Η διεξαγωγή της πρώτης ενότητας του Δ’ Διεθνούς Συνεδρίου της Εταιρείας Παπαδιαμαντικών Σπουδών, που ήταν αφιερωμένη στη διαχρονία του σπουδαίου Σκιαθίτη πεζογράφου και πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά το τριήμερο 23-25 Σεπτεμβρίου, έθεσε νέα ζητήματα γύρω από τη μελέτη του έργου του. Η πρόεδρος της Εταιρείας, κ. Γεωργία Μαλαματάρη-Φαρίνου, μίλησε στο SkiathosLife.gr για το πρώτο μέρος του συνεδρίου και τα συμπεράσματα που καταγράφηκαν.

Συνέντευξη στον Χριστόφορο Σεμέργελη 

Η γραφίδα του «αγίου των ελληνικών γραμμάτων» γέννησε αθάνατα κείμενα που βρέθηκαν στο επίκεντρο των σαράντα περίπου διακεκριμένων ομιλητών και οι οποίοι πριν από λίγες ημέρες εξέτασαν την εξέλιξή τους μέσα στον χρόνο. «Κάθε εποχή εισπράττουμε διαφορετικά τα κείμενά του και η μελέτη του έργου του Παπαδιαμάντη είναι πάντα μια πολύ γόνιμη διαδικασία. Ανάλογα  με την χρονική στιγμή, το ενδιαφέρον μας μπορεί να στρέφεται σε άλλα σημεία. Τα ίδια τα κείμενα, άλλωστε, μπορεί να μας αποκαλύπτονται διαφορετικά, όταν εμείς οι ίδιοι είμαστε σε θέση να τα προσλάβουμε με νέο τρόπο και τα οποία βαθαίνουν την κατανόησή μας και μας εξοικειώνουν όλο και περισσότερο με έννοιες και σύμβολα  της σκέψης του», επισήμανε στην αρχή της συζήτησης η διακεκριμένη φιλόλογος, η οποία εξέφρασε την ικανοποίησή της στον απολογισμό που έκανε: «Από τις πρώτες αντιδράσεις που υπέπεσαν στην αντίληψή μου, αυτό που εισέπραξα, είναι ότι οι ανακοινώσεις που έγιναν, άνοιξαν κάποιες καινούριες διόδους στη μελέτη του Παπαδιαμάντη. Όλες οι συνεδρίες ήταν πολύ «γεμάτες» και γενικώς τέθηκαν ορισμένα ζητήματα». Στη συνέχεια, η κ. Μαλαματάρη - Φαρίνου ανέλυσε τον σκοπό του Δ’ Διεθνούς Συνεδρίου , το οποίο µε αφετηρία το 1991 ακολούθησε την ανά δεκαετία διεξαγωγή του: «Η διαχρονικότητα του Παπαδιαμάντη είναι κατοχυρωμένη. Αυτό το έχουμε για βέβαιο. Στο συνέδριο θέλαμε να δούμε το πώς κάθε εποχή συνδιαλέγεται με τον Παπαδιαμάντη. Από το 1900 μέχρι το 2021,κάθε εποχή τον προσλαμβάνει με διαφορετικό τρόπο, παραδείγματος χάριν με βάση το λογοτεχνικό ρεύμα που επικρατεί, τη θεματική που κυριαρχεί ή και την ιδεολογία. Όλα αυτά όμως εξελίσσονται μες στα χρόνια και αυτό προσπαθήσαμε να δείξουμε. Τα είδη της πρόσληψης του Παπαδιαμάντη είναι διαφορετικά από την άποψη της τεχνικής. Κάποιοι μπορούν να μιμούνται το ύφος του. Να γράφουν με τη γλώσσα και το ύφος του. Άλλοι μπορούν να παρωδούν τον τρόπο του Παπαδιαμάντη, όχι για να τον κοροϊδέψουν ή να τον αμφισβητήσουν, αλλά για να παρουσιάσουν κάτι διαφορετικό. Σε κείμενα από άλλους συγγραφείς ο Παπαδιαμάντης υπήρξε ως μυθιστορηματικός ήρωας. Ή έχουμε την περίπτωση του Μυριβήλη, που οι ήρωες του μιλάνε μεταξύ τους για διάφορα διηγήματα του Παπαδιαμάντη και κρίνουν τους χαρακτήρες ή ταυτίζονται μαζί τους». Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η ανάλυση του έργου του Παπαδιαμάντη μοιάζει ανεξάντλητη. Άποψη που βρίσκει απόλυτα σύμφωνη την πρόεδρο της Εταιρείας: «Στο πρόγραμμα είχαμε περίπου σαράντα ανακοινώσεις. Απ’ όλες τις αιτήσεις που είχαμε, επιλέξαμε έναν συγγραφέα, για να έχουμε όσο μεγαλύτερο αντιπροσωπευτικό δείγμα. Δεν λάβαμε, όμως, αιτήσεις για όλους τους συγγραφείς που αναφέρονται στον Παπαδιαμάντη. Και στο τελείωμα είπα ότι είναι αρκετοί ακόμη που γνωρίζω κι έχω διαβάσει κείμενά τους, αλλά δεν βρέθηκαν υπό εξέταση στο συνέδριο. Ζητούμενο παραμένει να δημιουργηθεί ένα όσο το δυνατόν μεγαλύτερο corpus, που να δείχνει πόσοι και με ποιο τρόπο έχουν «συνομιλήσει» με τον Παπαδιαμάντη. Αυτό είναι πολύ σημαντικό». Μέσα Οκτωβρίου το β’ μέρος του συνεδρίου Πέρα από τη λογοτεχνία, ο Παπαδιαμάντης έχει εξίσου μεγάλη απήχηση στις παραστατικές τέχνες, κάτι που θα αναλυθεί στη δεύτερη ενότητα του συνεδρίου που είναι προγραμματισμένη για το διήμερο 15-16 Οκτωβρίου στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Το δεύτερο μέρος του συνεδρίου θα επιχειρήσει να αποτυπώσει την πρόσληψη του έργου του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη στη ζωγραφική, το θέατρο, τον κινηματογράφο, την τηλεόραση και τη μουσική. Ειδικά σε ό,τι αφορά στην παρουσία του Παπαδιαμάντη, τόσο στη μικρή και στη μεγάλη οθόνη, όσο και στις θεατρικές σκηνές, χάρη στην εξαιρετική μονογραφία του Κωνσταντίνου Κυριακού που εκδόθηκε πρόπερσι και τιτλοφορείται «Ως Ναυάγια αι λέξεις…», για την περίοδο 1981-2018 καταγράφηκαν τριάντα τρεις κινηματογραφικές - τηλεοπτικές παραγωγές, όπως και εκατό θεατρικές παραστάσεις, που στηρίχτηκαν σε ογδόντα ένα πεζογραφήματα του Σκιαθίτη δημιουργού. «Ο Κυριακός έχει κάνει πολύ καλή δουλειά πάνω σ’ αυτό το κομμάτι», επισήμανε η κ. Μαλαματάρη - Φαρίνου. «Μας έχει δώσει πλήρη κατάλογο πότε, πού και τι παίχτηκε, μαζί με στοιχεία για τη μουσική που συνόδευε κάθε έργο. Είναι ενδεικτικό ότι δεν υπάρχει χρονιά, που να περνάει δίχως τρεις, τέσσερις, πέντε παραστάσεις με τον Παπαδιαμάντη στο θέατρο, πολλές εκ των οποίων έχουν εισπρακτική επιτυχία. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει στην ελληνική τηλεόραση από γενέσεώς της, από την εποχή της επταετίας ακόμη», πρόσθεσε η πρόεδρος της Εταιρείας και ανέφερε χαρακτηριστικά τη «Γυφτοπούλα» και τους «Εμπόρους των Εθνών», δύο ιστορικές τηλεοπτικές σειρές που προβλήθηκαν από την ΥΕΝΕΔ και την ΕΙΡΤ αντίστοιχα στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 1970 και βασίστηκαν σε διασκευές των δύο εμβληματικών μυθιστορημάτων του Παπαδιαμάντη. «Στους «Εμπόρους των Εθνών» ας μην ξεχνάμε τη μουσική από τους τίτλους της σειράς, την οποία είχε γράψει ο Σταύρος Ξαρχάκος και από τη φωνή του Νίκου Ξυλούρη ακούστηκε το «Ήτανε μια φορά», σε στίχους του Κώστα Φέρρη», κατέληξε η ομότιμη καθηγήτρια του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μνημονεύοντας ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα μελοποίησης του έργου του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.