25 Νοεμβρίου Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης της Βίας κατά των Γυναικών | Γράφει η Άρια Σεβλιανού
2023-11-24 11:50:47
Η ενδοοικογενειακή βία και κυρίως η βία απέναντι στη γυναίκα δεν αποτελεί ένα σύγχρονο φαινόμενο, αλλά το συναντάμε σε όλες τις εποχές, στα βάθη των αιώνων παγκοσμίως.
Είναι ένα κοινωνικό πρόβλημα το οποίο μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις χώρες, σε όλες τις κοινωνικές τάξεις, σε γυναίκες ανεξάρτητα με το οικονομικό, μορφωτικό, ηλικιακό και πολιτισμικό τους επίπεδο. Η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που έχει προβληματίσει διάφορες ψυχαναλυτικές θεωρίες και θεωρητικούς, αναλύοντας τη βία, τη δύναμη, το θύμα και το θύτη, την αλληλεπίδραση και τη κυκλικότητα της συμπεριφοράς και της ατομικής ευθύνης (Dell,1989).
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ένα ποσοστό περίπου το 30% του γυναικείου πληθυσμού έχει υποστεί κάποια μορφή βίας από το σύντροφό του, ενώ ένα ποσοστό 38% έχει δολοφονηθεί από το σύντροφο (WHO,2017).
Το φαινόμενο της βίας απέναντι στις γυναίκες όπως αναφέραμε έχει τις ρίζες του βαθιά στο παρελθόν, ενώ το συναντούσαμε έντονα και σε μεγάλες προηγμένες χώρες. Για παράδειγμα ο Βρετανικός νόμος μέχρι τον 19ο αιώνα έδινε το δικαίωμα στους άνδρες να δέρνουν τις γυναίκες τους, ενώ έρευνες στο παρελθόν σε 45 κοινωνίες έδειξαν ότι τα ¾ από αυτές τις κοινωνίες έδιναν το δικαίωμα στους άντρες να είναι επιθετικοί απέναντι στις γυναίκες τους (Τριανταφυλλίδου,1986).
Για πολλά χρόνια η κακοποίηση συνήθως δεν δηλωνόταν, χαρακτηριζότανε ως απλά καβγαδάκια μεταξύ των συζύγων και συνήθως συνοδευόντουσαν από σεξιστικά σχόλια που αποθάρρυναν τις γυναίκες να καταγγείλουν ένα βίαιο περιστατικό. Το φεμινιστικό κίνημα ήταν αυτό που έδωσε με την εμφάνιση του λόγο στο γυναικείο πληθυσμό να εκφράζει τα παράπονα του. Παρόλο που εμφανίστηκε στη Γαλλία στα μέσα του 18ου αιώνα σαν κίνημα, γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα άρχισε στην Αγγλία να αγωνίζεται για να αποκτήσουν οι γυναίκες δικαίωμα ψήφου. Τον 20ο αιώνα το κίνημα επεκτάθηκε σε όλο το πλανήτη και ξεκίνησε ένας αγώνας για να αποκτήσουν οι γυναίκες δικαιώματα σε όλα τα επίπεδα.
Αργότερα θεσπίστηκαν νόμοι, ακολούθησαν και άλλα υποστηρικτικά, ακτιβιστικά κινήματα που βοήθησαν αργά αλλά σταθερά να βγαίνουν οι φωνές και οι ιστορίες γυναικών θύματα βίας στη κοινωνία.
Το νομοσχέδιο για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα ψηφίστηκε τον Οκτώβριο του 2006, ενώ έγινε νόμος του κράτους με αριθμό 3500/2006 και τέθηκε σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2007. Το άρθρο 2, αναφέρει ότι απαγορεύεται η άσκηση βίας κάθε μορφής μεταξύ των μελών της οικογένειας, ενώ στο άρθρο 3 αναφέρεται ότι η ενδοοικογενειακή βία θεωρείται λόγος κλονισμού του γάμου(Κυριακοπούλου,2019).
Τα χαρακτηριστικά των Κακοποιημένων Γυναικών
Έχει αναφερθεί ότι οι κακοποιημένες γυναίκες ανήκουν σε οποιαδήποτε τάξη και σε οποιαδήποτε κοινωνική ομάδα. Επίσης έχει αναφερθεί ότι δεν παίζει ρόλο η ηλικία, η φυλή, η θρησκεία, η μόρφωση αλλά ούτε η πολιτική και κοινωνικοοικονομική κατάσταση.
Σύμφωνα με την Στρατίκη (2007), ποιοτική μελέτη αναφέρει ότι οι γυναίκες που είχαν αναμνήσεις χαοτικών και δυσάρεστων εμπειριών κατά την παιδική ηλικία, όπου επικρατούσε η βία και η συναισθηματική κακοποίηση από ένα πατέρα εκφραστή της βίας και μια μητέρα αδύναμη να αντιδράσει, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να υιοθετήσουν αυτή τη συμπεριφορά, σαν να έχουν εκπαιδευτεί στην ανοχή απέναντι στη βία(Στρατίκη,2007).
