Όλοι γνωρίζουμε πως το υποβρύχιο ΚΑΤΣΩΝΗΣ βυθίστηκε βορειοδυτικά της Σκιάθου στις 14-9-1943 από γερμανικό ανθυποβρυχιακό και κάθε χρόνο στο σεμνό μνημείο που στήθηκε στο παλιό λιμάνι, τιμούμε μαζί με το Πολεμικό Ναυτικό τη μνήμη του πληρώματος που έπεσε ηρωικά για την πατρίδα κατά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Πόσοι όμως γνωρίζουν πως ο θρυλικός Έλληνας θαλασσομάχος, Λάμπρος Κατσώνης απ’ τον οποίο πήρε το όνομά του το υποβρύχιο, όχι μόνο πέρασε απ’ τα νησιά μας, αλλά ναυτολόγησε και ντόπιους για τις πολεμικές επιχειρήσεις του στο Αιγαίο; Ο Λάμπρος Κατσώνης (1752-1805) θεωρείται ο πρώτος ήρωας του Αγώνα για την Ελευθερία απ’ τον οθωμανικό ζυγό και ο πνευματικός πατέρας του Οδυσσέα Ανδρούτσου. Γεννήθηκε στη Λιβαδειά και σε νεαρή ηλικία έλαβε μέρος στα Ορλωφικά. Το 1774 κατατάχθηκε ως αξιωματικός στο ελληνικό τάγμα του Ρωσικού στρατού. Με την έναρξη του Ρωσοτουρκικού πολέμου (1787-1792), πήγε στην Τεργέστη, όπου παρέλαβε από τους εκεί Έλληνες ομογενείς μερικά πλοία, με τα οποία ξεκίνησε τις επιδρομές και τις επιθέσεις κατά των οθωμανικών πλοίων στο Ιόνιο Πέλαγος. Σταδιακά επεκτάθηκε και στο Αιγαίο, όπου στα τέλη Αυγούστου του 1788 στην Κάρπαθο νίκησε τον Οθωμανικό στόλο. Ο Λάμπρος Κατσώνης δολοφονήθηκε το 1805 στην Κριμαία χωρίς ως τώρα να γνωρίζουμε το δολοφόνο του. Ο επίσκοπος Σκιάθου και Σκοπέλου Ματθαίος, μαρτυρεί το πέρασμα του Κατσώνη από τις Σποράδες. Η μαρτυρία του σώθηκε σε παράφύλλο λειτουργικού βιβλίου (Νέος Ελληνομνήμων 8- 1911,103), γραμμένη το 1794: «Εἰς τό ἴδιο ἔτος (1788) ἀκολούθησεν σεφέρη μετά τῶν Γερμανῶν, καί ἐφάνη κάποιος Λάμπρος ἀπό χώραν Λιβαδείαν, ὁ ὁποῖος εὑρέθη ἀπό τά πρῶτα σεφέρια εἰς Ρουσίαν καί εὐγῆκεν καί αὐτός ἔκαμεν μέ ἰδοία ἔξοδα ὡς δέκα καραβόπουλα ἁρματώνοντας τά μέ ρούσικην μπατιέραν μέ μαζόματα νυσιοτῶν ἀνθρώπων καί κατακούρσευεν καί ἀφάνιζεν εἰς τοῦ Τούρκου τά νυσία, καί ἔφθασεν καί εἰς νυσία τῆς ταπεινῆς μου ἐπισκοπῆς Σκιάθου καί ἐπῆραν καράβια, ἀνθρώπους καί τούς εἶχε μαζί του καί ἀφάνισεν τήν Ἄσπρην θάλασσαν καί τά νυσία μας καταπάτη. Ἐνενήντα δυό (1792) ἔγινεν ἡ ἀγάπη τῶν βασιλέων καί αὐτός πάλιν εὐγῆκεν καί ἐρίμαξεν ὡς κουρσάρος». Το 1792, που γράφει ο καλός επίσκοπος, υπεγράφη η Συνθήκη του Ιασίου μεταξύ της Ρωσικής και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και επήλθε αφενός ο τερματισμός του Ρωσοτουρκικού πολέμου του 1787-1792 και αφετέρου εδραιώθηκε η κυριαρχία της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα. Ο Κατσώνης όμως, παρότι έχασε την υποστήριξη των Ρώσων, συνέχισε μόνος τη δράση του κάνοντας επιδρομές στο Αιγαίο μέχρι το 1794. Έτσι λοιπόν το όνομα ‘’ΚΑΤΣΩΝΗΣ’’ είναι διπλά συνδεδεμένο με τη Σκιάθο κι αξίζει μαζί με το υποβρύχιο, να μνημονεύεται και ο θεμελιωτής του υβριδίου του υστερότερα Πολεμικού Ναυτικού της Ελλάδας…