Το έθιμο του Αϊ Γιάννη του Κλήδονα & του "Αμίλητου νερού" αναβιώνουν απόψε στο Dafni's Sweets
2023-06-23 09:10:34
Η 24η Ιουνίου είναι από τις μεγαλύτερες καλοκαιρινές γιορτές της ελληνικής παράδοσης, αφού η γιορτή του Άι Γιάννη του Κλήδονα (ή Ριγανά, ή Ριζικάρη) συνοδεύεται από το παραδοσιακό έθιμο με το πέρασμα πάνω από τις φωτιές, το βράδυ της παραμονής της.
Έτσι θέλοντας να τιμήσει την παράδοση η Δάφνη Τσολοβίκου, ιδιοκτήτρια του Dafni's Sweets μας καλεί σήμερα Παρασκευή 23 Ιουνίου στις 19.30 μ.μ στο χώρο του καφέ - ζαχαροπλαστείου να κάψουμε παρέα τα στεφάνια της πρωτομαγιάς και να συμμετάσχουμε στην αναβίωση του εθίμου του "Αμίλητου νερού".
Για την οργάνωση της αναβίωσης του εθίμου είχε την βοήθεια γυναικών της Σκιάθου και της ευρύτερης γειτονιάς που θα συμμετέχουν και θα μας μάθουν σκωπτικά & λαογραφικά στιχάκια με την κανάτα του αμίλητου νερού, του αστυνομικού τμήματος για την διευκόλυνση της διέλευσης των οχημάτων από το σημείο κατά την διεξαγωγή του εθίμου, της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας για την ασφαλή διεξαγωγή του εθίμου καθώς περιλαμβάνει άναμμα φωτιάς καθώς και του Δήμου Σκιάθου που στηρίζει θερμά την τήρηση των παραδόσεων του τόπου.
Η κ. Δάφνη Τσολοβίκου ευχαριστεί θερμά για την υποστήριξη της διατήρησης του εθίμου όλους τους εμπλεκόμενους και μας καλεί να γίνουμε όλοι μέτοχοι της παράδοσης!
Λίγα λόγια για το έθιμο του "Κλήδονα" και του "Αμίλητου Νερού" :
Στη Σκιάθο αυτό το έθιμο τηρούταν για χρόνια σε όλες τις γειτονιές που μικρά παιδιά και μεγάλοι πηδούσαν πάνω απ τις φωτιές που είχαν ανάψει από τα αποξηραμένα στεφάνια της πρωτομαγιάς ή το στεφάνι του Άι-Γιάννη της περασμένης χρονιάς, ενώ τη στάχτη τη μεταχειρίζονται για αποτρεπτικούς και μαντευτικούς σκοπούς. Κρατώντας μια πέτρα πάνω από το κεφάλι τους πηδάνε με γέλια και φωνές πάνω από τις φλόγες τρεις φορές.Το πήδημα πάνω από τις φλόγες ήταν για τους αρχαίους ένα έθιμο καθαρτήριο και «διαβατήριο». Μ’ αυτόν τον τρόπο καθαρίζονταν, με τη δύναμη της φωτιάς, κι έτσι, οι άνθρωποι απαλλαγμένοι από κάθε κακό να μπουν καθαροί και ακμαίοι στη νέα περίοδο του χρόνου. Ένα χαρούμενο και διαχρονικό έθιμο που κατάφερε τόσους αιώνες, να επιζήσει και που ενώνει αιώνες και γενιές.Ο Άι-Γιάννης λέγεται και Ριζικάρης αφού η παράδοση λέει ότι φέρνει τύχη και γι’ αυτό έπρεπε από την παραμονή οι κάτοικοι του χωριού να έχουν τακτοποιήσει όλες τις οικιακές δουλειές τους.
[caption id="attachment_190739" align="alignnone" width="528"] Φωτογραφία αρχείου[/caption]
Σύμφωνα με το έθιμο, την παραμονή του Αϊ-Γιαννιού, οι ανύπανδρες κοπέλες μαζεύονται σε ένα από τα σπίτια του χωριού, όπου αναθέτουν σε κάποιο μέλος της συντροφιάς, συνήθως σε μια «Μαρία», της οποίας και οι δύο γονείς είναι εν ζωή, να φέρει από το πηγάδι ή την πηγή το «αμίλητο νερό». Η ονομασία αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι η εν λόγω κοπέλα και η συνοδεία της πρέπει να ολοκληρώσουν την αποστολή αυτή, τηρώντας απόλυτη σιωπή. Στο σπίτι το νερό μπαίνει σε πήλινο δοχείο, στο οποίο η κάθε κοπέλα ρίχνει ένα προσωπικό της αντικείμενο, το λεγόμενο ριζικάρι, και στη συνέχεια σκεπάζουν το δοχείο με κόκκινο ύφασμα και το δένουν γερά με ένα κορδόνι (το κλειδώνουν), ενώ παράλληλα προσεύχονται στον Αϊ Γιάννη, απαγγέλοντας στιχάκια:
Κλειδώνουμε τον κλήδονα μ’ ένα μικιό κλειδάκι
κι απόης τον αφήνουμε έξω στο φεγγαράκι
Έπειτα, οι κοπέλες τοποθετούν το δοχείο σε ανοιχτό χώρο, όπου μένει όλη νύχτα, υπό το φως των αστεριών. Την ίδια εκείνη νύχτα λέγεται ότι τα κορίτσια θα δουν στα όνειρά τους το μελλοντικό τους σύζυγο.
