Στην Αλόννησο, το νησί που πρωτοείδε τη Μεσογειακή φώκια να γίνεται σύμβολο προστασίας και περηφάνειας, η λέξη «ΜΚΟ» έχει γίνει αφορμή για διχασμό.

Υπάρχουν οι ΜΚΟλάτρες, που βλέπουν στις οργανώσεις ως την κινητήρια δύναμη της οικολογικής ευαισθησίας, και οι ΜΚΟμάχοι, που τις αντιμετωπίζουν ως ξένο σώμα, φορέα ελέγχου και καταπίεσης.

 

Ανάμεσα στις δύο πλευρές, μια κοινωνία μικρή, νησιωτική, αλλά με βαθιά συνείδηση ανεξαρτησίας, προσπαθεί να ισορροπήσει.

 

 

Η σπίθα που άναψε και φούντωσε τη φωτιά ήταν η υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ του ΟΦΥΠΕΚΑ (Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής) και συγκεκριμένων ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στο νησί.

Το Μνημόνιο προβλέπει τη φύλαξη του Θαλάσσιου Πάρκου Αλοννήσου – Βορείων Σποράδων, την παρακολούθηση και προστασία της μεσογειακής φώκιας και άλλων απειλούμενων ειδών, καθώς και δράσεις περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης.

 

Ενώ στα χαρτιά το σχέδιο φάνηκε να υπόσχεται συνεργασία και επιστημονική τεκμηρίωση, στην πράξη δημιούργησε ένα κλίμα καταπίεσης:

ψαράδες που ελέγχονται συνεχώς, τουριστικά σκάφη που περιορίζονται σε διαδρομές, επαγγελματίες που αισθάνονται υπό επιτήρηση — όλοι μιλούν για ένα αόρατο καθεστώς εποπτείας.

Η θάλασσα που θεωρούσαν «δική τους» μοιάζει τώρα να έχει αποκτήσει άλλους ιδιοκτήτες.

 

 

Η διαμάχη δεν άργησε να αποκτήσει πολιτική διάσταση.

Η πρώην δημοτική αρχή, σήμερα στη μειοψηφία, έχει συνταχθεί ανοιχτά με τους ΜΚΟλάτρες, υπερασπιζόμενη τη συνεργασία με τις οργανώσεις ως μοχλό διεθνούς προβολής και βιώσιμης ανάπτυξης.

Αντίθετα, η σημερινή δημοτική αρχή στήριξε την προεκλογική της εκστρατεία στη ρητορική των ΜΚΟμάχων, προβάλλοντας τον εαυτό της ως «θεματοφύλακα της νησιωτικής κυριαρχίας» και πολέμια κάθε εξωτερικής επιρροής.

 

Το αφήγημα «μας ελέγχουν ξένοι» βρήκε έδαφος — και η αντιπαράθεση πέρασε από τα δημοτικά συμβούλια στα καφενεία, στις καφετέριες, στα καΐκια και στα μαγαζιά.

 

 

Στο μέσο αυτής της διαμάχης, οι τοπικοί φορείς έχουν πάρει θέση.

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Αλοννήσου, με παραδοσιακή παρουσία σε πολιτιστικά και εθελοντικά δρώμενα, συνεργάζεται στενά με τις ΜΚΟ σε δράσεις καθαρισμού ακτών, εκπαιδευτικά προγράμματα και πολιτιστικά γεγονότα.

Για τα μέλη του, οι οργανώσεις αυτές φέρνουν τεχνογνωσία, πόρους και δικτύωση που το νησί, μόνο του, δεν θα μπορούσε να εξασφαλίσει.

 

Στον αντίποδα, ο Σύλλογος Κατοίκων Αλοννήσου έχει αναλάβει ανοιχτά εκστρατεία κατά των ΜΚΟ.

Τις κατηγορεί ότι, υπό το πρόσχημα της προστασίας της φύσης, υποκαθιστούν κρατικούς και δημοτικούς μηχανισμούς, περιορίζουν παραδοσιακές δραστηριότητες και λειτουργούν «χωρίς λογοδοσία προς τους πολίτες του νησιού».

Σε δημόσιες παρεμβάσεις του, ο Σύλλογος ζητά την αναθεώρηση του Μνημονίου και τον τερματισμό της συνεργασίας με τον ΟΦΥΠΕΚΑ, τον οποίο θεωρεί ότι «εκχώρησε τη διοίκηση του πάρκου σε ιδιωτικά συμφέροντα».

 

 

Η πιο ενδιαφέρουσα, ίσως, διάσταση της σύγκρουσης βρίσκεται στη θάλασσα.

Οι οργανωμένοι ψαράδες, μέσω του επαγγελματικού τους συλλόγου, δηλώνουν υπέρ της συνεργασίας με τον ΟΦΥΠΕΚΑ και με τις ΜΚΟ. Θεωρούν ότι η επιστημονική παρακολούθηση και η προστασία του θαλάσσιου οικοσυστήματος μπορεί, μακροπρόθεσμα, να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα του επαγγέλματος.

Αντίθετα, οι ανεξάρτητοι ψαράδες, οι μη οργανωμένοι, βλέπουν τις ΜΚΟ σαν παρείσακτους επιτηρητές που περιορίζουν την ελευθερία τους στο ίδιο τους το σπίτι.

«Μας ελέγχουν για να σώσουν τη φώκια, αλλά ποιος θα σώσει εμάς;» λένε συχνά στα καφενεία.

 

Η φώκια, από σύμβολο του νησιού, έγινε έτσι σημείο τριβής: άλλοι τη βλέπουν ως ιερό πλάσμα που αξίζει κάθε θυσία, κι άλλοι ως προκάλυμμα εξουσίας.

 

 

Η σύγκρουση των ΜΚΟμάχων και των ΜΚΟλατρών έχει διεισδύσει σε κάθε κοινωνική ομάδα — επαγγελματίες, εκπαιδευτικούς, δημοτικούς υπαλλήλους, ξενοδόχους, ακόμα και στους νέους.

Κάποιοι μιλούν για ένα νησί που έγινε «πειραματικό πεδίο» συνεργειών, άλλοι για ένα νησί που έχασε την αυτονομία του.

Η καθημερινότητα όμως δείχνει κάτι πιο απλό: μια κοινωνία που έχει μάθει να ζει μέσα στο παράδοξο, να επωφελείται από την προβολή και τα προγράμματα αλλά να δυσπιστεί απέναντι σε αυτούς που τα φέρνουν.

 

 

 

Στο τέλος, δεν υπάρχουν απόλυτα καλές ή κακές ΜΚΟ.

Υπάρχουν άνθρωποι με διαφορετικές αγωνίες, φόβους και αντιλήψεις για το ποιος έχει τον έλεγχο αυτού του μικρού παραδείσου στο Αιγαίο.

Αν η Αλόννησος θέλει να σταθεί ενωμένη, πρέπει να ξαναβρεί τη γλώσσα της εμπιστοσύνης — να μπορεί να μιλά χωρίς καχυποψία και να συνεργάζεται χωρίς υποτέλεια.

 

Γιατί ο πραγματικός πλούτος του νησιού δεν είναι ούτε οι φώκιες, ούτε τα προγράμματα, ούτε τα κονδύλια.

Είναι οι άνθρωποι του,

υπό τον όρο να θυμούνται ότι πρώτα απ’ όλα αποτελούν ενιαία και ενωμένη κοινότητα ΜΠΡΟΣΤΆ ΣΤΙΣ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΎΡΙΟ.