Νέο τοπίο στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και νέα γεωπολιτικά δεδομένα που αφορούν άμεσα και την Ελλάδα, δημιουργούν οι ανακοινώσεις για το πλούσιο κοίτασμα στην Κύπρο. Επισήμως, η ExxonMobil και ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Λακκοτρύπης, ανακοίνωσαν την ύπαρξη κοιτάσματος φυσικού αερίου 5-8 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών. Όπως είπαν, πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες ενεργειακές αποκαλύψεις των τελευταίων τριών ετών παγκοσμίως. Βεβαίως για να αξιοποιηθεί το κοίτασμα χρειάζεται πολύ δουλειά ακόμη, ωστόσο, όπως ειπώθηκε η Κύπρος μπορεί να καταστεί ο νέος ευρωπαϊκό πόλος ενέργειας Σύμφωνα με τον Γιώργο Λακκοτρύπη, στον στόχο «Δελφύνη 1» δεν εντοπίστηκαν οποιαδήποτε κοιτάσματα, ωστόσο τα συνολικά αποτελέσματα αποδεικνύουν τον ρόλο της χώρας μας ως εναλλακτική πηγή εφοδιασμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Χαρακτήρισε «καλή βάση» για να δούμε το θέμα δημιουργίας τερματικού την ποσότητα που εντοπίστηκε, ωστόσο σημείωσε ότι θα χρειαστούν περισσότερες ποσότητες. Με τη σειρά του, ο αντιπρόεδρος της ExxonMobil, Τρίσταν Άσπρεϊ, εξέφρασε ενθουσιασμό για τα κοιτάσματα στον «Γλαύκο», δηλώνοντας ότι η αμερικανική εταιρεία θα συνεχίσει την ανάλυση των αποτελεσμάτων. Επεσήμανε δε πως ακόμα είμαστε στην αρχή ενός μεγάλου ταξιδιού για μια μελλοντική ανάπτυξη, μιλώντας για δυνατότητα νέων ανακαλύψεων τόσο στο 10 οικόπεδο όσο και σε άλλα τεμάχια. Εξέφρασε το ενδιαφέρον της εταιρείας για ευρύτερες έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο. Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση της εταιρείας, το κοίτασμα διαθέτει βάθος 133 μέτρων και εντοπίστηκε σε βάθος 4.200 μέτρων και βάθος νερού 2.063 μέτρων. Οι ανακοινώσεις αυτές μπορούν να αλλάξουν τα δεδομένα σε οικονομικό και γεωπολιτικό επίπεδο. Και να αλλάξουν τη μοίρα και της Κύπρου αλλά και της Ελλάδας η οποία μπορεί να καταστεί ο βασικός άξονας μεταφοράς του φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Ας μην ξεχνάμε τις συνεργασίες που έχουν γίνει για την κατασκευή του EastMed. Ο εν λόγω αγωγός, σύμφωνα με τους σχεδιασμούς μπορεί να είναι 1.900 χιλιομέτρων, θα είναι βυθισμένος σε πολύ μεγάλα βάθη και γι’ αυτό έχει πολλές δύσκολες τεχνικές λεπτομέρειες. Σύμφωνα με τις εν λόγω μελέτες, η σχεδιαζόμενη δυναμικότητα του αγωγού είναι 10 δισ. κυβ. μέτρα φυσικού αερίου (φ. α.) ετησίως, με δυνατότητα να ανέλθει στα 16 δισ. κυβ. μέτρα φ. α. Στα ανοικτά του Ισραήλ έχουν ανακαλυφθεί κοιτάσματα 900 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων προερχόμενα κυρίως από 3 κοιτάσματα: Το «Tamar» με περίπου 300 δισ. κ.μ., το «Leviathan» με εκτιμώμενα περίπου 500 δισ. κ.μ. και έναρξη παραγωγής το 2019 και το σύμπλεγμα των μικρότερων κοιτασμάτων «Karish- Tanin» με επιβεβαιωμένα αποθέματα 55 δισ. κ.μ. και εκτιμώμενη έναρξη παραγωγής το 2020. Το κυπριακό κοίτασμα Αφροδίτη έχει άλλα τουλάχιστον 128 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Ωστόσο και τα δύο κοιτάσματα εκτιμάται ότι στην πραγματικότητα είναι μεγαλύτερα. Τώρα έρχεται και ο «Γλαύκος» με το μεγάλο αυτό κοίτασμα το οποίο θα μπορούσε να συνδεθεί με τον αγωγό, αν και εφόσον αυτός μπορέσει να υλοποιηθεί και να περνά από την Ελλάδα.

