SKIATHOS Ο καιρός σήμερα

ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΟΥ ΚΑΨΙΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΦΑΝΤΗΔΩΝ ΣΤΗΝ ΠΑΣΧΑΛΙΝΗ ΣΚΙΑΘΟ | γράφει ο Γιώργος Σανιδάς

2022-04-10 11:36:46
Στο σπουδαστήριο λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών διασώζεται το εβδομήντα σελίδων χειρόγραφο με αριθμό 1490 που καταγράφηκε το 1970 στο σκιαθίτικο ιδίωμα από τον φοιτητή τότε Άγγελο Μούσουρα. Αυτό αποτέλεσε την ανακοίνωση της δρ. Μαρίας Μηλίγκου- Μαρκαντώνη (1940-2008) στην Ακαδημία Αθηνών στο Α’ Συνέδριο Μελετών Σκιάθου που οργανώθηκε από τον αείμνηστο Χρήστο Χειμώνα και είχε την τιμή να συμμετέχει και ο γράφων. Περιλαμβάνει τραγούδια, παροιμίες, φωτογραφικό υλικό και πολλά άλλα από την πλούσια παράδοση της Σκιάθου την οποία πρώτος και σε μεγάλο βαθμό κατέγραψε, ως γνωστόν, ο παπα Γιώργης Ρήγας. Στο χειρόγραφο συγκεντρώθηκαν μαρτυρίες της Μπραινώς και του Κωσταντή Καραθάνου, της Ουρανιώς και της Αικατερίνης Αρμαμέντου, της Ουρανίας Άννη και κάποιας με το ψευδώνυμο ‘’Γιασεμί’’. Σ’ αυτό υπάρχουν πολλά στοιχεία που δεν κατέγραψε ο π. Γιώργης, όπως το άνθος ‘’ζαμπούκο’’ που πίνεται σαν χαμομήλι και με το ξύλο του φτιάχνανε τις σαΐτες των ψαράδων για το μπάλωμα των διχτυών τους. Από τα έθιμα της Μ. Εβδομάδας συναντάμε στο χειρόγραφο το κάψιμο των ‘’φάντηδων’’ το Μεγάλο Σάββατο που δεν το αναφέρει ο Ρήγας. Τη Μ. Πέμπτη το μεσημέρι έπαιρναν δύο τραπουλόχαρτα με τον φάντε (βαλέ) και τα κρεμούσαν ανάποδα έξω απ’ τα καφενεία μέχρι το Μ. Σάββατο που τους έκαιγαν. Όσο ήταν κρεμασμένοι απαγορευόταν η χαρτοπαιξία, δείγμα σεβασμού στα πάθη του Χριστού. Διότι, όπως λέει ο Παπαδιαμάντης (‘’ο πολιτισμός εις το χωρίον’’),: «Κοντὰ εἰς ὅλα τὰ ἄλλα δεινά, εἶχε κολλήσει καὶ ἡ ψώρα αὐτὴ εἰς τὸ παραθαλάσσιον χωρίον, νὰ μάθουν οἱ νέοι νὰ παίζουν χαρτιά. Το έθιμο δεν υφίσταται στις μέρες μας. Αντ’ αυτού, έχει καθιερωθεί η τσιπουροκατάνυξη της Μ. Παρασκευής όπου κανονικά δεν επιτρέπεται ο χριστιανός να βάλει ούτε νερό στο στόμα του. Άλλες εποχές άλλα έθιμα και ήθη…