Γεμάτο ανατροπές είναι το νέο μυθιστόρημα του Χριστόφορου Σεμέργελη, με τίτλο «Άγγελος στο χιόνι», που κυκλοφόρησε τον περασμένο Ιούλιο από τις εκδόσεις Κέδρος. Η ιστορία περιστρέφεται γύρω από μια τραγωδία που συγκλόνισε τον Βόλο στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν κακοποιήθηκε και δολοφονήθηκε ένα εξάχρονο κορίτσι. Ο Βολιώτης συγγραφέας στηρίχτηκε σε αληθινά γεγονότα, τα οποία συνέβησαν στην πρωτεύουσα της Μαγνησίας στα πρώτα χρόνια μετά την αποχώρηση των Οθωμανών από τη Θεσσαλία, ανασύροντας από το μακρινό παρελθόν ένα έγκλημα με θύμα ένα παιδί που συγκλονίζει μέχρι και σήμερα για την αγριότητά του.

του Νίκου Τζούμα

Ο Σεμέργελης χάρη στη σχολαστική του έρευνα σε πλήθος πηγών, ανασύνθεσε με εντυπωσιακή ακρίβεια τον Βόλο του 1898. Ενσωματώνει πολλές και εντυπωσιακές λεπτομέρειες, που κάνουν τον αναγνώστη να νιώθει ότι περπατά στους δρόμους της πόλης εκείνης της εποχής. Πάνω απ’ όλα, όμως, δημιούργησε μια σειρά συναρπαστικών χαρακτήρων, στήνοντας ένα σκοτεινό και ατμοσφαιρικό σκηνικό στον Βόλο του προπερασμένου αιώνα. Διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον μέχρι τις τελευταίες σελίδες, η αγωνία είναι άφθονη καθώς οι Αρχές αναζητούν τον ένοχο, ενώ προσφέρει ένα συγκλονιστικό φινάλε που καθηλώνει τους αναγνώστες.

Κυνηγώντας εγκληματίες τον 19ο αιώνα

Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές του έργου, έχει να κάνει με το γεγονός ότι ο πρωταγωνιστής, ο υπομοίραρχος Νικηφόρος Κασσανδρινός, ο οποίος την εποχή εκείνη δεν διέθετε ούτε τα πιο στοιχειώδη μέσα έρευνας που θεωρούμε σήμερα αυτονόητα, κατάφερε να αποδώσει δικαιοσύνη. Αν και η εξιχνίαση του εγκλήματος μοιάζει σχεδόν αδύνατη, ελλείψει στοιχείων και αυτοπτών μαρτύρων, ο αξιωματικός της Βασιλικής Χωροφυλακής, χάρη στην πίστη του στο καθήκον, οδηγείται στον δολοφόνο της μικρής Ασπασίας.

Ελάχιστα χρόνια μετά την ενσωμάτωση του Βόλου στο ελληνικό κράτος (1881), η επίλυση ενός εγκλήματος δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Δίχως τα εργαλεία της σύγχρονης επιστήμης, για παράδειγμα την αξιοποίηση φωτογραφιών, τον έλεγχο δακτυλικών αποτυπωμάτων ή την ανάλυση γενετικού υλικού, οι άνθρωποι που υπηρετούσαν τον Νόμο, καλούνταν συχνά να ξεδιαλύνουν βάναυσα εγκλήματα, στηριζόμενοι κατά κύριο λόγο στο ένστικτο και την παρατηρητικότητά τους. Η εγκληματολογική έρευνα ήταν ανύπαρκτη, σε σύγκριση με όσα γνωρίζουμε σήμερα και προβάλλονται από δημοφιλείς αστυνομικές σειρές, όπως είναι το… CSI.

Πριν από έναν και πλέον αιώνα, οι άντρες της Χωροφυλακής, αλλά και οι δικαστικοί λειτουργοί, πορεύονταν με ελάχιστα αποδεικτικά στοιχεία. Όπως ακριβώς συμβαίνει στην αφήγηση του Σεμέργελη, ο οποίος ξεδιπλώνει με μαεστρία την έρευνα που μοιάζει περισσότερο με γρίφο και απειλεί να στείλει στη γκιλοτίνα τον βασικό ύποπτο για το άγριο φονικό του ανήλικου κοριτσιού.

Ο άνδρας που ξεσκέπασε τη φρίκη

Το «Άγγελος στο χιόνι» καταφέρνει κάτι δύσκολο: Δεν παρουσιάζει τον Κασσανδρινό σαν άτρωτο ήρωα. Αντιθέτως, τον δείχνει βαθιά ανθρώπινο και με αίσθηση ευθύνης, καθώς η αγωνιώδης προσπάθειά του να βρει τον ένοχο, εξελίσσεται σ’ έναν αγώνα ενάντια στον χρόνο, αλλά και στον ίδιο του τον εαυτό. Στις πλάτες του μοιάζει να σηκώνει το βάρος μιας κοινωνίας, που συγκλονίστηκε από το φρικτό έγκλημα, ενώ η σκιά του κοριτσιού πλανάται πάνω από κάθε του βήμα, στοιχειώνοντας όχι μόνο τον ίδιο, αλλά και τον Βόλο ολόκληρο. Το νέο μυθιστόρημα του Χριστόφορου Σεμέργελη δεν περιορίζεται στο να επιχειρήσει να ικανοποιήσει τους λάτρεις της αστυνομικής λογοτεχνίας. Είναι μια «βουτιά» στην ανθρώπινη ψυχή, μια ιστορία για το καθήκον, την ηθική, τον φόβο, μα πάνω απ’ όλα τη δύναμη της επιμονής.

Εν κατακλείδι, πρόκειται για ένα βιβλίο που συνδυάζει την ιστορική αφήγηση, με την ψυχολογική ένταση και τις συνεχείς ανατροπές, την ίδια ώρα που ο κεντρικός ήρωας επιχειρεί να ξεσκεπάσει τη φρίκη που προκάλεσε ο παιδοκτόνος. Ισορροπεί ανάμεσα στο αστυνομικό μυστήριο και την ιστορική ανασύσταση της Μαγνησίας λίγο μετά τη δεύτερη οθωμανική κατοχή που προκάλεσε στη Θεσσαλία ο ατυχής πόλεμος του 1897, δημιουργώντας έτσι ένα πολυεπίπεδο έργο, στο οποίο το έγκλημα, η Ιστορία, οι κοινωνικές αντιθέσεις και η ανθρώπινη ψυχολογία συνυφαίνονται αριστοτεχνικά και λειτουργούν σαν συγκοινωνούντα δοχεία.