Ήταν μια μέρα που σηματοδότησε πολλές αλλαγές στην Ελλάδα, τους κατοίκους της, την ελευθερία, τους πολιτικούς, τις επαφές με τις άλλες χώρες. Θα ανατρέξω στην ιστορία και αφηγήσεις Ελλαδιτών συγγενών, μια και δεν υπάρχουν οικογενειακές μνήμες της εποχής, καθώς είχαμε έρθει στην Ελλάδα πριν από 5 μήνες από την Κωνσταντινούπολη κι εγώ ήμουν μικρό κορίτσι.

Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας με τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ξεκίνησε εμφύλιος πόλεμος (1946-1949) μεταξύ των κομμουνιστικών δυνάμεων ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και του εθνικού στρατού. Με ευθύνη και πρωτοβουλία της κυβέρνησης Καραμανλή, δημιουργήθηκε μηχανισμός ελέγχου του Τύπου και της πληροφόρησης, αποτελούμενος από στρατιωτικούς και Έλληνες και ξένους δημοσιογράφους.

Οι ΗΠΑ είχαν αρχίσει να ανησυχούν για τη δημοφιλία τους στην Ελλάδα λόγω του ζητήματος της Κύπρου. Η ανησυχία κορυφώθηκε την περίοδο1965-1967 που εκτιμούσαν ότι η πιθανή επανεκλογή Παπανδρέου θα κλόνιζε την επιρροή τους και θα έπρεπε να αποφευχθεί, ει δυνατόν έμμεσα. Τον Ιούλιο του 1965 σημειώθηκε σοβαρό ρήγμα στο κυβερνόν κόμμα Ένωση Κέντρου, γνωστό με τον όρο Αποστασία του 1965. Ο Γ. Παπανδρέου αναγκάστηκε από τον Κωνσταντίνο σε παραίτηση στις 15 Ιουλίου 1965. Από εκείνη την ημέρα και μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου του 1966, ο Κωνσταντίνος προσπάθησε να σχηματίσει κυβερνήσεις, όμως παρουσιάζονταν συνεχώς προβλήματα, με αποτέλεσμα να υπάρχει πολιτική ανωμαλία στη χώρα.

Στις 21 Απριλίου 1967, και ενώ είχαν προκηρυχθεί εκλογές για τις 28 Μαΐου, μια ομάδα αξιωματικών του στρατού, υπό την ηγεσία του ταξίαρχου Στυλιανού Παττακού και των συνταγματαρχών Γεωργίου Παπαδόπουλου και Νικόλαου Μακαρέζου κατέλαβε την εξουσία με πραξικόπημα.

Έχοντας εξασφαλίσει περίπου 100 τεθωρακισμένα στην περιοχή της πρωτεύουσας, οι πραξικοπηματίες τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου κατέλαβαν το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας και κατόπιν κινητοποιήθηκαν όλες οι στρατιωτικές μονάδες της Αττικής.

Η μοναδική προσπάθεια για να αντιμετωπιστεί εγκαίρως το πραξικόπημα ήταν από την πλευρά κυρίως του υπουργού Δημόσιας Τάξης Γεωργίου Ράλλη ο οποίος προσπάθησε να επικοινωνήσει με τον ταξίαρχο Ορέστη Βιδάλη για να κινητοποιήσει το Γ` Σώμα Στρατού στη Θεσσαλονίκη, όμως δεν πρόλαβε.

Το Δεκέμβριο του 1967, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος επιχείρησε την ανατροπή των πραξικοπηματιών, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Ο ίδιος και η οικογένειά του κατέφυγαν στην Ιταλία και η Ελλάδα παρέμεινε τυπικά Βασιλευομένη Δημοκρατία.

Οι Η.Π.Α. αποδέχθηκαν ως τετελεσμένο γεγονός τη δικτατορία, εκμεταλλευόμενοι και το γεγονός της φιλοατλαντικής στάσης της ηγεσίας της χούντας.

Αμέσως μετά την επιβολή του καθεστώτος πραγματοποιήθηκαν χιλιάδες συλλήψεις, συνήθως νύχτα και χωρίς εντάλματα. Οι συλληφθέντες στην πλειονότητά τους εκτοπίστηκαν, άλλοι κρατήθηκαν στην ασφάλεια και ορισμένοι οδηγήθηκαν στα έκτακτα Στρατοδικεία. Η χούντα σε όλη τη διάρκειά της επέβαλε διωγμό εναντίον των πολιτικών της αντιπάλων και κυρίως των κομμουνιστών, με βασανισμούς και εξορίες σε ερημονήσια (Γυάρος, Άη-Στράτης, Μακρόνησος, κ.ά.).

Η καθαίρεση και σε ορισμένες περιπτώσεις φυλάκιση και εκτόπιση όλων των εκλεγμένων δημάρχων και κοινοταρχών της χώρας ήταν ένα από τα πρώτα μέτρα του δικτατορικού καθεστώτος. Σταδιακά άρχισε η αντικατάστασή τους με το διορισμό εγκαθέτων της χούντας στη θέση τους.

Η απομάκρυνση του Κωνσταντίνου από την Ελλάδα, μετά το αποτυχημένο αντικίνημα της 13ης Δεκεμβρίου, προκάλεσε διπλωματικά προβλήματα στη χούντα. Η απουσία και του τυπικού αρχηγού του κράτους, στον οποίον οι ξένοι πρεσβευτές υπέβαλλαν τα διαπιστευτήριά τους, ήταν αιτία ανησυχιών των δικτατόρων. Στην πορεία, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ έστειλε απόρρητο τηλεγράφημα στην αμερικανική πρεσβεία της Αθήνας, στο οποίο δήλωνε ότι “έχουν αποφασίσει να προχωρήσουν στο εγγύς μέλλον σε μια σχέση εργασίας με το καθεστώς... Έχουμε συμφέροντα στην Ελλάδα, τα οποία πρέπει να προσέξουμε”.

Την περίοδο της χούντας αρκετοί

πολιτικοί αυτοεξορίστηκαν δίνοντας από το εξωτερικό τον αγώνα κατά της χούντας. Στον ελλαδικό χώρο υπήρχε απαγόρευση της κυκλοφορίας μετά τις 11 το βράδυ, όπως θυμάμαι, απαγόρευση ακρόασης και μετάδοσης τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη και άλλων, καθώς και θεατρικών έργων που προσπάθησαν να ορθώσουν αντιστασιακό λόγο (Το μεγάλο μας τσίρκο θεατρικό έργο του 1973 –λίγο πριν την πτώση της χούντας– ήταν ένα από τα έργα που απαγορεύτηκαν οι παραστάσεις του και συνελήφθησαν οι πρωταγωνιστές/δημιουργοί του Καζάκος-Καρέζη).

Μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο (20 Ιουλίου 1974), οι στρατιωτικοί παρέδωσαν την εξουσία στους πολιτικούς στις 24 Ιουλίου 1974.

φωτο notospress