Οι προσωπικές μνήμες του Κυριάκου Αθανασίου ισορροπούν με τη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη στο καινούριο βιβλίο του, με τίτλο «Από τη Ρωμιοσύνη στα Λιανοτράγουδα» (Εκδόσεις Εύμαρος). Η αυτοβιογραφική αφήγηση του ομότιμου καθηγητή Βιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ο οποίος έχει επιλέξει την Αλόννησο για δεύτερο σπίτι του, αποτυπώνει τα βιώματα της γενιάς που ανήκει και ο ίδιος, ενώ πάλευε να βρει τα «πατήματά» της στην εποχή που η Ελλάδα έβγαινε λαβωμένη από τον Εμφύλιο πόλεμο.  Οι ιστορίες που συμπεριέλαβε στο νέο πόνημά του, «δένουν» αρμονικά με εμβληματικά ακούσματα του Θεοδωράκη. Και αφορμώμενος από τα τραγούδια του αξέχαστου συνθέτη, τα αφήνει να επιδράσουν στην ανάγνωση με τέτοιον τρόπο που φιλοτεχνούν ένα αυθεντικό «πορτρέτο» της μετεμφυλιακής Ελλάδας. Η συσχέτιση του Μίκη Θεοδωράκη με τη διαδρομή της γενιάς που αναδύθηκε από τις… στάχτες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του εξίσου καταστροφικού Εμφυλίου την περίοδο 1946-’49, παράγει μία ατμόσφαιρα που εντυπώνεται με πειστικό τρόπο σε όποιον επιλέγει να διαβάσει το βιβλίο. Η παρουσίαση στην Αλόννησο είναι προγραμματισμένη για σήμερα Κυριακή 31 Ιουλίου και ώρα 19:30, στο βιβλιοπωλείο - καφέ στο Παλιό Χωριό. Εκτός από τον συγγραφέα, θα μιλήσει ο Νίκος Ευστρατίου, ομότιμος καθηγητής Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ. Αποσπάσματα θα διαβάσουν ο γνωστός ηθοποιός Αντώνης Φραγκάκης, ο οποίος επίσης έχει σπίτι στην Αλόννησο και η χημικός Αναστασία Μάρκου, ενώ τον συντονισμό της εκδήλωσης θα αναλάβει η Κυριακή Θεοδωρίδου, ιδιοκτήτρια του βιβλιοπωλείου. Από την «Ελένη» του Γκατζογιάννη, στον «Υιό συμμορίτου» Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ο Νίκος Γκατζογιάννης ή Νίκολας Γκέιτζ, ένας Ελληνοαμερικανός δημοσιογράφος των «New York Times» με καταγωγή από τις Φιλιάτες Θεσπρωτίας, έγραψε την «Ελένη», ένα αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα για την εκτέλεση της μητέρας του έπειτα από απόφαση ενός δικαστηρίου του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στα χρόνια του Εμφύλιου. Το έργο του Γκατζογιάννη, που προκάλεσε πολλές αντιδράσεις στους κόλπους της ελληνικής Αριστεράς την εποχή εκείνη, έφτασε μέχρι το… Χόλιγουντ, με τους Τζον Μάλκοβιτς και Κέιτ Νέλιγκαν, να κρατούν τους πρωταγωνιστικούς ρόλους στην κινηματογραφική μεταφορά της «Ελένης». Το ΚΚΕ έκανε λόγο για διαστρέβλωση της ιστορικής αλήθειας, ενώ το πλέον εντυπωσιακό ήταν πως λίγο καιρό αργότερα, ο δημοσιογράφος και ερευνητής Βασίλης Καββαθάς