Η Παιδική Παντοδυναμία δεν είναι Ατομικό Πρόβλημα — Είναι Κοινωνικό Σύμπτωμα

Η διάχυτη έλλειψη ορίων στα παιδιά και η αδυναμία διαχείρισης της συμπεριφοράς τους δεν είναι πρόβλημα αποκλειστικά οικογενειακό ή ηθικό. Είναι βαθύτατα κοινωνικό και πολιτικό. Σε μια κοινωνία εμποτισμένη από τον καταναλωτισμό, την εξατομίκευση και την υποβάθμιση κάθε συλλογικής ευθύνης, τα παιδιά διαπαιδαγωγούνται πρωτίστως από τα κοινωνικά πρότυπα που προβάλλουν τα μέσα και όχι από τις σχολικές αίθουσες. Όταν η Παιδεία μετατρέπεται σε εμπόρευμα, όταν απαξιώνεται θεσμικά και λειτουργικά, τότε η οικογένεια μένει μόνη, και το παιδί παραδίδεται χωρίς ουσιαστικό παιδαγωγικό στήριγμα στις ορέξεις της αγοράς, της "ψηφιακής αναγνώρισης" και της αλόγιστης υπερπροστασίας.

Η Δημόσια Παιδεία Είναι Θεσμική Ευθύνη — Όχι Ατομική Υπόθεση

Δεν μπορούμε να απαιτούμε από τους εκπαιδευτικούς να λειτουργούν ως παιδαγωγοί, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί και ταυτόχρονα να τους εγκαταλείπουμε χωρίς επιμόρφωση, στήριξη ή επαρκείς συνθήκες εργασίας. Η Παιδεία είναι δημόσιο αγαθό και ως τέτοιο πρέπει να προστατεύεται με σταθερή κρατική χρηματοδότηση, με θεσμική αναγνώριση του ρόλου του εκπαιδευτικού, με λειτουργικά σχολεία, με επενδύσεις στην πρόληψη και όχι στην καταστολή. Κάθε παιδί έχει δικαίωμα σε ποιοτική μόρφωση, και κάθε εκπαιδευτικός έχει δικαίωμα να εργάζεται σε ένα περιβάλλον που ενισχύει και όχι που υπονομεύει το έργο του.

Ο Ρόλος του Εκπαιδευτικού Είναι Δημόσιος και Πολιτικός

Η σύγχυση ρόλων μέσα στην τάξη δεν είναι τυχαία. Είναι αποτέλεσμα της γενικότερης υποτίμησης του θεσμικού ρόλου του σχολείου. Η αποδόμηση της ιεραρχίας μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή δεν είναι ένδειξη ισότητας — είναι παραίτηση από την ευθύνη διαπαιδαγώγησης. Ο δάσκαλος δεν είναι "φίλος", δεν είναι "εμψυχωτής", δεν είναι "πάροχος υπηρεσιών". Είναι λειτουργός της Δημοκρατίας, φορέας γνώσης, πολιτικής συνείδησης και κριτικής σκέψης. Η αποδοχή της ηγετικής του παρουσίας στην τάξη είναι όρος εκπαίδευσης και κοινωνικοποίησης. Αν θέλουμε πολίτες ικανούς να σταθούν με ευθύνη στη δημοκρατική ζωή, πρέπει πρώτα να αποκαταστήσουμε το κύρος του εκπαιδευτικού.

Δωρεάν Παιδεία: Όχι Ένα Σύνθημα, Αλλά Κοινωνική Ανάγκη

Η δωρεάν παιδεία δεν είναι μια γενναιόδωρη παραχώρηση του κράτους· είναι θεμελιώδες κοινωνικό δικαίωμα. Δεν νοείται Σύνταγμα που αναγνωρίζει ίσες ευκαιρίες για όλους, όταν οι κοινωνικές ανισότητες αναπαράγονται μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα, μέσα από ιδιωτικοποιήσεις, ελλείψεις, ταξικούς φραγμούς και την επιβολή της «ατομικής ευθύνης» στους γονείς και στα ίδια τα παιδιά. Σε μια σοσιαλιστική προσέγγιση, η Παιδεία δεν είναι πεδίο ανταγωνισμού και επιλεκτικής "αριστείας". Είναι καθολική, ισότιμη, καθοδηγούμενη από τις αρχές της κοινωνικής συνοχής, της αλληλεγγύης, της ενσυναίσθησης και της κριτικής σκέψης.

Ανασύσταση της Παιδαγωγικής ως Δημόσιας Πολιτικής

Αν η οικογένεια καταρρέει υπό το βάρος των κοινωνικών πιέσεων, το σχολείο οφείλει να σταθεί θεσμικά απέναντι στη διάλυση κάθε παιδαγωγικής σχέσης. Όχι με ηθικολογία, αλλά με σταθερή παιδαγωγική πολιτική: επιμόρφωση εκπαιδευτικών, προγράμματα ένταξης, ψυχοκοινωνική στήριξη, δημοκρατική οργάνωση της σχολικής ζωής, χωρίς όμως να χάνεται ο στόχος: η μόρφωση ως καλλιέργεια του χαρακτήρα, του ήθους, της κοινωνικής υπευθυνότητας. Ο παιδαγωγικός λόγος πρέπει να επιστρέψει στην εκπαιδευτική πολιτική. Και η Πολιτεία να πάψει να μεταθέτει τις ευθύνες της στους εκπαιδευτικούς, στους γονείς, ή στα ίδια τα παιδιά.

Για μια Δημόσια, Καθολική, Δωρεάν και Απελευθερωτική Παιδεία.

Η αναγκαία θεσμική ανασυγκρότηση του εκπαιδευτικού συστήματος δεν μπορεί να γίνει με αποσπασματικά μέτρα, ούτε με τεχνοκρατικές παρεμβάσεις. Χρειάζεται πολιτική βούληση, κοινωνική συμμετοχή και μια νέα παιδαγωγική κουλτούρα, βασισμένη στην ισότητα, την ευθύνη, την αλήθεια και τη δημοκρατική αυστηρότητα. Η Δημόσια Παιδεία είναι ο θεσμός εκείνος που καθορίζει αν μια κοινωνία θα είναι ανοιχτή, δίκαιη και συνεκτική — ή αν θα παραδώσει τις επόμενες γενιές στη βία, στην αδιαφορία και στον κοινωνικό κατακερματισμό.

Αν θέλουμε μια κοινωνία πολιτών και όχι μια αγορά καταναλωτών, το σχολείο πρέπει να γίνει ξανά χώρος καλλιέργειας συνείδησης, και η Παιδεία δικαίωμα και όχι εμπόρευμα.