Κατά το τέλος της εφηβείας του Παπαδιαμάντη γεννήθηκε  περί το 1870 στη Βαρειά της Μυτιλήνης ο πάναγνος άνθρωπος και κορυφαίος λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος Κεφαλάς- Χατζημιχαήλ, «ο Παπαδιαμάντης της ζωγραφικής» όπως εύστοχα τον απεκάλεσε ο δημοσιογράφος και λογοτέχνης Τάκης Μπαρλάς καθώς ήταν επίσης κοσμοκαλόγερος και τα έργα αμφοτέρων  πηγάζουν από την αληθινή επαφή τους με τον τόπο, την παράδοση και τον ελληνικό λαό. Απ’ τα μικράτα του ο Θεόφιλος, παρότι ο πατέρας του τον προόριζε για  τσαγκάρη, τον τράβηξε η ζωγραφική θητεύοντας κοντά στον αγιογράφο παππού του Κωνσταντή. Εκείνος του διηγούταν παράλληλα ιστορίες με τους ήρωες του έθνους. Όλα αυτά φούσκωσαν μέσα του και τον οδήγησαν  να φορέσει φουστανέλα, εισπράττοντας τον χλευασμό όσων τον γνώριζαν, μα και ν’ αρχίσει ν’ απεικονίζει τα οράματά του. Πριν τα δεκαοχτώ του,  παίρνοντας μαζί «τα πινέλα (που) κουβαλούσε στο σελάχι, εκεί  όπου οι πρόγονοί του βάζαν τις πιστόλες και τα μαχαίρια τους», κατά πως γράφει ο Γιώργος Σεφέρης,  το έσκασε στην φημισμένη Σμύρνη κι εργάστηκε ως θυροφύλακας (καβάσης) στο Ελληνικό προξενείο διαμορφώνοντας ταυτόχρονα την εικαστική του γλώσσα και το βασικό του θεματολόγιο από τον κόσμο της μυθολογίας, της αρχαιότητας, του Βυζαντίου και της νεώτερης Ελλάδας.   Ένας ανεκπλήρωτος έρωτας για την κόρη της σπιτονοικοκυράς του, τον ανάγκασε να εγκαταλείψει τη Σμύρνη, να καταταγεί στον στρατό κατά τον ‘’ατυχή’’ πόλεμο του 1897 και τελικά, να καταφύγει στο Βόλο και στο Πήλιο όπου ζωγράφιζε ασταμάτητα, έναντι πινακίου φακής, πάνω σε ξύλα, σε πανιά, σε τενεκέδες, σε παλιόχαρτα, σε τοίχους κι έκανε δουλειές του ποδαριού για να επιβιώσει. Από την άλλη πλευρά ο Παπαδιαμάντης στα στερνά του βίου του και κατά την πρώτη δεκαετία του 20^ου αιώνα, με την παρότρυνση του φίλου του ποιητή Γεωργίου Δροσίνη, που είχε παντρευτεί την πανέμορφη Ζαγοριανή αρχοντοπούλα Μαίρη Κασσαβέτη, επισκεπτόταν τον ταρσανά στα Πευκάκια του Βόλου τον οποίο διατηρούσε η οικογένεια του καραβομαραγκού και ετέρου σπουδαίου λαϊκού ζωγράφου Νίκου Χριστόπουλου. Ο Νικόλαος Χριστόπουλος γεννήθηκε το 1880 και πέρασε όλη του τη ζωή στον ταρσανά του πατέρα του Αθανάσιου δουλεύοντας ως ναυπηγός. Στη ζωγραφική του λοιπόν, όπως είναι φυσικό, κυριαρχούν τα καράβια, από το πιο μικρό πλεούμενο μέχρι το πιο μεγάλο τρικάταρτο καραβόσκαρο της εποχής του. Ζωγράφισε ωστόσο και λίγα πρόσωπα που γνώρισε και θεώρησε πως αξίζουν μια θέση στο έργο του. Στον ίδιο ταρσανά κατέβηκε από το Πήλιο ο Θεόφιλος λίγο αργότερα από τότε που πήγαινε ο Παπαδιαμάντης, για να  ζωγραφίσει την τράτα Μαυροσκαμνιά των αδελφών  Καψάλα από τη Μακρυνίτσα. Το γεγονός συνέβη το 1911, τη χρονιά δηλαδή που στην αρχή της πέθανε ο Παπαδιαμάντης και μοιάζει σαν να πήρε ο δεύτερος τη σκυτάλη της αυθεντικότητας και την ελληνικότητας στην τέχνη από τον πρώτο. [caption id="attachment_181731" align="alignnone" width="640"] To ναυπηγείο στα Πευκάκια to 1910- καρτ ποστάλ Στουρνάρας (volosmagnisia.wordpress.com)[/caption] Και τους δύο πάντως ζωγράφισε ο Χριστόπουλος, ο συνδετικός τους κρίκος. Αν συναντιούνταν, σίγουρα ο ένας θα συμπεριελάμβανε τον άλλον μέσα στα έργα του….  

Βασικές πηγές:

1. Λένα Αγγελοπούλου:‘Ο Νικόλαος Χριστόπουλος και τα ζωγραφικά καραβάκια του’ ( https://www.academia.edu/)

2.   Γρηγόρης Καρταπάνης: ‘Αλ. Παπαδιαμάντης και Ν. Χριστόπουλος’ (https://www.taxydromos.gr/)

3.   Γρηγόρης Καρταπάνης: ‘Θεόφιλος και Χριστόπουλος: Η γνωριμία δύο ζωγράφων –Μαρτυρίες’    (https://www.taxydromos.gr/)

4.   Γρηγόρης Καρταπάνης: ‘Προσωπογραφίες του Αλ. Παπαδιαμάντη από τον λαϊκό ζωγράφο Ν. Χριστόπουλο’ (https://www.taxydromos.gr/)

5.     ‘Νικόλαος Χριστόπουλος, τα ταξίδια του αταξίδευτου’

(https://www.serresparatiritis.gr/)

6. Γυμνάσιο Πλατανιά Χανίων: ‘Παπαδιαμάντης & Θεόφιλος’ (gym-platan.chan.sch.g)