Η φύση αποχωρίζεται την καλοκαιρινή ζωντάνια του ήλιου, την ευμάρεια της γης με τον πλούτο των καρπών, καθώς οι οπώρες φθίνουν, εξ ού και η ετυμολογία της λέξεως φθινόπωρο. Τα δένδρα αλλάζουν φορεσιά στις φυλλωσιές τους, η ώχρα και το ρουμπινί διαδέχονται την καταπράσινη πανδαισία, στεγνώνουν, μαραζώνουν και φυλλοροούν στα ραπίσματα του ανέμου, στρώνοντας πλουμιστό χρυσοποίκιλτο χαλί στο έδαφος.

Οι πρώτες σταγόνες της βροχής εμφανίζονται δειλά και τις ρουφά άπληστα κι αχόρταγα η διψασμένη και ρυτιδιασμένη από την ξηρασία γη. Η μυρωδιά του χώματος στα πρωτοβρόχια είναι ονειρεμένη, υπέροχη, ξεχωριστή, ξυπνά τις αισθήσεις από τη ράθυμη σιέστα του καυτού καλοκαιριού και μας προετοιμάζει για τις φθινοπωρινές αλλαγές.

Τα σχολεία ξεκινούν, οι μαθητές ξαναβρίσκουν τους συμμαθητές τους, τις παρέες τους, αποχαιρετώντας συγχρόνως την ανεμελιά και τις τρέλλες των διακοπών του καλοκαιριού. Τα πρωτάκια αλλάζουν κι αυτά εποχή στη ζωή τους, έχοντας προετοιμαστεί γι αυτό από την προηγούμενη χρονιά, αυτήν του νηπιαγωγείου. Στις επιχειρήσεις το φθινόπωρο σηματοδοτεί την έναρξη της νέας εργασιακής χρονιάς, θέτοντας καινούργιους στόχους, έχοντας ερμηνεύσει και αποκωδικοποιήσει τα αποτελέσματα της χρονιάς που έκλεισε.

Το φθινόπωρο είναι το εφαλτήριο και για εμάς, να ξεκινήσουμε έναν νέο κύκλο στη ζωή μας, ευγνωμονώντας και εκτιμώντας ό,τι μας έχει προσφέρει μέχρι τώρα και εξακολουθώντας την προσπάθεια για βελτίωση σε προσωπικό και πνευματικό επίπεδο, προσφέροντας στον εαυτό μας ό,τι του έχουμε στερήσει και θέτοντας έναν βραχυπρόθεσμο στόχο, έως το τέλος της ημερολογιακής χρονιάς να επιτύχουμε ό,τι δεν μπορέσαμε στη διάρκεια της χρονιάς, ή τουλάχιστον να το ξεκινήσουμε, ώστε η επόμενη χρονιά να μας βρει έτοιμους και πιο δραστήριους, να αγγίξουμε τα οράματά μας, έχοντας σαν πρώτο μέλημα την υγεία μας και κατόπιν τον εαυτό μας και την οικογένειά μας, τις συναισθηματικές μας ανάγκες, ξεδιαλέγοντας ό,τι είναι σημαντικό για εμάς.

Όπως τα δένδρα αποχωρίζονται τα φύλλα τους για να συνεχίσουν να ζουν θαλερά δημιουργώντας νέες φυλλωσιές και βλαστούς, έτσι και εμείς αποχωριζόμαστε ό,τι μας πίκρανε, μας έκανε να νιώσουμε άσχημα, μας έκλεψε ενέργεια και δύναμη, είτε είναι κατάσταση, είτε είναι άνθρωποι.

Το φθινόπωρο όλα αλλάζουν μέσα μας, αλλάζει η διάθεσή μας, η καθημερινότητά μας, ο τρόπος που σκεπτόμαστε, αλλάζει η ψυχή μας, το πνεύμα μας, ο τρόπος που ενεργούμε. Το πνεύμα μας ελεύθερο και ανεξάρτητο ταξιδεύει και οραματίζεται, ζει τις δικές του συγκινήσεις και ανησυχίες.

Αισθανόμαστε μια γλυκειά μελαγχολία, η οποία ίσως και να οφείλεται στην αλλαγή της ώρας, πηγαίνοντας 1 ώρα πίσω σκοτεινιάζει πιο νωρίς και αυτό μας κουράζει και μας αποκαρδιώνει, μας απογοητεύει, μας αποθαρρύνει, ρίχνει ένα ανεξήγητο διάφανο πέπλο θλίψης στην καθημερινότητά μας. Ένα παιχνίδισμα του μυαλού είναι όμως, που μας κρατά καθηλωμένους, ενώ τα χελιδόνια ελεύθερα πνεύματα και πλάσματα έχουν φύγει προ πολλού, πριν τις πρώτες δροσερές ανάσες του καιρού. Σκεπτόμαστε το όμορφο καλοκαίρι που πέρασε και τον χειμώνα που έρχεται, για πολλούς είναι πιο δύσκολος ο χειμώνας με το κρύο και τις τιμές ρεύματος και καυσίμων στα ύψη.

