SKIATHOS Ο καιρός σήμερα

Η άγνωστη ιστορία της έχθρας του Καισάριου Δαπόντε με τον Αντωνάκη Ραμαντάνη, που οδήγησε τον πρώτο στις φυλακές της Πόλης και στη συνέχεια στο μοναχισμό

2023-04-12 10:21:27
Η οικογένεια Ramanteni (Ραμαντάνη ή Ραμανδάνη) μνημονεύεται σε δυο γαλλικά κείμενα  (1671, 1695), που γράφτηκαν από κύκλους της γαλλικής πρεσβείας στην Κων/πολη. Ήταν πιθανόν απόγονοι της νέας αριστοκρατίας των επιφανών Φαναριώτων, που δημιουργήθηκε μετά την Άλωση της Πόλης, καθώς οι πρώτοι Ραμαντάνη που είχαν διαφύγει τότε, κατάφεραν να αναδειχθούν αργότερα στο διοικητικό μηχανισμό της Τουρκίας[1]. Πολλά μέλη της οικογένειας Ραμαντάνη τιμήθηκαν με υψηλά αξιώματα στις παραδουνάβιες ηγεμονίες. Οι πιο γνωστοί είναι 3 με το όνομα Δημήτριος, αλλά μόνο ένας φέρει τον τίτλο σπαθάρης. Ένας Δημήτριος, παντρεύτηκε τη Μαρία και απέκτησε 2 γιους, το Γεώργιο –πατέρα του Αντωνάκη Ραμαντάνη, και τον Κων/νο Ραμαντάνη[2]. Ας πάμε όμως λίγο πιο πίσω και συγκεκριμένα στον Νικόλαο Ραμαντάνη. Ο Νικόλαος Ραμαντάνης ήταν κόμισος της Βλαχίας το 1618[3]. Από το γάμο του με κόρη Μανουήλ Παλαιολόγου[4] απέκτησε το Δημητράσκο, τον Αλέξανδρο και τον Ιωάννη (Enache). O Αλέξανδρος με τη σειρά του απέκτησε δυο γιους, το Γεώργιο και το Δημήτριο, το συγγραφέα της «ιστορίας των συμβάντων». Ο Δημήτριος ήταν ο παππούς του Αντωνάκου Ραμαντάνη[5], του τρόπον τινά άγνωστου πολέμιου του Κασάριου Δαπόντε. Ο παππούς του Αντωνάκη Ραμανδάνη, Δημήτριος ήταν ιστοριογράφος του 18ου, που έμεινε στην αφάνεια. Η Ιστορία των συμβάντων (522 φύλλα) περιλαμβάνεται, από το 1868, στην συγγραφική παραγωγή του Καισάριου Δαπόντε, χωρίς ωστόσο να ανήκει σε αυτόν, όπως υποτέθηκε αρχικά. Προσεκτικά μελετώντας εντοπίστηκε κάπου μια μικρή αναφορά του Δαπόντε, ο οποίος έγραφε «από φωνής Δημήτριου Ραμαδάνη, μεγάλου Σπαθαρέως, κατ΄ επιταγήν Κων/νου βοεβόδα Μαυροκορδάτου. Εικάζεται πως ο Δημήτριος χρησιμοποίησε ως γραφέα- γραμματέα τον Δαπόντε, ο οποίος επιμελώς περιέλαβε την Ιστορία των συμβάντων στα δικά του συγγράμματα και πιθανόν αυτή να ήταν και η αιτία της κόντρα του με τον Αντωνάκη Ραμαντάνη, πέραν της πολιτικό- οικονομικής τους διαμάχης. Ο πατέρας του Αντωνάκη, ο Γεώργιος Ραμαντάνης, το 1726 ήταν ποσέλνικος, καϊμακάμης, διερμηνέας της σουηδικής πρεσβείας στην Κων/πολη και δραγομάνος του στόλου το 1731. Επίσης είχε ενισχύσει με δάνειο 500 γροσίων την πατριαρχεία του Ιερεμία το 1725 και την ανάρρηση του Παϊσιου την ίδια χρονιά. Ο αδερφός του Γεώργιου, ο Κων/νος ήταν μέγας λογοθέτης. Ο Αντωνάκης ήταν απόγονος του Νικολάου και γόνος παλιάς οικογένειας της Πόλης, πολλά μέλη της οποίας είχαν καταλάβει στις παραδουνάβιες ηγεμονίες τα αξιώματα του κομίσου και του μεγάλου ποσέλνικου. Το γενεαλογικό δέντρο της οικογένειας προσπάθησε να συγκροτήσει ο Ioan Filitt. Ο Δαπόντε το 1731 φεύγει έφηβος από τη Σκόπελο, για να σπουδάσει. Κάνοντας ένα πέρασμα από την Κων/πολη μεταβαίνει στη Βλαχία. Εκεί, ως υπότροφος του ηγεμόνα Κων/νου Μαυροκορδάτου, γίνεται δεκτός στη σχολή του Βουκουρεστίου και γίνεται β΄ γραμματικός του Μαυροκορδάτου, όταν