Αυτό που θα πρέπει να διερευνήσει ένας Σύμβουλος όταν θα έρθει αντιμέτωπος με μια κακοποιημένη γυναίκα είναι πόσο εξαρτημένη είναι από το σύντροφό της, το φόβο απέναντι στις απειλές του συντρόφου και πόσο είναι δυνατή η ελπίδα της ότι κάτι θα αλλάξει ή ότι θα αλλάξει ο δράστης.
Η γυναίκα- θύμα συνήθως αισθάνεται ντροπή η οποία συνδέεται με την δημοσιοποίηση ή την καταγγελία της κακοποίησης. Οι κακοποιημένες γυναίκες συνήθως έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, αντιμετωπίζουν με παραδοσιακό τρόπο το σπίτι τους, πιστεύουν στην ενότητα της οικογένειας καθώς και σε συγκεκριμένα στερεότυπα του γυναικείου ρόλου. Μπορεί να δέχονται την ευθύνη για τις βίαιες πράξεις των αντρών τους και να τα βάζουν με τον εαυτό τους.
Αδυνατούν συνήθως να διαχωρίσουν τη σεξουαλική πράξη από τον έρωτα και την αγάπη και πολλές φορές επειδή αυτές οι βίαιες καταστάσεις που βιώνουν είναι τρομερά αγχογόνες, για να καταφέρουν να ισορροπήσουν μέσα στο οικογενειακό, κοινωνικό περιβάλλον που κατά τα άλλα καλούνται να στηρίξουν, δημιουργούν ένα δικό τους κόσμο και αρνούνται ότι όλο αυτό συμβαίνει σε εκείνες.
Τα χαρακτηριστικά του άντρα-θύτη
Αυτοί μπερδεύουνε τη βία με τη δύναμη
την αλητεία με την μιζέρια
Αυτοί μπερδεύουνε τη βία
με τη δύναμη αυτό είναι τρέλα…..
Ένα παράξενο τραγούδι
Τα Ξύλινα Σπαθιά(1997)
Ο μύθος της δύναμης εξακολουθεί να είναι μια επιστημολογική τρέλα και αναπόφευκτα οδηγεί σε ποικίλα είδη καταστροφής. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι πιο πιθανό είναι να βρεθούν δολοφονημένοι, ξυλοκοπημένοι, στα ίδια τους τα σπίτια από ένα άλλο μέλος της οικογένειας, παρά οπουδήποτε αλλού ή από κάποιον άλλον στη κοινωνία μας(Cooper,Vetere,2008).
Στην ενδοοικογενειακή βία ο άνδρας- θύτης φαίνεται να είναι αυτός που έχει τάσεις να κυριαρχεί και το δικαίωμα να ελέγχει τη γυναίκα του σαν αυτή να είναι ένα άψυχο αντικείμενο.
Ο θύτης μπορεί να έχει πολλά πρόσωπα, μπορεί να φαίνεται σκληρός ή καλός, να είναι εργατικός να έχει χιούμορ. Μπορεί να φαίνεται ότι αγαπάει το θύμα του και ότι κάνει είναι για το καλό του, για να το φροντίσει, να το συνετίσει. Με αυτό τον τρόπο, τη χρήση βίας, ικανοποιείται, είναι πολύ σημαντικό για εκείνον να ελέγχει τη κατάσταση και να δυναμώνει το γόητρό του, παίζοντας ένα παιχνίδι έντασης και αδιεξόδου.
Η βία για αυτούς είναι μορφή εξουσίας και δύναμης και πιστεύουν σε όλους τους μύθους όπως «όπου δεν πίπτει λόγος, πίπτει ράβδος». Πιστεύουν στη παραδοσιακή υπεροχή των ανδρών και στον στερεότυπο ανδρικό ρόλο.
Είναι ιδιαίτερα ζηλότυποι, κατηγορούν άλλους για τις πράξεις τους ενώ συνήθως για αυτούς υπάρχει πάντα ένας τρίτος παράγοντας που ευθύνεται για τη συμπεριφορά τους όπως η γυναίκα, η κακιά η ώρα ή το αλκοόλ.
Είναι άνθρωποι με χαμηλή αυτοεκτίμηση, κακή διαχείριση του θυμού ενώ παρουσιάζουν μια διπλή προσωπικότητα, ένα άγριο χαρακτήρα μέσα στο σπίτι και ένα ήσυχο άνθρωπο στο κοινωνικό περίγυρο.
Το στρες και οι πιέσεις της καθημερινότητας τους δημιουργούν έντονες αντιδράσεις που καταλήγουν σε βίαιη συμπεριφορά απέναντι στη γυναίκα τους ενώ ενδέχεται να έχουν υποστεί και οι ίδιοι βία στη παιδική τους ηλικία.
