SKIATHOS Ο καιρός σήμερα

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΙ ΛΑΤΙΝΙΚΑ | Η ιστορία της γλώσσας μας είναι η ιστορία μας Ας μην την απαρνηθούμε! | γράφει η Στέλλα Λεοντιάδου

2024-03-28 19:25:41
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΙ ΛΑΤΙΝΙΚΑ | Η ιστορία της γλώσσας μας είναι η ιστορία μας Ας μην την απαρνηθούμε! | γράφει η Στέλλα Λεοντιάδου

 

Είχα διαβάσει παλαιότερα πρόθεση για κατάργηση των λατινικών με αναφορές και στην κατάργηση των αρχαίων ελληνικών. Ως λάτρις (το θηλυκό γράφεται με ι) της ελληνικής γλώσσας στην σωστή αρχέγονη (παλιά, που υπήρχε εξαρχής) μορφή της (με πνεύματα, περισπωμένες κλπ) στεναχωρήθηκα, εκνευρίσθηκα, αγανάκτησα, αναρωτήθηκα γιατί συμβαίνει αυτό και ξεκίνησα να γράφω αυτό το κείμενο-διαμαρτυρία. Αναγκαστικά μέσα στις παρενθέσεις βάζω και τη σημασία των λέξεων που γράφω, γιατί πιθανόν αν θελήσει να το διαβάσει κάποιος αρκετά νεώτερος από εμένα ίσως να μην το καταλάβει και να αναρωτηθεί γιατί διαμαρτύρομαι τόσο έντονα!

 

Θα σου πω αγαπητέ αναγνώστη γιατί…

 

Η ελληνική γλώσσα, η κορωνίδα (κορυφαία) των γλωσσών, υφίσταται εκμαυλισμό (διαφθορά) και διολιοφθορά (σαμποτάζ) εδώ και μερικά χρόνια. Το γιατί θα το αφήσω σε σένα να το κρίνεις και να το καταλάβεις, αν θελήσεις να αναρωτηθείς και είσαι έτοιμος να αναγνωρίσεις τις απαντήσεις, κυρίως αν έχεις τη δυνατότητα να τις διακρίνεις πίσω από την κουρτίνα που τις σκεπάζει, κουρτίνα διακοσμημένη με

 

- φανταχτερά αστέρια της τηλεόρασης που σε παραπλανούν και σε απομακρύνουν από την αναζήτηση, την έρευνα, την ουσία, τη σωστή κρίση, δίνοντάς σου έτοιμες τις λύσεις σε ό,τι σου παρουσιάζουν ως σοβαρό προβληματισμό: η τάδε ντίβα (που δεν την ξέρει ούτε ο περιπτεράς της) σε ποιο κέντρο κοσμικού νησιού πήγε; ποιον συνάντησε εκεί; με ποιον φωτογραφήθηκε; πόσο κοντό ήταν το φόρεμά της ή μακρύ το ντεκολτέ της;

 

- επίπλαστες (ψεύτικες) ανάγκες που σε κάνουν (τα ΜΜΕ) να τις θεωρείς απαραίτητες για τη ζωή σου μέσω των διαφημίσεων, όπως καλύτερο κινητό τηλέφωνο, ακριβή κολώνια, επώνυμο ρούχο και υπόδημα (παπούτσι, πατούμενο) - που και που σου βάζω και καμμία λέξη της καθαρεύουσας για να αναγνωρίσεις τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας και ίσως στο τέλος αναγνωρίσεις πόσα πολλά σου λείπουν (γιατί σου τα έχουν κλέψει, λίγα λίγα κάθε φορά ώστε να μην το συνειδητοποιείς) και αναφωνήσεις “δώστε μου πίσω τη γλώσσα μου” (που δεν το νομίζω, αλλά η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία).

 

- Αυτές τις επίπλαστες ανάγκες σου τις παρουσιάζουν έντεχνα, ώστε να σε κάνουν να νιώσεις ότι αξίζεις περισσότερο εφ’ όσον δε θα είναι πια ανάγκες αλλά θα έχουν γίνει πραγματικότητα. Ναι, πράγματι θα αξίζεις περισσότερο σαν αντικείμενο, για έναν εκτιμητή ο οποίος θα κοστολογίσει τα ακριβά ρούχα σου, την ακριβή κολώνια σου και το ακριβό κινητό σου. Όμως, αν δεν σε κοστολογήσει σαν αντικείμενο, αλλά σαν άνθρωπο, αν κοστολογήσει το μυαλό, την κρίση, τα συναισθήματα, την ανθρωπιά, τον αλτρουϊσμό (τη διάθεση να βοηθήσεις το συνάνθρωπο), θα πρέπει να βρει κάτι που να αξίζει εξίσου, όχι χρηματικά, αλλά πνευματικά και συναισθηματικά· και αυτό θα γίνει όταν τραβήξεις τη διακοσμημένη κουρτίνα που λέγαμε παραπάνω και δεις ποια πράγματα είναι πραγματικά σημαντικά στη ζωή και αποφασίσεις ότι αξίζεις γι’ αυτό που είσαι και όχι γι αυτό που φαίνεσαι!