Πότε θα αξιοποιηθεί

Όπως έγραψε πρόσφατα στην Καθημερινή ο Θ. Τσακίρης, Επίκουρος Καθηγητής Γεωπολιτικής & Ενεργειακής Πολιτικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας, Διευθυντής Ενεργειακού Προγράμματος ΕΛΙΑΜΕΠ: «Η χρονική απόσταση που μεσολαβεί από  την αρχική ανακάλυψη έως την έναρξη παραγωγής κυμαίνεται κατά μέσον όρο στα 4-7 έτη. Αυτός είναι ο παγκόσμιος μέσος, ιδίως όταν μιλάμε για υποθαλάσσια κοιτάσματα μεσαίου μεγέθους. Πρακτικά αέριο από το Γλαύκο πολύ δύσκολα θα δούμε πριν το 2025-2026. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η έναρξη παραγωγής δεν είναι κάτι άμεσο και για αυτό το λόγο θα αποτελούσε μεγάλο ατόπημα εάν ακολουθούντο προτάσεις που προτείνουν να μην προχωρήσει η Λευκωσία με τη συμφωνία πώλησης αερίου στην Αίγυπτο το 2022 περιμένοντας το 2026 για να δούμε εάν θα έχουμε αρκετές ποσότητες αερίου ώστε να κατασκευασθεί τερματικό υγροποίησης. Άλλωστε η ανακάλυψη των κοιτασμάτων από μόνη της ΔΕΝ εγγυάται ότι θα κατασκευασθεί τερματικό υγροποίησης. Σε κάθε περίπτωση είναι τέτοια η γεωγραφική απόσταση μεταξύ Αφροδίτης και Γλαύκου που καθιστά την κοινή τους ανάπτυξη και διασύνδεση ιδιαιτέρως προβληματική ακόμη και εάν αθροιστικά μας δώσουν 10 ΤΚΠ φυσικού αερίου. Αυτά τα 10 ΤΚΠ αντιπροσωπεύουν το ελάχιστον απαιτητό ποσό αερίου για να δικαιολογηθεί μια επένδυση κατασκευής τερματικού υγροποίησης στην Κύπρο που μπορεί να ξεπεράσει τα $10 δισ. Τα τερματικά δεν κατασκευάζονται από τη μια μέρα στην άλλη και ο παγκόσμιας μέσος όρος που έχει η διάρκεια κατασκευής κυμαίνεται μετά 3-4 ετών κάτι που σημαίνει ότι ορισμένοι θέλουν τερματικό θα πρέπει να ξεκινήσουν να το κατασκευάζουν από τώρα για να είναι έτοιμο το 2022, μόνο που ποσότητες από το Γλαύκο δεν θα δούμε παρά μόνο 3-4 έτη μετά. Εάν η κοινοπραξία του οικοπέδου 12 (Shell, Delek, Noble) ήθελε τερματικό θα το είχε κάνει ήδη δεν θα περίμενε κανένα να της το προτείνει…Γιατί όμως να κάνουν κάτι τέτοιο αφού δεν τους βγαίνει οικονομικά ιδίως όταν υπάρχει σε υπολειτουργία ένα τεράστιο τερματικό 400 χλμ. νοτιοδυτικότερα στο Ίνκτου της Αιγύπτου; Τερματικό θα μπορούσε να συζητηθεί σοβαρά και ενδεχομένως να προχωρήσει εάν οι Exxon-Qatar Petroleum έβρισκαν στη Δελφίνη τα 15 ΤΚΠ που περίμεναν ότι θα έβρισκαν αλλά δυστυχώς δεν βρήκαν τίποτε. Εφόσον τελικά οι ποσότητες αερίου της Αφροδίτης πουληθούν στην Αίγυπτο -και δεν υφίσταται άλλη επιλογή- θα απαιτηθούν νέες ανακαλύψεις πέριξ του Γλαύκου για να συγκεντρωθεί το ελάχιστον απόθεμα αερίου ώστε να ξεκινήσει η αξιολόγηση της επενδυτικής βιωσιμότητας ενός τερματικού».

Ιστορικό

Σύμφωνα με το energy press, την τελευταία επταετία και μέχρι πρότινος, στην Κυπριακή ΑΟΖ έχουν πραγματοποιηθεί έξι γεωτρήσεις:

• Δύο γεωτρήσεις έκανε το 2011 η Αμερικανική Noble Energy, μαζί με την Ισραηλινή Delek και τη Shell στο οικόπεδο 12. Το κοίτασμα «Αφροδίτη» που ανακαλύφθηκε στο οικόπεδο 12 με αποθέματα της τάξης των 130 δισ. κυβικών μέτρων, έδωσε φτερά στην υπόθεση υδρογονάνθρακες της Κύπρου, ωστόσο δεν ήταν αρκετό για να δώσει ποσότητες τέτοιες που να καθιστούν βιώσιμη την κατασκευή έργων αποθήκευσης και μεταφοράς του αερίου. Η ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων θεωρήθηκε εξαρχής καθοριστική γιατί τη δημιουργία του απαραίτητου κρίσιμου μεγέθους.
• Τις δύο πρώτες γεωτρήσεις της έκανε επίσης η Ιταλική ΕΝΙ μαζί με την Κορεατική KOGAS στο τεμάχιο 9, γεωτρήσεις όμως που απέβησαν άκαρπες.
• Στο δεύτερο εξάμηνο του 2017 πραγματοποιήθηκε μία ακόμα γεώτρηση της Γαλλικής πολυεθνικής TOTAL, σε συνεργασία με την ENI, στο κοίτασμα Ονησιφόρος στο οικόπεδο 11. Τα ευρήματα χαρακτηρίστηκαν ως μικρού έως μεσαίου μεγέθους, και πάντως δεν δημιούργησαν ενθουσιασμό. Παρόλα αυτά, η γεώτρηση αυτή απέδειξε ότι το «μοντέλο» του γειτονικού τεράστιου κοιτάσματος Ζορ  λειτουργεί και εντός της Κυπριακής ΑΟΖ. Σε ποιοτικό επίπεδο η ένδειξη αυτή χαρακτηρίστηκε ως πολύ ελπιδοφόρα και αύξησε το ενδιαφέρον για έρευνες.
• Η έκτη γεώτρηση έγινε πάλι από την κοινοπραξία ΕΝΙ και TOTAL στο κοίτασμα Καλυψώ στο οικόπεδο 4. Τα αποτελέσματα είναι πολύ ενθαρρυντικά καθώς υπολογίζεται ότι το κοίτασμα περιέχει πάνω από 170 δις. κυβικά μέτρα αερίου, αλλά βεβαίως για να εκτιμηθεί η ακριβής ποσότητα θα πρέπει να γίνει επιβεβαιωτική γεώτρηση.

Γεωπολιτικές ανατροπές 

Το κοίτασμα που βρέθηκε στην Κύπρο, και στο «χρυσό οικόπεδο» που «τρύπησε» ο αμερικανικός κολοσσός, θέτει σε νέες βάσεις τις σχέσεις των χωρών της Μεσογείου αλλά και όλες όσες ενδιαφέρονται για την περιοχή, τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, την Ιταλία και φυσικά… την Τουρκία. Η Αγκυρα είναι προφανές ότι επέλεξε αυτή τη χρονική περίοδο για να κάνει την άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα» με περισσότερα από 100 πλοία και με βολές στα Κατεχόμενα. Δεν είναι τυχαίο ότι επέλεξε τώρα να προκαλέσει επεισόδια στα Στροβίλια, ούτε είναι τυχαίο ότι βγάζει το Barbaros και απειλεί διαρκώς την Ελλάδα και την Κύπρο. Το μοίρασμα της ενεργειακής πίτας δεν θέλει να γίνει εν απουσία του Ταγίπ Ερντογάν, κι αυτό θα το δείχνει σε όλους τους τόνους. Ενδιαφέρον έχει πάντως ο τρόπος που θα αντιδράσουν οι μεγάλες χώρες, κυρίως οι ΗΠΑ και το Ισραήλ που δεδομένο είναι ότι θα θελήσουν να προστατέψουν τις επενδύσεις τους και τα κοιτάσματα για τα οποία ενδιαφέρονται.