Τα χελιδόνια φεύγουν, πολλά ζώα πέφτουν σε χειμερία νάρκη, άλλα σε χειμέριο ύπνο και συνεχίζουν τη ζωή τους με άλλους ρυθμούς, πολύ πιο αργούς. Έτσι αφήνουμε και εμείς το πνεύμα μας να μάς οδηγήσει, πιο υποτονικά ίσως αρχικά, αλλά με ζέση και θέληση και να μάς απαγκιστρώσει από τη μελαγχολία και την καθήλωση μπροστά στη “βασίλισσα”, τη μαύρη οθόνη που είχαμε αφήσει κλειστή όλο το καλοκαίρι, ζώντας τις χαρές των ηλιόλουστων, μεγάλων ημερών. Τώρα η “βασίλισσα” μάς καλεί με νέα προγράμματα, νέα πρωϊνάδικα και νέες αμφιβόλου ποιότητας εκπομπές. Το μυαλό αποφασίζει αν θα ακολουθήσει ή αν θα αδιαφορήσει και θα παραμείνει ελεύθερο, αδιάβλητο, ανεξάρτητο, θαλερό και υγιές.

Στα παλιά χρόνια και σε άλλες χώρες, οι διακοπές των σχολείων δεν ήταν καλοκαιρινές, αλλά όταν υπήρχε ανάγκη για επιπλέον εργατικά χέρια στις αγροτικές εργασίες, ώστε να παιδιά να βοηθούν τους γονείς τους στις γεωργικές ή κτηνοτροφικές εργασίες.

Οι γεωργοί από το καλοκαίρι συνεχίζουν την συγκομιδή καρπών, κατόπιν τρυγούν τα αμπέλια, ετοιμάζουν το κρασί και τη σταφίδα, προετοιμάζουν το έδαφος οργώνοντάς το για να δεχθεί την σπορά των χειμερινών, τον Νοέμβριο μαζεύουν τις ελιές για την παραγωγή λαδιού, οι κτηνοτρόφοι κατεβάζουν τα ζώα από τα θερινά βοσκοτόπια στα χειμαδιά όπου θα περάσουν τον χειμώνα, αν είναι δυνατόν σε μέρη που έχει πλούσια βλάστηση από αειθαλή δένδρα και θάμνους, για να τραφούν τα ζώα και με φρέκα φύλλα μαζί με την ξηρά τροφή που έχουν αποξηράνει από το καλοκαίρι, ώστε να παράγουν περισσότερο και καλύτερο γάλα.

Το φθινόπωρο ανάβουν οι φωτιές κάτω από τα χάλκινα καζάνια και φτιάχνουν το τσίπουρο στα χωριά της Στερεάς, ή την τσικουδιά (ρακή) στην Κρήτη από τα στέμφυλα (τσίκουδα στην Κρήτη, τσίπουρα σε άλλα μέρη της Ελλάδας) που μένουν από το πάτημα των σταφυλιών. Η διαδικασία αυτή συνοδεύεται και από φαγοπότι, κάθε ένας που θέλει να φτιάξει τσικουδιά, φέρνει στο σπίτι όπου θα γίνει το καζάνεμα (απόσταξη της τσικουδιάς) και ένα μεζέ, μπριζόλες, λουκάνικα που ψήνονται στα κάρβουνα, γραβιέρα, χοχλιούς (σαλιγκάρια), πίτα που έφτιαξε η κυρά τους, για να συνοδέψουν το κρασί τους. Η πρώτη τσικουδιά που βγαίνει έχει πολλούς βαθμούς και την κρατούν για θεραπευτική εξωτερική χρήση, ή την αναμιγνύουν με τα τελευταία καζανέματα, που είναι πιο αδύναμα σε βαθμούς.

Το φθινόπωρο –στην ελληνική μυθολογία, προήλθε από τον ψυχικό μαρασμό της θεάς Δήμητρας (θεά της γεωργίας, της βλάστησης και της γονιμότητας), όταν ο θεός του Κάτω Κόσμου Άδης (Πλούτωνας) έκλεψε την πανέμορφη κόρη της Περσεφόνη, αφού προηγουμένως είχε πάρει την συγκατάθεση του Δία, πατέρα της Περσεφόνης. Η Δήμητρα, που μάταια περιπλανιόταν παντού και έψαχνε την κόρη της, θρηνούσε και οδυρόταν κάθε μέρα, μέχρι που η γη δεν βλάσταινε πλέον και οι άνθρωποι κινδύνευαν να αφανιστούν από λιμό.

Έτσι ο Δίας έστειλε τον Ερμή στον Άδη ζητώντας του να επιτρέψει την άνοδο της Περσεφόνης στη γη. Έγινε συμβιβασμός μεταξύ των θεών και αποφάσισαν ότι η Περσεφόνη θα περνούσε το 1/3 του χρόνου με τον σύυγο της Άδη και τα 2/3 στον Όλυμπο με την μητέρα της. Από τότε η γη άρχισε να ζωντανεύει, να πρασινίζει και να καρποφορεί.

Στέλλα Λεοντιάδου

Πέπλα του φθινοπώρου

Διάφανα πέπλα ξέπνοα
στης σιτεμένης σκουριάς
το χρυσοκόκκινο χρώμα,
υφασμένα απ’ τον ιστό
της αράχνης του χρόνου,
γύρω μας πλέκουν θηλειά.
Φθινοπωρινή ψύχρα
μας τυλίγει στη θλίψη
της ακριβής μοναξιάς της.
Ψιλοβρέχει άκαρπες σκέψεις,
σκοτεινιά και μουντάδα