 

- το μάγκικο λεξιλόγιο των 100 λέξεων που χρησιμοποιείς και υποτίθεται ότι δείχνει ότι είσαι προχώ (μπροστά από την εποχή σου – η διευκρίνηση είναι για την κλάση μου), ότι είσαι ανώτερος. Αλήθεια, αν διαβάσεις κάποιο σοβαρό κλασσικό βιβλίο ή άρθρο, θα καταλάβεις τί γράφει; θα είσαι σε θέση να το κρίνεις; μήπως όλη αυτή η αναστάτωση γίνεται για να μην καταλαβαίνεις τί γράφει, για να μη σκέφτεσαι, να μην ονειροπολείς, να μην αναρωτιέσαι, να μην ερευνάς, να μην ψάχνεις για κάτι καλύτερο; να πάψεις να διαβάζεις την ιστορία γιατί για μερικούς είναι ενοχλητικό να ξέρεις την ιστορία σου, είναι ενοχλητικό να ξέρεις ότι οι βάσεις σχεδόν όλων των επιστημών βρίσκονται στις ανακαλύψεις των αρχαίων Ελλήνων, ότι οι περισσότεροι επιστημονικοί όροι είναι βασισμένοι στις ελληνικές λέξεις, είναι ενοχλητικό να ξέρεις ότι τη στιγμή που εδώ καταργείται η γλώσσα σου στο εξωτερικό εισάγεται σαν μάθημα στα λύκεια. Εσύ γιατί να υστερείς, έναντι αυτών, στην ίδια σου τη χώρα;

 

Εδώ θα αντιγράψω μία αλήθεια για την ελληνική γλώσσα: η ελληνική γλώσσα αναφέρεται στο βιβλίο Γκίνες ως η πλουσιότερη γλώσσα του κόσμου με 5 εκατομμύρια λέξεις, ενώ η αγγλική, που χρησιμοποιούμε κατά κόρον, έχει μόνο 490.000 λέξεις και φέρεται να έχει δανειστεί από την ελληνική 41.615 λέξεις (λεξικό Γουέμπστερ), δηλαδή η αγγλική ουσιαστικά έχει 448.385 δικές της λέξεις και όχι 490.000.

 

Να παραθέσω μερικά παραδείγματα για τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας την οποία ακρωτησίασαν, στραγγάλισαν, κατακρεούργησαν αφαιρώντας της τα πνεύματα και την περισπωμένη, τα οποία, έδιναν τη διαφορετική έννοια σε μια γραφή ιδίων γραμμάτων:

το α- το στερητικό παίρνει ψιλή ἄθεος, ἀνήμπορος, ἄγνωστος

το α- το αθροιστικό παίρνει δασεία ἁθρόος, ἅπας

ἅρματα με δασεία είναι οι άμαξες, ἄρματα με ψιλή είναι τα όπλα. Έτσι διαβάζοντας σ’ ένα κείμενο τη φράση “τρέξτε στ’ άρματα”, γνωρίζεις αν εννοεί τρέξτε στις άμαξες ή στα όπλα;

Όταν διαβάζεις τη λέξη Χίος τί καταλαβαίνεις; είναι το νησί Χίος ή ο κάτοικος της Χίου, ο Χῖος;

Σῦρος με περισπωμένη είναι το νησί, Σύρος με οξεία είναι ο κάτοικος της Συρίας.

Πόσες διαφορές μας δείχνει αυτή η κυματιστή γραμμούλα που την κατήργησαν χάριν ευκολίας και με τόση ευκολία! Για πέστε σε έναν ξένο να αφαιρέσει τους τόνους από τη γλώσσα του! Θα πάψει να είναι η γλώσσα του, θα αλλοιωθεί, εμάς δεν μας ενδιαφέρει αυτό για τη δική μας γλώσσα και την κακοποιούμε ασυστόλως. Ως πότε;

 

Πού και πού βλέπω με μεγάλη μου χαρά κάποια νέα άτομα που θέλουν να μάθουν να γράφουν όπως γράφαμε εμείς παλιά, με πνεύματα, περισπωμένη κλπ. Εγώ στο χειρόγραφο έτσι γράφω και το λατρεύω. Ελπίζω δε να καταφέρω να γράφω και με βαρείες, διότι όταν πήγαινα στο σχολείο είχαν καταργηθεί.

 

Τα αρχαία ελληνικά μας δίνουν επίσης τη δυνατότητα να ερμηνεύσουμε κάποιες άγνωστες λέξεις, αναλύοντας την ετυμολογία (αναζήτηση και ανάλυση της προέλευσης της πρώτης ρίζας) των τμημάτων της λέξης. Εάν δεν γνωρίζεις τα αρχαία ελληνικά δεν μπορείς να βρεις τη σημασία της άγνωστης λέξης.

Ας αναλύσουμε την τροφή ιπποφαές, που είναι τόσο της μόδας και διαφημίζουν αυτόν τον πολύτιμο καρπό.