Υπηρεσίες Συμβουλευτικών Κέντρων
Η πολιτεία προστατεύει, στηρίζει και δίνει διέξοδο στα θύματα, στα οποία παρέχονται δυνατότητες πλήρους ηθικής και αναγκαίας υλικής συμπαράστασης.
Στην Ελλάδα η ενδοοικογενειακή βία αναγνωρίζεται ως ποινικό αδίκημα και διώκεται αυτεπάγγελτα. Ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής ένωσης (2014), υπολογίζει ότι μία στις τρεις γυναίκες στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υποστεί σωματική ή σεξουαλική βία ή και τα δύο, ενώ στην Ελλάδα παρόμοια έρευνα έδειξε μια στις τέσσερις γυναίκες να έχουν υποστεί σωματική ή σεξουαλική βία (Μπαρμακέλλη και Ασημόπουλος,2019).
Η Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων (ΓΓΟΠΙΦ) είναι ο πρώτος δημόσιος φορέας που δημιούργησε και λειτουργεί Συμβουλευτικά Κέντρα για τη Βία κατά των Γυναικών.
Τα Συμβουλευτικά Κέντρα της ΓΓΟΠΙΦ στελεχώνονται από ειδικό επιστημονικό προσωπικό συμβούλων εξειδικευμένων στην προσέγγιση των γυναικών με την οπτική του φύλου (ψυχολόγους, κοινωνικές/-ούς λειτουργούς και νομικούς) και παρέχουν ΔΩΡΕΑΝ υπηρεσίες πληροφόρησης και συμβουλευτικής στις γυναίκες που απευθύνονται σε αυτά, στο πλαίσιο ολοκληρωμένων δράσεων ψυχοκοινωνικής στήριξης.
Τα Συμβουλευτικά Κέντρα της ΓΓΙΦ εντάσσονται στο πανελλαδικό δίκτυο 61 δομών για την πρόληψη και αντιμετώπιση όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών( ενδο-οικογενειακή, βιασμός,trafficking,σεξουαλική παρενόχληση) που σχεδίασε και δημιουργεί η ΓΓΙΦ με χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος για την Ουσιαστική Ισότητα των Φύλων 2010-2013 (Γ.Γ.Ι.Φ, 2014-2018).
Το δίκτυο περιλαμβάνει επίσης:
27 Συμβουλευτικά Κέντρα Δήμων
18 Ξενώνες Φιλοξενίας
2 Ξενώνες του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ) Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
Γραμμή SOS 15900 (24ωρη τηλεφωνική γραμμή)
Παράλληλα λειτουργούν:
Γραμμή SOS «Δίπλα σου» 800-11-88-881
Κέντρα Υποδοχής Κακοποιημένων Γυναικών https://www.kethi.gr
Ευρωπαϊκό δίκτυο καταπολέμησης της βίας κατά των Γυναικών https://antiviolence-net.eu
Σύνδεσμος για τα Δικαιώματα της Γυναίκας- Βοήθεια για τη Βία μέσα στην Οικογένεια http://leaqueforwomenrights.gr
Στα συμβουλευτικά κέντρα οι γυναίκες μπορούν να επιλέξουν ψυχολογική και συμβουλευτική υποστήριξη, εξειδικευμένη με την οπτική του φύλου, νομική συμβουλευτική, πληροφόρηση για τα δικαιώματα τους, νομικές κατευθύνσεις σχετικά με την υποβολή καταγγελίας και μήνυσης. Επίσης υπάρχει δυνατότητα συνοδείας τους σε νοσοκομεία, σε ξενώνες ή σε ανάλογες υπηρεσίες( Σταύρακα,2019).
Όλες οι γυναίκες που είναι θύματα-βίας με τα παιδιά τους μπορούν να φιλοξενηθούν στους ξενώνες. Ο βασικός στόχος των ξενώνων είναι η ασφαλής διαμονή των θυμάτων και η προστασία τους από το θύτη, για αυτό το λόγο οι διευθύνσεις και τα τηλέφωνα των ξενώνων είναι απόρρητα. Οι ξενώνες λειτουργούν καθημερινά όλο το χρόνο και όλο το 24ωρο.
Οι ξενώνες στελεχώνονται από εξειδικευμένο προσωπικό σε θέματα έμφυλης βίας όπως: Κοινωνικός Λειτουργός, Ψυχολόγος, Φύλακες, Παιδοψυχολόγος ή Παιδαγωγός, Διοικητικό Προσωπικό, Γενικών Καθηκόντων
Οι παραπομπές στους ξενώνες φιλοξενίας γίνονται από τα συμβουλευτικά κέντρα γυναικών αλλά και από τις υπηρεσίες του εθνικού κέντρου κοινωνικής αλληλεγγύης.
*Σεβλιανού Άρια
Κοινωνική Λειτουργός
Κέντρου Υγείας Σκιάθου