κυκλοφόρησε το βιβλίο με τίτλο «Η άλλη Ελένη», με σκοπό να καταρρίψει τους ισχυρισμούς του Γκατζογιάννη, γράφοντας μεταξύ άλλων, ότι η μητέρα του ήταν πληροφοριοδότης του Εθνικού Στρατού…. [caption id="attachment_154939" align="alignnone" width="2048"] Στιγμιότυπο από την ταινία «Ελένη» με τους Kate Nelligan, John Malkovich, Linda Hunt, Oliver Cotton, Ronald Pickup[/caption] Η «Ελένη» στάθηκε αφορμή για τον Κυριάκο Αθανασίου να ξεκινήσει την εξωπανεπιστημιακή συγγραφική δραστηριότητά του με τον «Υιό συμμορίτου». Απάντησε και εκείνος στα γραφόμενα του Γκατζογιάννη, παρουσιάζοντας έτσι τη δική του εκδοχή για τον εμφύλιο σπαραγμό: «Η ιδέα να γράψω τον «Υιό συμμορίτου» προέκυψε, αφότου διάβασα για το βιβλίο του Γκέιτζ. Υπήρχαν και άλλες «Ελένες», π.χ. η ιστορία της μάνας μου, η οποία βρέθηκε χήρα αντάρτη και κλήθηκε να μεγαλώσει δύο μικρά παιδιά σ’ ένα πολύ εχθρικό περιβάλλον. Ουσιαστικά από τη δική μου πλευρά παρουσίασα τη ζωή των ανθρώπων, οι οποίοι επιβίωσαν μετά τον Εμφύλιο, αλλά ανήκαν στο στρατόπεδο των ηττημένων. Όπως για παράδειγμα, ο πατέρας μου που πέθανε έπειτα από τον βασανισμό του στη φυλακή, αρχές του 1948. Και ξέρετε, όταν είχε πρωτοβγεί το βιβλίο, είχα κατακλυστεί από μηνύματα ανθρώπων, οι οποίοι είχαν ζήσει αντίστοιχες ιστορίες». Ο Βοιωτός επιστήμονας έφερε έτσι στην επιφάνεια το βαθύ «τραύμα» της οικογένειάς του. Ο πατέρας του αρχικά πολέμησε τους Ιταλούς στην Αλβανία και στη συνέχεια προσχώρησε στον ΕΛΑΣ. Ωστόσο, παρότι πρόσφερε τις υπηρεσίες του στην Αντίσταση, για το επίσημο ελληνικό κράτος μετά την αποχώρηση των Γερμανών δεν ήταν παρά ένας «συμμορίτης», όπως αποκαλούνταν απαξιωτικά οι κομμουνιστές μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού στον Εμφύλιο. «Ο πατέρας μου πολέμησε στο αλβανικό μέτωπο, φέροντας μάλιστα τον βαθμό του λοχία. Κατά διαβολική σύμπτωση στον Εμφύλιο συνελήφθη ή κατά μια άλλη εκδοχή τον αναγνώρισε από μακριά όταν ετοιμαζόταν να παραδοθεί με τους υπόλοιπους συντρόφους του, ο ταγματάρχης που είχε στην Αλβανία. Εκείνος τον είχε από κοντά, γιατί ήξερε ότι παραμόνευαν οι «Χίτες» και οι ταγματασφαλίτες. Μια βραδιά όμως που ο ταγματάρχης έλειψε για να λάβει μέρος σε κάποια επιχείρηση, κάποιοι «κάρφωσαν» πως ο πατέρας μου ήταν αφύλακτος και τον ξυλοκόπησαν με σιδερένιες ράβδους, με αποτέλεσμα μετά από λίγο καιρό να υποκύψει στα τραύματά του. Γνώριζα τους εκτελεστές του, ήταν μια γνωστή οικογένεια στο χωριό», είπε ο κ. Αθανασίου και συμπλήρωσε: «Στο πρώτο βιβλίο περιγράφω την ιστορία του πατέρα μου, έτσι όπως την