Μητρική σιωπή και Θείος Λόγος: Ο Ποιητικός διάλογος Παναγίας και Χριστού περί του Πάθους | γράφει ο π. Παντελεήμων Χούλης
2025-04-14 11:33:20
Στη σκιά του Σταυρού
Η γη σιωπά. Ο ήλιος συσκοτίζεται. Κι εκεί, ανάμεσα στον κόσμο που φωνάζει «Σταύρωσον», στέκει η Μητέρα του Θεού. Η Παναγία. Δεν παρατηρεί – συμμετέχει. Δεν θρηνεί μονάχα – συμπάσχει. Όχι με κραυγές, αλλά με το βάθος της σιωπής. Εκεί γεννιέται ο πιο γλυκός, ο πιο τραγικός, ο πιο ιερός διάλογος ανάμεσα στην καρδιά της Μητέρας και την αγάπη του Υιού με τη ποιητική γραφίδα.
Ο διάλογος των θρήνων
Δεν σώζεται ως ιστορικός λόγος. Γίνεται παραπλήσια ποιητική αναφορά στο Πάθος και στην Ανάσταση από τον Άγιο Γρηγόριο το Θεολόγο. Δεν καταγράφεται ούτε στις γραμμές των Ευαγγελίων, παρά μόνο ως βλέμμα – εκείνο το βλέμμα που αντάλλαξαν μητέρα και Υιός όταν Εκείνος είπε στον μαθητή: «Ἰδοὺ ἡ μήτηρ σου» (Ιω. 19, 27).
Η Εκκλησία όμως, εμπνεόμενη από το Άγιο Πνεύμα, έπλεξε με λέξεις εκείνο που δεν ειπώθηκε. Οι Θρήνοι της Μεγάλης Παρασκευής είναι υμνολογικά κοσμήματα που τολμούν να δώσουν φωνή στη μητρική καρδιά: «Ποῦ ἀπῆλθες, φῶς τῶν ὀφθαλμῶν μου,
γλυκύτατόν μου τέκνον;»
«Ἐγὼ δὲ λέγω σοι, Μῆτερ, τὴν σωτηρίαν τοῦ κόσμου τελῶ.»
Έτσι διασώζεται ένας διάλογος όχι ως ιστορικό γεγονός, αλλά ως λειτουργικό βίωμα. Δεν είναι καταγραφή – είναι αποκάλυψη.
Ο Ρωμανός ο Μελωδός και το θέατρο της αγάπης
Ο Ρωμανός ο Μελωδός, ο ποιητής της πίστης, έβαλε στα χείλη της Παναγίας λόγους γλυκού πόνου και ιερής τρυφερότητας που μας συγκλονίζουν . Στο Κοντάκιο «Εἰς τὸν Σταυρὸν», η Παρθένος ρωτά: «Τίνα ὁδὸν βαδίζεις, τέκνον μου; Ποῦ φέρεσαι, ὁ ὀφθαλμὸς μου καὶ ἡ ζωὴ μου;»
Κι Εκείνος, ο ταπεινός και μακρόθυμος Υιός της, απαντά:
«Μήτηρ, πορεύομαι ὅπου μὲ ἀποστέλλει ὁ Πατήρ, ἵνα λυτρώσω τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων.»
Είναι ένα θεατρικό δράμα της σωτηρίας, όπου η σκηνή είναι ο Γολγοθάς, τα πρόσωπα η Παρθένος και ο Χριστός, κι ο λόγος τους, αιώνια προσευχή.
Το μυστήριο της σιωπής
Η Παναγία δεν αντέδρασε με τρόπο ανθρώπινο. Δεν εξεμάνη, δεν αντιμίλησε. Εδέχθη το μαχαίρι στον ίδιο της τον νου (Λουκ. 2, 35). Σιωπά, γιατί η σιωπή της είναι Θεολογία.
Η παράδοση μας λέει πως στάθηκε όρθια στον Σταυρό. Το «ἔστη» των Ευαγγελίων είναι λέξη βαριά. Η Μητέρα δεν έπεσε. Δεν λιποθύμησε. Δεν εφώναξε. Εστάθη, όπως στέκονται οι στήλες στον Ναό. Όπως στέκεται η πίστη στους αιώνες.
Ο διάλογος συνεχίζεται
Ο ποιητικός αυτός διάλογος δεν τελειώνει στην Μεγάλη Παρασκευή. Συνεχίζεται μέσα στη λατρεία, στους ύμνους, στους εικονικούς θρήνους, στη λειτουργική μνήμη της Εκκλησίας. Κάθε φορά που ψάλλουμε: «Μὴ θρηνεῖς μοι, Μῆτερ...», ο Χριστός εξακολουθεί να απαντά στην καρδιά της Παναγίας – κι εκείνη, σε κάθε μάνα που χάνει παιδί, σε κάθε ψυχή που πορεύεται Γολγοθά, ψιθυρίζει: «Ναι, τέκνον μου, γενηθήτω τὸ θέλημά σου· ἀλλ’ ἔστω καὶ ἡμῖν ἡ ἀνάστασις.»
Γλυκύτατη Παναγία στάλαξε στις πονεμένες ψυχές τη χάρη σου ως Μητέρα φιλόστοργη.
~~~~~~~~~~~~~~~~
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Λόγος 45ος εις το Πάσχα ,Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου.
Η Ακολουθία των Θρηνωδών Εγκωμίων, Μέγα Απόδειπνο της Μεγάλης Παρασκευής, Έκδοση Αποστολικής Διακονίας.
Ρωμανός ο Μελωδός, Κοντάκια, PG 96.
Γεώργιος Μαντζαρίδης, Η Θεοτόκος στη θεολογία και την ευσέβεια της Εκκλησίας, Θεσσαλονίκη 2003.
Μητροπολίτης Ιερόθεος Βλάχος, Η Παναγία στη ζωή της Εκκλησίας, Ι. Μ. Γενεθλίου της Θεοτόκου.
Jaroslav Pelikan, Mary Through the Centuries, Yale University Press, 1996.
Vladimir Lossky, Το μυστήριο της Εκκλησίας, Εκδ. Αρμός.
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