Κατά το ειρωνικό προοίμιο του Παπαδιαμάντη στο διήγημα «Λαμπριάτικος ψάλτης», σημειώνουμε για τον ‘’Άλλο Αλέξανδρο’’: τι δουλειά έχει το διήγημα του Μωραϊτίδη «Ο Δεκατιστής» (1) στα σημερινά σχολικά αναγνώσματα;Ποιον μαθητή ενδιαφέρει η παραγωγή του ελαιόλαδου ή το ψάρεμα των «γιαλικών» σε μια χώρα που εγκαταλείπει την ύπαιθρο με τις πολιτικές που εδώ και χρόνια ασκούνται; Ακόμα, τι χρειάζονται τα φιλοθρησκευτικά κείμενα στην ανεξίθρησκη εκπαίδευση και στο «σχολείο της καινοτομίας», όπου, όπως γράφει ο δάσκαλος Αντώνης Σμυρναίος (2), «στόχος του δεν είναι να προετοιμάσει τον μελλοντικό άνθρωπο αλλά τον μελλοντικό καταναλωτή», κατά τις επιταγές της Εσπερίας! Ποιος ψάχνει πια τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας και τι θα του χρησιμεύσει μια τέτοια δια βίου έρευνα; Το ίδιο το παρελθόν εντέλει, τι το θέλουμε και το ανακατεύουμε στο παρόν; Για χάσιμο πολύτιμου «παραγωγικού- καταναλωτικού» χρόνου; ‘Έξω λοιπόν, εδώ και χρόνια ο Μωραϊτίδης απ’ τα αναγνωστικά που σε κάθε εποχή υπερασπίζονται, μέσα από τη γλώσσα και τη θεματολογία τους, την κυρίαρχη συστημική ιδεολογία κι ας έγραψε, εδώ και χρόνια, ο δάσκαλος Ν. Δ Τριανταφυλλόπουλος (3): «Ανάγκη να επιστρέψει ο Μωραϊτίδης με τα θαλασσοφίλητα διηγήματά του στα σχολικά βιβλία. Εξακολουθούμε να είμαστε νησιωτικόν κράτος». Πώς όμως να επιστρέψει όταν το 1982 με την καθιέρωση του μονοτονικού συστήματος γραφής, το «νησιωτικόν» έγινε «νησιωτικό»; Αν είναι να επανέλθει μέσα από διασκευές και μεταγλωττίσεις, όπως επιχειρήθηκε παλιότερα, ας λείψει καλύτερα το βύσσινο γιατί, εκτός της γλωσσικής ένδειας, τα παιδιά δε θα μάθουν ποτέ το πως ακριβώς ‘’κεντούσε’’ ο συγγραφέας, ούτε και το πραγματικό ποιόν του. Όλα αυτά γράφονται με αφορμή το Αναγνωστικόν της Ε’ Δημοτικού του 1964 (4) που έπεσε πρόσφατα στα χέρια μου. Πρόκειται για μια συλλογή των Γ. Ν. ΚΑΛΑΜΑΤΙΑΝΟΥ, Θ. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ, Δ. ΔΟΥΚΑ, Δ. ΔΕΛΗΠΕΤΡΟΥ σε μια χρονιά που επιχειρήθηκε μία ακόμα εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, εκείνη του Γεωργίου Παπανδρέου. Μεταξύ των περιεχομένων του αναγνωστικού και δύο διηγήματα του Α. Μωραϊτίδη: «Οι αστακοί» και το «Πάσχα εις την Σκιάθον» Κλείνοντας αυτή τη μικρή αναφορά-υπενθύμιση στoν πολύχρονο, κι απαράδεκτο κατά την ταπεινή μου γνώμη, εξοβελισμό του Μωραϊτίδη απ’ τα αναγνωστικά, ας θυμηθούμε μια άγνωστη πια νησιώτικη εικόνα απ’ το διήγημα «οι αστακοί», έστω και χωρίς την χρήση των πνευμάτων… «- Αστακοί! Αστακοί! Ζωντανοί αστακοί: Είναι πολύ, φυσικόν εγώ, ο οποίος κατάγομαι από αστακοφόρον νήσον, να συγκινούμαι περισσότερον από τας φωνάς των πλανοδίων πωλητών των αστακών. Αφήνω τότε την εργασίαν μου και σπεύδω προς το παράθυρον, ίνα απολαύσω δια των οφθαλμών μου τα θαλασσινά της πατρίδος μου.» (1) Δημοσιεύτηκε στη Νέα Εφημερίς 2-3/1/1894. (2)«Λατρεία και νεύρωση στην Παιδαγωγική της καινοτομίας» Εστία 2009 (3)«Ενιαυτός. Πρόσωπα και πράγματα. Σχολική υπερορία», Παπαδιαμαντικά Τετράδια, τχ. 3 (Άνοιξη 1995), σ. 178 (4) εκδόσεις ΚΑΛΟΚΑΘΗΣ (Ανατύπωση 1964) Πρώτη δημοσίευση στα ΧΡΟΝΙΚΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