πληροφορήθηκα εκ των υστέρων. Η μητέρα μου ποτέ δεν μας είπε για όσα διαδραματίστηκαν τότε, ενώ προσπάθησε να μας ξεκόψει με οτιδήποτε είχε σχέση με την Αριστερά και τις ιδέες που πρέσβευε. Πολλά χρόνια αργότερα, κατά την παραμονή στον Καναδά για το μεταπτυχιακό μου, στο ίδιο πανεπιστήμιο με τον Ανδρέα Παπανδρέου που ζούσε εξόριστος εκεί, βρέθηκα σε ένα άκρως πολιτικοποιημένο περιβάλλον, με μέλη του ΠΑΚ κλπ. [caption id="attachment_154942" align="alignnone" width="910"] Στον Καναδά, ο Κυριάκος Αθανασίου βρέθηκε στο ίδιο πανεπιστήμιο με τον Ανδρέα Παπανδρέου (φωτό)[/caption] Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, μίλησα ξανά στη μάνα μου, η οποία έλυσε όλες τις απορίες μου, όπως και με παλιούς συντρόφους του πατέρα μου. Ανασκεύασα έτσι όλη την ιστορία, την οποία και κατέγραψα στον «Υιό συμμορίτου». Και γιατί διάλεξα τον συγκεκριμένο τίτλο; Όταν παρουσιάστηκα για τη στρατιωτική θητεία μου - εν μέσω της δικτατορίας των συνταγματαρχών - με κάλεσαν στο Α2 γραφείο και υποβλήθηκα σε ερωτήσεις. Με την άκρη του ματιού μου διέκρινα στα έγγραφα που είχε ο αξιωματικός ότι ήμουν σημειωμένος ως «υιός αποθανόντος συμμορίτου». Ένιωθα πως ήμουν «σημαδεμένος» για μια ζωή και αυτό το πράγμα δεν έφευγε από πάνω σου. Τίποτα δεν αποτίνασσε το στίγμα της Αριστεράς». «Οδήγησαν τη μάνα μου σε ένα πρόχειρο οίκημα που έπαιζε το ρόλο στρατιωτικού νοσοκομείου ή κάτι τέτοιο. Και εκεί σε κάποιο κρεβάτι κείτονταν ένα ανθρώπινο ον που κάποτε ήταν ο άνθρωπος που αγάπησε. Στα τριάντα δύο του χρόνια. Χωρίς δόντια, κατάμαυρος, μελανιασμένος, με τα κρέατα σχεδόν να κρέμονται σε μια άμορφη μάζα, ανακατεμένα με ξεραμένα μαύρα υπολείμματα από σάρκες και αίμα. Η μάνα μου έμεινε άφωνη να κοιτάζει το θέαμα, χωρίς να μπορεί να αναγνωρίσει την ανθρώπινη μορφή. Δεν ξέρω αν δεν αναγνώριζε ή δεν ήθελε να αναγνωρίσει αυτό που έβλεπε. Ο μικρός δίπλα της την έβγαλε για λίγο από την αφασική της κατάσταση. «Ο μπαμπάς... Ο μπαμπάς...». Ήταν τα τελευταία λόγια που άκουσε πριν πέσει κάτω λιπόθυμη», έγραψε μεταξύ άλλων ο Κυριάκος Αθανασίου στο πρώτο βιβλίο του που πρωτοκυκλοφόρησε σχεδόν μια 20ετία πριν, ενώ έχει μεταφραστεί και στην αγγλική γλώσσα. Μια εξίσου δυνατή αφήγηση, με έμπνευση από τραγούδια που έγραψαν Ιστορία Το δεύτερο κατά σειρά βιβλίο του Κυριάκου Αθανασίου, με τίτλο «Από τη Ρωμιοσύνη στα Λιανοτράγουδα», πραγματεύεται την πορεία της μετεμφυλιακής γενιάς, φτάνοντας μέχρι τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης. «Ουσιαστικά χρησιμοποιώ τα τραγούδια του Θεοδωράκη, για να αναφερθώ σε