικό γεγονός. 

Η Θεία Λειτουργία είναι η καρδιά της ζωής του Ορθοδόξου Χριστιανού. Εντός του Ιερού Ναού, ενωνόμαστε με τον Χριστό· εκτός του Ναού, καλούμαστε να δείξουμε αν ο Χριστός μένει εντός μας.

 

Η ζωή μετά τη Λειτουργία –η λεγόμενη μεταΛειτουργική ζωή– δεν είναι μια «κοσμική παύση» μέχρι την επόμενη Κυριακή ή εορτή, αλλά η απόδειξη της συμμετοχής μας στο Σώμα του Χριστού. Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής διδάσκει: «Ἀληθῶς μετέσχη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ ὁ κοινωνῶν τοῦ ἔργου τοῦ Χριστοῦ» (PG 90, 880C)· δηλαδή, όποιος μετέχει στο Μυστήριο, οφείλει να φανερώσει τη Χάρη με έργα αγάπης.

 

 

 

Η λειτουργική εμπειρία δεν απομονώνει τον πιστό, αλλά τον αποστέλλει στον κόσμο. Το «Δι’ εὐχῶν» δεν είναι το τέλος, αλλά η αρχή μιας αποστολής: να ζήσει «ὡς φῶς ἐν κόσμῳ» (Φιλ. 2,15), όπως φανερώνει και ο λειτουργικός χαιρετισμός: «ἐν εἰρήνῃ προέλθωμεν» — με εσωτερική ειρήνη, αλλά και με πρόθεση ειρηνοποιού και κοινωνικού φορέως της Χάριτος.

 

 

Η μεταΛειτουργική ζωή αποδεικνύεται πρώτα απ’ όλα στη σχέση με τον πλησίον μας. Όποιος είδε τον Χριστό στο Άγιο Ποτήριο, καλείται να Τον αναγνωρίσει στο πρόσωπο κάθε ανθρώπου: του φτωχού, του αρρώστου, του ξένου, του αδικημένου.

 

Ο Κύριος είναι σαφής: «Ὅταν ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε» (Ματθ. 25,40).

 

Η αγάπη στον Θεό επιβεβαιώνεται από την αγάπη στον αδελφό: «Ὁ μὴ ἀγαπῶν τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ… τὸν Θεὸν ὃν οὐχ ἑώρακε, πῶς δύναται ἀγαπᾶν;» (Α’ Ιω. 4,20).

 

Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τονίζει:

«Θεῖος ὁ ναός, ἀλλὰ θείον καὶ τὸ σῶμα τοῦ ἀδελφοῦ σου· μὴ περιφρόνει τὸν ἀδελφόν σου, ἐνώ μόλις τίνας ἄνθρωπος τολμᾷ νὰ εἰσέλθῃ στὸ ἱερόν» (PG 60, 216).

 

Η ταπείνωση, η συγγνώμη, η ανεξικακία και η διακονία προς τους άλλους είναι η φυσική έκφραση της Θείας Ευχαριστίας.

 

Η φιλανθρωπία ως καρπός της Ευχαριστίας

 

Δεν υπάρχει αληθινή Θεία Λειτουργία χωρίς λειτουργική φιλανθρωπία. Ο άρτος του Μυστηρίου μάς οδηγεί στον άρτο της καθημερινής ανάγκης του πλησίον.

 

Η φιλανθρωπία δεν είναι προαιρετική, ούτε φιλανθρώπινο "καθήκον". Είναι λατρεία:«Θυσία τῷ Θεῷ πνεῦμα συντετριμμένον…» (Ψαλμ. 50, 19)

«Ὅσιον καὶ δίκαιον ἐστὶ τὸν πλησίον βοηθεῖν» (Άγιος Βασίλειος ο Μέγας, Ομιλία εις την Ψαλμ. 14, PG 29, 244C)

 

 

Αναρίθμητα τα παραδείγματα των Αγίων που έζησαν "μετά την Λειτουργία", υπηρετώντας τον πάσχοντα αδελφό:

– Ο Άγιος Ιωάννης Ελεήμων, που μετά την προσκομιδή έτρεχε στα φτωχοκομεία.

– Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, που μετά την ιεραποστολή, φρόντιζε για ορφανοτροφεία και σχολεία.

– Η Αγία Φιλοθέη, που διακονούσε νέες γυναίκες και δούλες με κίνδυνο της ζωής της.

 

 

 

Ο Ορθόδοξος Χριστιανός δεν εγκαταλείπει την κοινωνία· αντιθέτως, είναι μαγιά μέσα στη ζύμη (Ματθ. 13,33), άλας και φῶς (Ματθ. 5,13-14).

 

Η ευγένεια, η δικαιοσύνη, η ελεημοσύνη, η εργασία με ακεραιότητα, η προστασία της οικογένειας, η έντιμη παρουσία στον δημόσιο λόγο και στην πολιτεία είναι εκφράσεις της μεταλειτουργικής συνέπειας.

 

Ο άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς λέει χαρακτηριστικά: «Ὁ Ἐκκλησιαστικὸς ἄνθρωπος δὲν ἀποσύρεται, ἀλλὰ εἰσδύει εἰς τὸν κόσμον, ὡς μαρτυρία τοῦ Χριστοῦ» (Άνθρωπος και Θεάνθρωπος, σ. 119).

 

 

Η μετά τη Λειτουργία ζωή χρειάζεται προσοχή, για να μη χαθεί η Χάρη που λάβαμε. Η μνήμη του Θεού, η νοερά προσευχή, η αποχή από κατάκριση και ταραχή, η μελέτη του Λόγου του Θεού, είναι ο εσωτερικός ναός που συνεχίζει να χτίζεται μέσα μας.

 

Ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος τονίζει:

«Μηδέποτε ἐξέλθῃς ἐκ τοῦ Ἱεροῦ νοερώς· ἀλλ’ ἔχε τὴν καρδίαν σου εἰς τὴν παρουσίαν τοῦ Χριστοῦ, καθ’ ὅλην τὴν ἡμέραν» (Θεολογικοὶ Λόγοι, Λόγος ΙΑ’).

 

 

Η Ορθόδοξη Πνευματικότητα δεν είναι «απόσυρση», αλλά μετοχή στο Πάθος και την Ανάσταση, που διαχέεται στον κόσμο. Ο Ορθόδοξος Χριστιανός, όταν εξέρχεται από τον Ναό, δεν αφήνει πίσω τον Χριστό — Τον μεταφέρει στον συνάνθρωπο, στη ζωή, στην κοινωνία.

 

Όπως γράφει ο Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης: «Τί ἐξέρχεσαι ἀπὸ τὸν Ναὸν, ἀδελφέ μου; Ἐξέρχεσαι φέροντας τὸν Χριστόν ἐντός σου· ἔχε φόβον Θεοῦ καὶ ἀγάπη γιὰ τὸν ἀδελφόν» (Το ημερολόγιο ενός ιερέα, τ. Α’, σ. 208).

 

 

~~~~~~~~~~~~~~~~~~

 

 

1. Αγ. Νικόλαος Καβάσιλας, Εἰς τὴν Θείαν Λειτουργίαν Ἑρμηνεία, PG 150.

 

2. Αγ. Ιωάννης Χρυσόστομος, Ομιλία Εις τον Ματθαίον, PG 60.

 

3. Αγ. Μάξιμος ο Ομολογητής, Περὶ ἀγάπης, PG 90.

 

4. Αγ. Ιουστίνος Πόποβιτς, Άνθρωπος και Θεάνθρωπος, εκδ. Ετοιμασία.

 

5. Αγ. Συμεών ο Νέος Θεολόγος, Θεολογικοί Λόγοι, Λόγος ΙΑ΄.

 

6. Αγ. Σιλουανός, Ο Γέρων Σιλουανός, Αρχιμ. Σωφρονίου, Έσσεξ.

 

7. Ψαλμοί, Καθολικές Επιστολές, Ματθαίος, Φιλιππησίους.

 

8. Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης, Το ημερολόγιο ενός ιερέα.

 

9. Αγ. Βασίλειος, Περί φιλοπτωχίας και Ομιλίες εις Ψαλμούς, PG 29.