SKIATHOS Ο καιρός σήμερα

ΟΙ ΠΡΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΩΡΑΙΤΙΔΗ | γράφει ο Γιώργος Σανιδάς

2023-02-19 07:40:13
Συνηθίζεται να αποκαλείται ως ο ‘’άλλος Αλέξανδρος’’ των ελληνικών γραμμάτων. Κρυμμένος μόνιμα στη σκιά του μέγιστου συνονόματου τριτεξαδέλφου του Παπαδιαμάντη, με τον οποίο έτυχε να συνδέει η ίδια εποχή και το ίδιο νησί (η Σκιάθος), δεν ευτύχισε να μελετηθεί, να διαβαστεί και να προβληθεί τόσο πλατιά όσο του έπρεπε και γι’ αυτό αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στα "Χρονικά Δυτικής Μακεδονίας’’ και στο εξαμηνιαίο μονόφυλλο ‘’Τύρβη’’ των Γρεβενών που σταθερά τον κρατούν στην επικαιρότητα. Ωστόσο, αν δεν υπήρχε (τότε και εκεί…) ο Μωραϊτίδης πιθανόν να μην γνωρίζαμε τον Παπαδιαμάντη αφού αυτός πρωτο-έμπασε εκείνον στα άδυτα της δημοσιογραφίας όπου βρήκε γόνιμο έδαφος για ν’ ανθίσει το μεγάλο ταλέντο του. Αδικούν πάντως τον εαυτό τους οι φιλαναγνώστες που επηρεασμένοι απ’ αυτή τη σκιά, αγνοούν την σεμνή βιωτή και το απαράμιλλο έργο του Μωραϊτίδη καθώς «η τέχνη η φιλολογική του είνε υψίστης δυνάμεως, είνε απέφθου χρυσού, είναι αδάμαντος πρώτης ποιότητος, είναι σαπφίρου πρώτης ηδύτητος», όπως, μεταξύ άλλων ηχηρών, τη χαρακτήρισε ο Βλάσσης Γαβριηλίδης. Πρόκειται επίσης, για έργο μεγάλο σε έκταση που περιλαμβάνει διηγήματα, ταξιδιωτική λογοτεχνία, μεταφράσεις, επιφυλλίδες, θεατρικά, μυθιστορήματα, ποιήματα, υμνογραφία και άρθρα. Για έργο «πηγαίο, ατόφιο, γνήσιο (που) βγαίνει από τα σπλάχνα της ελληνικής γης -της πιο γραφικής- κι απ’ τους αφρούς και τους φλοίσβους αλλά και τις μανιασμένες φουρτούνες της ελληνικής θάλασσας», όπως το περιέγραψε ο Σπύρος Πολίτης. Άλλωστε, για τη συνολική λογοτεχνική προσφορά του στις 14 Ιανουαρίου του 1921 το Υπουργείο Παιδείας τον τίμησε απονέμοντάς του το ‘‘Εθνικόν Αριστείον των γραμμάτων και των τεχνών’’. Αξίζει επίσης να αναφέρουμε πως ο Μωραϊτίδης απ’ τα νεανικά του ακόμα χρόνια, έγραφε στίχους στη δημοτική, σε εποχές όπου κυριαρχούσε απόλυτα η καθαρεύουσα της οποίας σπουδαίος στυλίστας ήταν κι ο ίδιος. Ο Μωραϊτίδης κατέχει τουλάχιστον δύο σημαντικές πρωτιές στη νεότερη ελληνική λογοτεχνία: Με το μνημειώδες εξάτομο έργο του ‘’Με του βορηά τα κύματα’’ που δημοσίευσε μεταξύ των ετών 1922-27 κι αποτελεί στο μεγαλύτερο μέρος του προϊόν του 19ου αιώνα , υπήρξε πρόδρομος της ταξιδιωτικής ελληνικής λογοτεχνίας η οποία άκμασε κατά την περίοδο του μεσοπολέμου. Με τις ‘’Εικόνες’’ του, τις επιφυλλίδες στην εφημερίδα Ακρόπολη με αφορμή τις εορτές του Δωδεκαήμερου κατά τα έτη 1884 και 1885, ουσιαστικά εισήγαγε το εορταστικό διήγημα στα Γράμματά μας που θα τιμήσει πρώτος ο Παπαδιαμάντης λίγο αργότερα με το διήγημα «Το Χριστόψωμο» το οποίο δημοσίευσε στην εφημερίδα ‘’Εφημερίς’’ στις 26 Δεκεμβρίου 1887. Οι πρωτιές όμως του Μωραϊτίδη έχουν να κάνουν και με άλλους τομείς: To 1884 έγινε, κατόπιν προτροπής του εκδότη Δ. Κορομηλά, ο πρώτος πρακτικογράφος της Βουλής και εκτελούσε το έργο τόσο υποδειγματικά ώστε τον επαίνεσε και ο πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης. Στις 26 Ιανουαρίου 1928 εξελέγη πρόσεδρο μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Στις 16 Σεπτεμβρίου του 1929, λίγες μέρες πριν την εκδημία του (25/10/1929), εκάρη μεγαλόσχημος μοναχός με το όνομα Ανδρόνικος στον Ιερό Ναό Τριών Ιεραρχών Σκιάθου και θεωρείται ο πρώτος ακαδημαϊκός μοναχός. Δίπλα λοιπόν στον Παπαδιαμάντη και όχι στη σκιά του, πρέπει να τοποθετηθεί ο Μωραϊτίδης καθώς οι δυο τους αποτελούν το ‘’διαδικόν άστρον’’, όπως τους ονόμασε ο Ξενόπουλος, τους Διόσκουρους της λογοτεχνίας μας. Το έργο του ενός συμπληρώνει το έργο του άλλου και τα δυο μαζί αποτελούν τη Βίβλο της ελληνικής ψυχής στην πιο πάναγνη έκφρασή της. Πρώτη δημοσίευση: ΧΡΟΝΙΚΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