SKIATHOS Ο καιρός σήμερα

Ο βραβευμένος ποιητής Σταύρος Καρακωνσταντάκης συμπεριλαμβάνεται σε ανθολογία Ελλήνων ποιητών του 20ου αιώνα

2023-07-19 19:27:46
Ο Σταύρος Καρακωνσταντάκης, από το 2017 ζει και εργάζεται στη Σκιάθο. Στις 22 Οκτωβρίου του 2021 παρέλαβε το βραβείων της Τάξης Γραμμάτων και Καλών Τεχνών της Ακαδημίας Αθηνών (Δεκέμβριος 2020-Μάρτιος 2021), στην πανηγυρική συνεδρία για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940. Ο Λαρισαίος ποιητής είχε αποσπάσει το βραβείο Γ. Αθάνα για την ποιητική συλλογή που κυκλοφόρησε το 2019 από τις εκδόσεις «Σμίλη» και τιτλοφορείται «Σκιάθος – Ποιητικός τουριστικός οδηγός  – μετά χάρτου», με τους περισσότερους συντελεστές της έκδοσης να κατάγονται από τη Σκιάθο. Το πρώτο δεκαήμερο του Ιούλη του 2023 κυκλοφόρησε ο Τόμος "Πολύτροπος Ανήρ" που περιλαμβάνει μια μεγάλη ανθολογία ελλήνων ανδρων ποιητών γεννημένων μέσα στον 20ο Αιώνα από τις εκδόσεις "Ζήτρος". Ενα τόμος 770 σελίδων με ανθολόγους τους κ.κ. Σταύρο Γκιργκένη & Σωτήρη Παστάκα ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΛΟΓΟΥ "Ο τόμος που κρατάτε στα χέρια σας αποτελεί ένα πανόραμα της ποίησης της γραμμένης από άνδρες γεννημένους εντός του εικοστού αιώνα, με αρχή τον σπουδαίο Γιώργο Θέμελη. Αποτελεί οφειλόμενο -κατά κάποιον τρόπο- συμπλήρωμα του αντίστοιχου τόμου για τις γυναίκες, που κυκλο-φόρησε από τις Εκδόσεις Ζήτρος το 2020 με τον τίτλο «Το άλλο μισό του ουρανού: Ελληνίδες ποιήτριες του εικοστού αιώνα». Αν θα έπρεπε κανείς να συγκρίνει τα δύο πονήματα, ευθύς θα παρατηρούσε τη μεγάλη διαφορά στον αριθμό των δημιουργών και στον όγκο των σελίδων: 150 περίπου ποιήτριες στο πρώτο πόνημα, 475 ποιητές στο δεύτερο. 580 σελίδες μικρότερου σχήματος το πρώτο, 770 σελίδες μεγαλύτερου σχήματος το δεύτερο. Κάποιες από τις αιτίες γι’ αυτή τη διαφορά μεγέθους εξηγούνται -νομίζουμε- επαρκώς στον πρόλογο του παλιότερου τόμου: ο κυρίαρχος ανδροκεντρικός χαρακτήρας των κοινωνικών και αισθητικών αντιλήψεων του περασμένου αιώνα, της κριτικής, της ανθολόγη¬σης και της γραμματολογίας του, ερμηνεύουν σε ικανοποιητικό βαθμό το φαινομενικό πρωτείο της ανδρικής πένας. Ωστόσο, ειδικά για τον νεότερο τόμο που επιμεληθήκαμε, ο μεγαλύτε-ρος όγκος εξηγείται κυρίως από τη δική μας αναθεωρημένη οπτική, προπάντων από μια ενίσχυση της έντασης στη στόχευση, η οποία με τη σειρά της οφείλεται σε ένα στοιχείο της κριτικής που μας ασκήθηκε, ότι συμπεριλάβαμε τάχα υπερβολικά πολλές γυναίκες στο «Άλλο μισό του ουρανού», ότι δήθεν έπρεπε να ξεχωριστούν οι αμνοί από τα ερίφια. Συνειδητοποιήσαμε ότι όχι μόνο μας φαινόταν άδικη η κριτική, αλλά