SKIATHOS Ο καιρός σήμερα

ΤΑ ΕΘΙΜΑ Τ' ΆΙ ΓΙΑΝΝΙΟΥ ΣΤΗ ΣΚΙΑΘΟ | Γράφει ο Γιώργος Σανιδάς

2022-06-23 10:38:49
 
Το σημερινό άρθρο γράφεται περισσότερο για '’την τιμή των όπλων'’. Αφορά κάποιους παλιούς κι ίσως λίγους νεώτερους που θέλουν να μάθουν τις χαμένες παραδόσεις μας.
Τα έθιμα τ' Αι Γιαννιού στον Ιούνη, όπως και πολλά άλλα, έχουν πεθάνει στο νησί και είμαι της άποψης πως καλά έκαναν αφού δεν εκφράζουν πια την εποχή μας. Τα τηρούσαμε ουσιαστικά μέχρι και τη δεκαετία του 70, όταν ακόμα οι γειτονιές λειτουργούσαν ως κυψέλες συναναστροφής και συνδιασκέδασης. Θυμάμαι τον μπάρμπα Φιλίντα ψηλά στο Κοτρώνι που '’άνοιγε’' τον καλύτερο κλήδονα στο χωριό και τα πιπεράτα στιχάκια του που δεν είχαν τελειωμό σκορπώντας αμείωτο κέφι. Κλήδονας σημαίνει πρόγνωση κι αποτελεί λαϊκή μαντική παράδοση με ρίζες στην αρχαιότητα, κατά την οποία οι άγαμες θυγατέρες προσπαθούσαν να μαντέψουν το μέλλοντα σύζυγό τους!  
Την παραμονή της εορτής του Προδόμου οι ανύπαντρες κόρες πήγαιναν καταμεσήμερο σ' ένα ασκίαστο πηγάδι και γέμιζαν ένα πήλινο δοχείο το οποίο έπρεπε να μεταφέρουν χωρίς μιλιά, εξ ου και ‘'το αμίλητο νερό'’, σ' ένα σπίτι της γειτονιάς. Εκεί έριχναν προσωπικά αντικείμενα, συνήθως χειροποίητα ψευτοχρυσαφικά, τα ριζικάρια, γι' αυτό ο Αι Γιάννης λέγεται και ριζικάρης -όπως λέγεται και ριγανάς επειδή τις μέρες που γιορτάζει μαζεύεται και η ευωδιάζουσα ρίγανη- . Το πήλινο δοχείο με το νερό και τ' αντικείμενα, το σκέπαζαν με κόκκινο ύφασμα, το ‘’έδεναν’’, δηλαδή το κλείδωναν με λουκέτο, και το τοποθετούσαν σε ανοιχτό χώρο όλη τη νύχτα με την ευχή πως το βράδυ θα έβλεπαν το γαμπρό στα όνειρά τους!
Τα δε αρσενικά μάζευαν τα στεφάνια των '’Μάηδων’' απ' τις πόρτες των σπιτιών για να τα κάψουν τη νύχτα στις φωτιές που άναβαν σε κάθε συνοικία. Πηδώντας ο καθένας τρεις φορές πάνω απ' τη φωτιά, θεωρούσε πως ξόρκιζε όλα τα κακά και πως θα ήταν καλότυχος. Γι’ αυτό κι οι μανάδες προέτρεπαν τα παιδιά τους να περάσουν…. Ανήμερα τ' Αι- Γιαννιού το βράδυ, μαζεύονταν όλοι στις αυλές των σπιτιών όπου θα 'άνοιγε' ο κλήδονας. Τότε ανάμεσα σε γέλια και χαρές, ακούγονταν δίστιχα που υποτίθεται πως αφορούσαν το μέλλον των κοριτσιών με τα αντικείμενα. Ο νοικοκύρης τραβούσε ένα κόσμημα απ' το δοχείο στα τυφλά και έβλεπαν σε ποια αντιστοιχούσαν τα λόγια…
Κλείνοντας αυτό το μικρό αφιέρωμα θα πω πως είμαι κατά της αναπαράστασης τέτοιων εθίμων γιατί νομίζω πως τα λοιδορούμε, εκτός κι αν εκφράζουν πραγματικά ακόμα κάπου κάποιους ανθρώπους. Όποιος θέλει να μάθει περισσότερα για τα έθιμα τα’ Αι Γιαννιού στη Σκιάθο κι όπως γίνονταν ακόμα πιο παλιά απ’ το 70, μπορεί ν’ ανατρέξει στον Δ’ Τόμο της λαογραφίας του παπά Γιώργη Ρήγα («Σκιάθου λαϊκός πολιτισμός» Θεσσαλονίκη 1970)
Φ