Ανήμερα του Αϊ-Γιαννιού, αλλά πριν βγει ο ήλιος – ώστε να μην εξουδετερωθεί η μαγική επιρροή των άστρων-, η υδροφόρος νεαρή της προηγουμένης φέρνει μέσα στο σπίτι το αγγείο. Το μεσημέρι, ή το απόγευμα, συναθροίζονται πάλι οι ανύπανδρες κοπέλες. Αυτήν τη φορά όμως στην ομήγυρη μπορούν να συμμετέχουν και παντρεμένες γυναίκες, συγγενείς και γείτονες και των δύο φύλων, καλεσμένοι για να παίξουν το ρόλο μαρτύρων της μαντικής διαδικασίας. Καθισμένη στο κέντρο της συντροφιάς, η «Μαρία» ανοίγει τον κλήδονα.
«Ανοίγουμε τον κλήδονα με τ’ Αγιαννιού την χάρη,
και όποια έχει καλό ριζικό σήμερα ναν το πάρει».
Και ανασύρει ένα - ένα από το αγγείο τα αντικείμενα, που αντιστοιχούν στο «ριζικό» κάθε κοπέλας, απαγγέλλοντας ταυτόχρονα δίστιχα, είτε όπως τα θυμάται, είτε από συλλογή τραγουδιών ή ακόμη από ημεροδείκτες. Το δίστιχο που αντιστοιχεί στο αντικείμενο της κάθε κοπέλας θεωρείται ότι προμηνύει το μέλλον της και σχολιάζεται από τους υπόλοιπους, που προτείνουν τη δική τους ερμηνεία σε σχέση με την ενδιαφερόμενη.
Αξίζει στο σημείο αυτό να αναφέρουμε μερικά στιχάκια που ακούγονταν:
Πρώτης της καλότυχης,Καλά θα πάνε ούλα Γαμπρός πάει γυρεύοντας Λεβέντης με σακούλα.
Καρδιά μου ήσουν λεύτερη , Ποιος σου ʽπε να ʽγαπήσεις Εκεί που ʽσουν βασίλισσα, Σκλάβα να καταντήσεις.
Ούλοι στραβή σε λένε πια, Μα εσύ αλληθωρίζεις Το βόδι απʼ το γάιδαρο, Δεν το ξεχωρίζεις.
Κάθε λεπτό στον ύπνο μου, Σε σκέφτομαι μικρή μου Και έτσι μου κάνεις όμορφη ,Την ψεύτικη ζωή μου.
Σα φουρτουνιάσει η θάλασσα,Και βγούνε τα χταπόδια Τότε και εσύ θα παντρευτείς Με τα στραβά σου πόδια.
Η μάνα σου έχει κεφαλή Παλιά και σκουριασμένη Μην την ακούς γιατί θα βγεις Μεσʼ στη ζωή χαμένη.
Σʼ άλλη καμιά δε μοιάζουνε Τα μάτια τα δικά σου Και θέλω να τʼ αρνηθώ Μα με τραβούν κοντά σου.
Σα μάθει ο σκύλος γράμματα Κι η γάτα να διαβάζει Τότε και συ θα παντρευτείς Να κάνει ο κόσμος χάζι.
Προς το σούρουπο, όταν τελειώσει η μαντική διαδικασία, η κάθε κοπέλα γεμίζει το στόμα της με μια γουλιά αμίλητο νερό και στέκεται μπροστά σε ανοιχτό παράθυρο, έως ότου ακούσει το πρώτο ανδρικό όνομα. Λυτό πιστεύεται ότι θα είναι και το όνομα του άνδρα που θα παντρευτεί. Μετά το τέλος όλης αυτής της διαδικασίας στήνεται μεγάλο γλέντι στο οποίο συμμετέχει όλο το χωριό.
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Μπαναΐ