ότι θα μπορούσαμε να είχαμε συμπεριλάβει και άλλες αξιόλογες γυναικείες γραφίδες, κάτι που θα φροντίσουμε να κάνουμε με την πρώτη ευκαιρία. Και εξηγούμαστε πιότερο: εξαρχής θέσαμε ως στόχο η παρούσα ανθολόγηση να είναι πάνω απ’ όλα γραμματολογικού τύπου, συμπεριληπτική, όχι αποκλειστική, στον βαθμό βεβαίως που ένας τόμος σε κάποιο σημείο πρέπει να τελειώνει. Αποφύγαμε την παγίδα της ομαδοποίησης σε «γενιές», η οποία όλο και περισσότερο μας φαίνεται αμφίβολης χρησιμότητας, προτιμώντας την κατάταξη κατά έτος γέννησης, που είναι μεθοδολογικά ασφαλέστερη. Οι περισσότεροι ποιητές αλλάζουν ύφος με το πέρασμα των χρόνων, πειραματίζονται με διάφορα στιλ γραφής, αποκηρύσσουν προηγούμενες δημιουργίες τους, ώστε ο κορσές της ένταξης σε γενιές να γίνεται ασφυκτικός. Ειδικά, όσο προσεγγίζουμε τις πλέον πρόσφατες δεκαετίες, η ποικιλομορφία του ύφους γίνεται ολοένα και πιο έκδηλη, ώστε όροι όπως «γενιά της αμφισβήτησης», «γενιά του ιδιωτικού οράματος» και άλλα αντίστοιχα έπεα να είναι στην πράξη πτερόεντα. Ο τόμος μας είναι, λοιπόν, ένα πανόραμα με τον ήλιο του να φωτίζει δικαίους και αδίκους, «μείζονες» και «ελάσσονες». Πόσο μάλλον που σταδιακά γίνεται συνείδηση ότι και αυτή η τελευταία διάκριση ενέχει σε ένα βαθμό την ίδια αυθαιρεσία που διατρέχει την ομαδοποίηση σε γενιές και την ανδροκρατική προσέγγιση του εικοστού αιώνα. Δεν αμφιβάλλουμε -αλίμονο- ότι κάποιοι ποιητές είναι σημαντικότεροι από άλλους, κρίνουμε όμως πως αρκετοί αξιόλογοι δημιουργοί έμειναν αφανείς ή δεν προβλήθηκαν όσο θα έπρεπε λόγω παραγόντων κοινωνιολογικού τύπου, κυρίως από την έλλειψη επαρκούς πρόσβασης στα έντυπα μέσα ή από την απουσία ενδιαφέροντος στους κύκλους της κριτικής. Ευτυχώς η ηλεκτρονική κοινωνία της πληροφορίας κατά τις τελευταίες δεκαετίες έκανε την προβολή των ποιητικών φωνών δημοκρατικότερη, πλουραλιστικότερη και πιο εύκολη από ποτέ, ενώ η αποκλειστικότητα, αυτή η δυνάμει «τυραννία» των εντύπων μέσων υποχώρησε. Το αντίτιμο είναι ο σύγχρονος δημιουργικός πληθωρισμός, αλλά είμαστε πρόθυμοι να το πληρώσουμε. Από τις νεότατες φωνές συμπεριλάβαμε αναγκαστικά ένα θραύσμα. Μέλλοντες ανθολόγοι θα συμπεριλάβουν ασφαλώς κι άλλες, θα παραλεί-ψουν ορισμένες από τις παρούσες ως αδιάφορες, θα έχουν το πλεονέκτημα της οπτικής που δίνει ο χρόνος. Παραδίδουμε ένα «εργαλείο» στους φιλότιμους αναγνώστες της νεοελληνικής λογοτεχνίας του εικοστού αιώνα, μια εγκυκλοπαίδεια, ένα είδος συμπυκνωμένης Παλατινής Ανθολογίας, ώστε να θυμηθούν γνωστά ονόματα και να μάθουν καινούργια ή ξεχασμένα. Και με αφορμή αυτά τα ονόματα να αναζητήσουν τα πράγματα." Σ.Π-Σ.Γ. Νίκος Τζούμας