Η ετυμολογία της λέξης Ιπποφαές προκύπτει από τις λέξεις ίππος (άλογο) και φάος (φως) καθώς παρατήρησαν από την αρχαιότητα ότι τα άλογα που κατανάλωναν τον συγκεκριμένο καρπό είχαν πιο λαμπερό τρίχωμα και μεγαλύτερες αντοχές. Πράγματι, τα άρρωστα και τραυματισμένα άλογα των στρατευμάτων του Μεγάλου Αλεξάνδρου που έτρωγαν τους καρπούς του συγκεκριμένου φυτού, ανάρρωναν πιο γρήγορα και αποκτούσαν εκτός από λαμπερό τρίχωμα, εντυπωσιακή αντοχή!

 

Οι παράγωγες λέξεις από ουσιαστικά της δημοτικής, έχουν στο ουσιαστικό ως ρίζα την αρχαία ελληνική λέξη.

π.χ. μάτι=οφθαλμός – οφθαλμίατρος

νερό = ύδωρ – υδραγωγείο, υδραυλικός, ύδρευση, υδροδοσία (εφοδιασμός με νερό)

κρεβάτι = κλίνη – κλινήρης ο ασθενής που βρίσκεται στο κρεβάτι

κομίζω = φέρω – τραπεζοκόμος αυτός που φέρει (φέρνει) στο τραπέζι

ψωμί = άρτος – αρτοποιείο, αρτοποιός

 

Η καθαρεύουσα, που καταργήθηκε και αυτή, προέρχεται από την αρχαία ελληνική γλώσσα και είναι ο ενδιάμεσος κρίκος με την δημοτική γλώσσα. Είναι μια εξαιρετικά πλούσια γλώσσα, όπου με μία λέξη αποδίδουμε την έννοια 2-3 λέξεων, την οποία στη δημοτική αναγκαστικά θα την αποδώσουμε περιφραστικά (με αυτές τις 2-3 λέξεις).

π.χ. φυλλοροούν τα δένδρα = πέφτουν τα φύλλα των δένδρων

Επίσης είναι μία γλώσσα που μας επιτρέπει να είμαστε ακριβέστατοι στην έννοια που θέλουμε να αποδώσουμε, κυρίως σε γραπτό λόγο, αλλά και προφορικό, ιδίως αν η λέξη στη δημοτική έχει διττή (διπλή) έννοια.

Αστερόεσσα = πλήρης αστεριών, γεμάτη με αστέρια – η αμερικανική σημαία λέγεται και αστερόεσσα.

Ρείθρον = η άκρη του πεζοδρομίου, το σημείο που πατάμε για να κατέβουμε στο δρόμο

ποδόμακτρον (ποδ + μάκτρον = πετσέτα, μαντίλι κάτι που σκουπίζουμε) ποδόμακτρο είναι το χαλάκι εισόδου που σκουπίζουμε τα πόδια μας. Ποδόμακτρο επίσης λέγεται και το παραλληλόγραμμο σίδερο που ήταν μπηγμένο δίπλα στα σκαλάκια εισόδου των σπιτιών, για να καθαρίζουν οι ένοικοι τα παπούτσια τους από τις λάσπες. Υπάρχει ακόμη σε πολλές παλαιές κατοικίες.

 

Πολλά από τα διαχρονικά έργα των Ελλήνων λογοτεχνών είναι γραμμένα στην καθαρεύουσα. Είναι πνευματική απώλεια για κάποιον νέο που δεν έχει διδαχθεί τη γλώσσα να μην μπορεί να διαβάσει αυτά τα έργα, ή να χάσει πολύτιμο χρόνο ξεφυλλίζοντας κάθε τόσο το λεξικό. Φαντασθείτε να μην μπορεί κάποιος να διαβάσει τα αριστουργήματα του “Αγίου των Ελληνικών Γραμμάτων” Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, διότι δεν διδάχθηκε την γλώσσα του…

 

Και για να επανέλθω στα λατινικά απ’ όπου ξεκίνησε το άρθρο , η στοιχειώδης γνώση της Λατινικής είναι χρήσιμη, καθώς η ορολογία των φυσικών, ιατρικών και γενικά όλων των θετικών επιστημών βασίζεται κυρίως στα Λατινικά, που βασίζονται πάλι στα ελληνικά.

 

Αναρωτηθείτε ελεύθερα ποιο είναι το καλύτερο για τον καθένα μας!

 

Αναφερόμενη στην ελληνική γλώσσα, να σημειώσω επιγραμματικά και για ευκολία ότι το τελικό ν το γράφουμε στο τέλος της λέξης χάριν ευφωνίας, όπου απαιτείται, αλλά και στην αιτιατική των άρθρων.

Στις λέξεις το τελικό ν προστίθεται όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από φωνήεν ή από τα σύμφωνα κ, π, τ, γκ, μπ, ντ, τσ, τζ, ξ, ψ (ένας εύκολος τρόπος είναι να θυμόμαστε τα σύμφωνα της λέξης κάποτε, καθώς και τα διπλά σύμφωνα – σωτήρια υπόδειξη του καθηγητή μας φιλόλογου στο φροντιστήριο πριν τις εισαγωγικές εξετάσεις στα ΑΕΙ-ΤΕΙ προ πολλών δεκαετιών!)