«Μεταβιβάζονται οι απειλές των Γερμανών στην αμερικανική αποστολή και αυτή απάντησε: «Για τους ομήρους δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Λυπούμεθα, αλλά δυστυχώς η μοίρα το ’φερε να πληρώσουν αυτοί με την ζωή τους την ανάγκη του συμμαχικού αγώνα. Όσο για τη Σκιάθο, ας καταστραφεί. Θα την ξαναχτίσουμε καλύτερη μεταπολεμικά»… Οι σύμμαχοι δεν τήρησαν την υπόσχεσή τους. Ούτε την ανοικοδόμηση της Σκιάθου ενίσχυσαν, ούτε σύνταξη στα θύματα έδωσαν. Μόνο το Αμερικανικό Υπουργείο Πολέμου σε έγγραφό του προς τον Ματή, γράφει μεταξύ άλλων: «Από τα αρχεία του γραφείου στρατηγικών υπηρεσιών αποδεικνύεται ότι εδέχθητε εθελοντικώς να μετάσχητε αποστολής εις την Σκιάθον, διά την μετάδοσιν πληροφοριών. Τα αρχεία επί πλέον δεικνύουν ότι αρχίσατε την αποστολήν αυτήν τον Αύγουστον του 1943 και κρατήσατε επαφήν διά του ασυρμάτου μέχρι του Οκτωβρίου 1944, όταν η Σκιάθος απελευθερώθη.

Αυτό το γραφείον πιστοποιεί και την καλήν ποιότητα της εργασίας σας υπέρ των στρατηγικών υπηρεσιών και λαμβάνει των ευκαιριών να σας ευχαριστήσει εκ μέρους των αμερικανικών δυνάμεων διά τας υπηρεσίας σας εις τον συμμαχικόν αγώνα εις την κατεχόμενην χώραν σας».

Μετά από δέκα μέρες στα βουνά, άρχισαν οι γυναίκες, τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι να ξεθαρρεύουν και να επιστρέφουν στις εστίες τους. Την ίδια νύχτα της Τρίτης προς Τετάρτη της 23ης Αυγούστου, κατά τις τρεις τα ξημερώματα οι κάτοικοι ξύπνησαν έντρομοι από το βουητό και τον χαλασμό, που έρχονταν από το λιμάνι. Η Σκιάθος είχε κυκλωθεί από πολεμικά από όπου μπορούσαν να αράξουν: στο λιμάνι, το Γλυφονέρι, τα Λιμανάκια, τον Αι- Γιώργη, τη Μεγάλη Άμμο. Χτυπούν τις καμπάνες και φωνάζουν με τηλεβόα τους κατοίκους να συγκεντρωθούν στo λιμάνι. Εισβάλλουν στα σπίτια, σπρώχνουν και κτυπούν.

………………………………………………………………………………………..

Σε όλη την παραλία έχουν στημένα πολυβόλα με κατεύθυνση προς την πόλη. Μέσα στο καφενείο πάνω από 200 άτομα, γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένοι και ένας άνδρας, ο Θεοδόσης Παρίσης. «Αν δεν μαρτυρήσετε εντός 5 λεπτών πού είναι οι αντάρτες, θα σας ανατινάξουμε όπως είστε». Το πνεύμα της Αντίστασης όμως είχε σφυρηλατήσει υψηλό ηθικό και είχε κάνει ψυχωμένους ακόμη και τις γυναίκες και τα παιδιά και αντιμετώπιζαν με θάρρος ακόμη και την απειλή του θανάτου….Κάποιος Γερμανός παίρνει οδηγίες τηλεφωνικά από τη Βάση τους στο Λουτράκι. Μια κοπέλα καταλαβαίνει γερμανικά και ακούει που λένε ότι έχουν εντολή να ανατινάξουν το μαγαζί. Οι άνθρωποι παγώνουν μπροστά στη θέα και την οσμή του θανάτου. Βγάζουν με τη βία έξω τον Θ. Παρίση, που κρατεί τον μικρό γιο του στην αγκαλιά και του λένε να τον αφήσει κάτω. Ο πατέρας αφήνει με οδύνη το παιδί του. Κατάλαβε. Τον παίρνουν πίσω από το καφενείο και τον στήνουν στον τοίχο… Ο Θεοδόσης Παρίσης ήταν σαράντα τεσσάρων χρονών και άφησε πέντε ορφανά.