αυτός έγινε ηγεμόνας της Μολδαβίας. Όντας πολύ καλός στη θέση του ο Δαπόντε ζητά από τον Μαυροκορδάτο προαγωγή, την οποία όμως δεν παίρνει με αποτέλεσμα να δηλώσει πίστη στον Ιωάννη Μαυροκορδάτο, αδελφό του Κων/νου. Για καλή του τύχη ο Ιωάννης αναλαμβάνει ηγεμόνας της Μολδαβίας και διορίζει τον Δαπόντε αρχικά μέγα γραμματικό και στη συνέχεια καμινάρη. Η σχέση του Δαπόντε με τον Ιωάννη απέφερε στο Δαπόντε μεγάλη ισχύ και χρήματα. Η πλούσια αυτή σταδιοδρομία του Δαπόντε διακόπη απότομα το 1847 όταν φυλακίστηκε στην Πόλη. Ας δούμε όμως αναλυτικά τι οδήγησε σε αυτή τη φυλάκιση. Ο Δαπόντε αν και πολύγραφος, άφησε στη σκιά τη διαμάχη του στη Μολδαβία με τον ποσέλνικο Αντωνάκη Ραμαντάνη. Η διαμάχη ωστόσο αυτή ήταν τόσο μεγάλη που ο συγγραφέας του χρονικού της δυναστείας των Γκίκα αποδίδει σε αυτή το τέλος της ηγεμονίας του Ι. Μαυροκορδάτου. Ο Αντωνάκης Ραμαντάνης λοιπόν θέλησε να εξουδετερώσει πολιτικά τον Κωνσταντίνο Δαπόντε, μετέπειτα Καισάριο και αντίστροφα, προφανώς λόγω του πολιτικό- οικονομικού ανταγωνισμού τους, αλλά ίσως και επειδή ο Δαπόντε οικειοποιήθηκε το έργο του παππού του Αντωνάκη. Ο Αντωνάκης αποκαλούσε το Δαπόντε ξένο, μη ελεγχόμενο και ασεβή. Ο Δαπόντε από την πλευρά του δε τον αναφέρει σε κανένα σύγκραμα του, τέτοια ήταν η κόντρα τους. Προσπάθησε δε να απομακρύνει το Ραμαντάνη από τη Μολδαβία, με αποτέλεσμα ο τελευταίος να χάσει έτσι το αξίωμα που είχε. Αυτό το πέτυχε όταν έπεισε το Μαυροκορδάτο, να κρατήσει τον Αντωνάκη στην Κω/πολη ως καπικεχαγιά του. Το μίσος του Ραμαντάνη γιγαντώθηκε και άρχισε, χρησιμοποιώντας τις επαφές του στην Πόλη, να προσπαθεί να εξοντώσει με τη σειρά του τον Δαπόντε. Έτσι, ο μέγας βεζύρης της Πόλης εξέδωσε ένταλμα σύλληψης για το Δαπόντε, τον οποίο πρόλαβε αρχικά να φυγαδεύσει ο Μαυροκορδάτος στην Κριμαία. Όταν όμως μετά από μερικούς μήνες πήγε τελικά ο Δαπόντε στην Πόλη, συνοδεύοντας τον Τάταρο ηγεμόνα[6], συνελήφθη και φυλακίστηκε το 1747, για 20 μήνες. Μετά την αποφυλάκιση του, σε ηλικία 35 ετών, έχοντας χάσει όλη την περιουσία του στην προσπάθειά του να εξαγοράσει την αποφυλάκισή του, παντρεύεται αλλά γρήγορα χάνει τη γυναίκα και την κόρη του. Στη συνέχεια μετέβη στη Χάλκη όπου η απόφαση να γίνει μοναχός ήταν πλέον μονόδρομος. Η σύλληψη αυτή, καθώς και η απώλεια της γυναίκας και της κόρης του, ήταν η αιτίες που τον ώθησαν να αναθεωρήσει εκ βάθρων τη ζωή του και να γίνει μοναχός. 20 χρόνια μετά έγραψε τον Κήπο Χαρίτων, δίχως φυσικά να αναφέρει πουθενά το Δημήτριο ή τον Αντωνάκη Ραμαντάνη. Ηρώ Μελαχροινάκη   [1] οι νέοι Φαναριώτες αριστοκράτες ήταν κυρίως Έλληνες αλλά και εξελληνισμένοι Ρουμάνοι, Αλβανοί και Ιταλοί [2] Κάποιος Κων/νος Ραμαδάνης ήταν Σπαθάρης (αξίωμα) το 1808 και την ίδια χρονιά κόμισος κάποιος Δημήτριος Ραμαδάνης [3] Κάποιος Ραμαντάνης, ήταν σούμπασης στη Γορτυνία 1638 [4] Μετά την Άλωση της Πόλης οι Παλαιολόγοι διέφυγαν στο Μορέα και όταν έπεσε και αυτή η ηγεμονία διέφυγαν σε ενετικές κτήσεις. [5] Αθανασάκης Ραμαδάνης , μάλλον αδερφός Αντωνάκη, μέγας Βέρνικος το 1738   [6] Τον Μαυροκορδάτο