Ένα νέο καταδιωκτικό έρχεται και φαίνεται ότι άλλαξε τη διαταγή. «Εντός τριών λεπτών να εκκενώσετε την αίθουσα γιατί θα αρχίσουμε να καίμε τη Σκιάθο». Ανοίγουν τις πόρτες και οι άνθρωποι αλλόφρονες τρέχουν να σωθούν εγκαταλείποντας τις εστίες τους στο έλεος της ναζιστικής λαίλαπας.

1η φωτογραφία: Το καφενείο Τα Κύματα, (ακριβώς στη γωνία, μπροστά στην πόρτα του οι τρεις άντρες) όπου συγκέντρωσαν γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένους. (προσφορά Ματούλας Παρίση-Μιτζέλου).

Ένα λεφούσι αιμοβόρων λύκων ξεχύνεται σε ολόκληρο το χωριό. Στην οδό Ευαγγελιστρίας κοντά στο Ελαιοτριβείο σκοτώνουν δυο νέα παιδιά δεκαεννιά χρονών, τον Λεωνίδα Κανταράκια και τον Αργύρη Κούκια. Ο Κούκιας, νέο και γερό παιδί πάλεψε με τον Γερμανό και τον έριξε κάτω και ίσως τον σκότωνε. Αλλά εκείνη τη στιγμή ήρθε ένας άλλος Γερμανός και όταν είδε τον Αργύρη Κούκια να χτυπάει τον συνάδελφό του, τον σκότωσε. 

Αρχίζουν να βομβαρδίζουν από τα πλοία το χωριό. Ορμούν στις γειτονιές και ρίχνουν στα σπίτια εμπρηστική σκόνη σαν θειάφι και πυρπολούν τη Σκιάθο. Φωνάζουν και ουρλιάζουν. Ανάμεσά τους κάποιοι μιλούν ελληνικά. και αποκαλούν ο ένας τον άλλον με ελληνικά ονόματα, κάνοντας ακόμη μεγαλύτερη τη φρίκη. Είναι ταγματασφαλίτες ντυμένοι με γερμανικές στολές. Τα σπίτια που κάηκαν ή έπαθαν φθορές από τους βομβαρδισμούς ή κάηκε η οικοσκευή τους ανέρχονται σε 359.  Κάτω από τον Άγιο Νικόλα μια κατάκοιτη γριούλα, η Ζωή Αντωνίου, φώναζε που δεν μπορούσε να βγει και βρήκε φρικτό θάνατο μέσα στις φλόγες.

Παράλληλα γινόταν και πλιάτσικο των σπιτιών. Το απόγευμα ξέσπασε μια καταιγίδα, που έσβησε τη φωτιά και αποφεύχθηκε η ολοσχερής καταστροφή του χωριού.

2η φωτογραφία: Οι Ναζί φωτογραφίζουν το «έργο» τους. (Πηγή: Ν. Στουρνάρας, Η Μαγνησία 1941-1 Τη νύχτα η Πολιτοφυλακή του ΕΑΜ έσβησε τις εναπομείνασες εστίες φωτιάς και έβαλε φρουρές για την προστασία των σπιτιών από το πλιάτσικο. Την επόμενη μέρα έγινε η κηδεία των νεκρών μέσα σε γενικό πένθος και σπαραγμό.

(Τα ελληνικά που ακούστηκαν ήταν από Ταγματασφαλίτες και ρουμανόβλαχους Λεγεωνάριους, συνεργάτες των κατακτητών. Στην προσπάθειά τους οι κατακτητές (πρώτα οι Ιταλοί και ακολούθως οι Γερμανοί) να διχάσουν τον ελληνικό λαό και να βρουν ντόπιους συνεργάτες προσέγγισαν κάποιους μωροφιλόδοξους Βλάχους και τους φούσκωσαν τα μυαλά καλλιεργώντας αποσχιστικές τάσεις περί Πριγκιπάτου της Ηπείρου. Ίδρυσαν έτσι την «Ρωμαϊκή Λεγεώνα» ή «Λεγεώνα των Βλάχων» και διακήρυχναν ότι οι Βλάχοι της Ελλάδας είναι απόγονοι της 5ης ρωμαϊκής λεγεώνας του Καίσαρα.

Οι λεγεωνάριοι ανέπτυξαν επικίνδυνη τρομοκρατική δράση, συνεργάζονταν με τους κατακτητές κατά των αντιστασιακών οργανώσεων, αλλά και της συντριπτικής πλειοψηφίας των Βλάχων, που αντιστάθηκαν σθεναρά σ’ αυτά τα ανθελληνικά σχέδια. Πολλοί Βλάχοι βασανίσθηκαν και θανατώθηκαν αγωνιζόμενοι για την ελληνικότητά τους, διακηρύσσοντας ότι είναι Έλληνες και μόνο Έλληνες. Η όλη αυτονομιστική κίνηση διήρκεσε ένα χρόνο, από το καλοκαίρι του 1941 έως τον Ιούλιο του 1942, όταν ο επίδοξος Πρίγκιπας Αλκ. Διαμάντης εγκατέλειψε για πάντα την Ελλάδα φεύγοντας για τη Ρουμανία. Οι οπαδοί του, που δεν ξεπερνούσαν τα 300 άτομα, σε σύνολο 120.000 Βλάχων της Θεσσαλίας, συνέχισαν τη συνεργασία τους με τους κατακτητές, μέσα από την προδοτική οργάνωση Λεγεώνα των Βλάχων.

Από το καλοκαίρι του 1944 οι λιποταξίες των Γερμανών προς τον ΕΛΑΣ πλήθαιναν (αποτέλεσμα και της διαφωτιστικής δουλειάς της Γερμανικής Αντιφασιστικής Επιτροπής, που συνεργαζόταν με τον ΕΛΑΣ. Έτσι οι γερμανικές Αρχές προτιμούσαν να χρησιμοποιούν για «τέτοιες αποστολές» πωρωμένους Ες-Ες και Τάγματα Ασφαλείας. Μαρτυρίες αναφέρουν ότι μετά την απελευθέρωση ήλθε στη Σκιάθο πλανόδιος έμπορος που αναγνωρίσθηκε ως ένας από τους συμμετέχοντες στην πυρπόληση και τη λεηλασία του νησιού.). Στη συνείδηση των κατοίκων μέχρι σήμερα πιο αποτρόπαιη είναι η θύμηση των «Ελλήνων» ταγματασφαλιτών, που συνεργάζονταν με τους κατακτητές και αυτοί κυρίως προέβαιναν σε λεηλασίες και καταστροφές.

Οι Ναζί στη συνέχεια ολοκλήρωσαν την εγκληματική τους δράση. Έδεσαν τους έξι ομήρους πίσω από τα πλοία και τους έπνιξαν στη θάλασσα, ανοιχτά της Αλοννήσου, πλέοντας προς Θεσσαλονίκη. Έτσι και η Σκιάθος μπήκε στη μακρά σειρά των 1.200 χωριών και μικρών και μεγάλων πόλεων, που πυρπολήθηκαν από τον κατακτητή, και πλήρωσε το βαρύ τίμημα της λευτεριάς.

«Μόλις πιάστηκε ο Άντλερ, η γερμανική φρουρά της Γλώσσας έπιασε 40 άτομα απ’ τους κατοίκους του χωριού μας και τους κλείσανε σ’ ένα κτήριο και θα τους σκοτώνανε για αντίποινα. Ο Γιόχαν, Υποδιοικητής της βάσεως στη Γλώσσα, Αυστριακός στην πραγματικότητα, αγαπούσε πάρα πολύ τους συμπατριώτες μου και είχε κάνει πολλούς φίλους στο χωριό.

Κάθε μέρα ήταν μεθυσμένος μαζί με τον Κώστα Ουρανό (ή Ράφτη) κι αργότερα βρήκε μια δικαιολογία κι άφησε ελεύθερους τους κρατούμενους. Όταν μετά τον μετέθεσαν τον Γιόχαν, μάθαμε ότι τον περάσανε στρατοδικείο και τον εκτελέσανε γι’ αυτή του την πράξη.» (Γιάννη Λαρυγγάκη, Όταν οι τύραννοι μας πήρανε τη λευτεριά.)

Λίγες μέρες πριν, στις 15 Αυγούστου, Γερμανοί, Ρουμανόβλαχοι, με τον αρχηγό τους Τσαούς Αντών, μέλη του ΕΑΣΑΔ και των ΕΕΕ είχαν εκτελέσει στην Αλόννησο εννιά αγωνιστές, στελέχη του ΕΑΜ, καθ’ υπόδειξη ντόπιου προδότη.

Οι Ναζί έφυγαν οριστικά από τη Σκόπελο και την περιοχή των Σποράδων στις 29 Αυγούστου 1944 και λίγες μέρες προτού φύγουν, αιματοκύλησαν τα νησιά.»