διάφορα περιστατικά, τόσο δικά μου, όσο και άλλων ανθρώπων, ενώ ταυτόχρονα εκφράζω την ευγνωμοσύνη της γενιάς μου για όλα που πρόσφερε αυτός ο ανεπανάληπτος καλλιτέχνης. Δεν είναι μόνο η όμορφη μουσική που συνέθεσε. Ο Θεοδωράκης με τη δράση του, μάς βοήθησε να αποκτήσουμε ταυτότητα, να αγαπήσουμε ξανά αυτό που ήμασταν και να αισθανθούμε περήφανοι και αξιοπρεπείς». Κληθείς να σχολιάσει την απήχηση του Μίκη Θεοδωράκη στα λαϊκά στρώματα, ο κ. Αθανασίου αναφέρθηκε σε ένα ιδιαίτερο περιστατικό, που επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές: «Βρίσκομαι με πλευρίτιδα στο σανατόριο της Πεντέλης, προς το τέλος της στρατιωτικής θητείας μου. Μέσα από μια κουβέντα που είχα με τους υπόλοιπους ασθενείς στον θάλαμο νοσηλείας, καταλαβαίνουν ότι είχα μία κασέτα με τραγούδια του Μίκη, ενώ κανείς τους δεν είχε ξανακούσει καθότι απαγορευμένος από τη λογοκρισία του καθεστώτος. Τον θεωρούσαν, μάλιστα, προδότη. Όταν τελικά και μετά από πίεση προς το πρόσωπό μου, εμφάνισα την κασέτα και την ακούσαμε, η επίδραση που είχε σ’ εκείνα τα παιδιά ήταν κάτι το μοναδικό. Ήταν μεγαλειώδες το αποτέλεσμα της μουσικής του. Ή όπως όταν ήμουν στο Τορόντο και άρχισε να παίζει η μουσική που είχε γράψει ο Θεοδωράκης για το «Σέρπικο» με πρωταγωνιστή τον Αλ Πατσίνο. Ακούγοντάς την ένας Καναδός είχε πει: «Αν δεν είναι αυτή θεϊκή μουσική, τότε ποια είναι;». Στο εξωτερικό αγάπησαν την Ελλάδα μέσα από τη δουλειά του Θεοδωράκη».  Πλήρης ταύτιση με το μουσικό έργο του Μίκη… Από τη συζήτηση δεν έλειψε και η αναφορά στον δίσκο «18 Λιανοτράγουδα της Πικρής Πατρίδας», στον οποίο ο Θεοδωράκης μελοποίησε 18 τετράστιχα του σπουδαίου Γιάννη Ρίτσου, στο πιο χαρακτηριστικό, ίσως, έργο του αείμνηστου μουσικοσυνθέτη κατά τη διάρκεια της επταετούς δικτατορίας. «Ένα από τα περιστατικά που διηγούμαι στο βιβλίο, είναι μία συναυλία του Θεοδωράκη, στην οποία παρουσιάστηκαν τα συγκεκριμένα τραγούδια. Ήταν αμέσως μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου και το πραξικόπημα του Ιωαννίδη. Διασταύρωσα όσα έζησα στη συναυλία εκείνη, με τη μαρτυρία της Αφροδίτης Μάνου, η οποία είχε βρεθεί επί σκηνής εκείνη την ημέρα. Ειδικά όταν τραγούδησαν «Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις», ο ενθουσιασμός ήταν απερίγραπτος. Ο κόσμος ξεσηκωνόταν και ήταν μία εμπειρία μοναδική», ανέφερε ο κ. Αθανασίου. [caption id="attachment_154940" align="alignnone" width="536"] Γιάννης Ρίτσος και Μίκης Θεοδωράκης. Δύο σπουδαίοι καλλιτέχνες και αγωνιστές στην πρώτη γραμμή[/caption] Μία προσεκτική ματιά στα περιεχόμενα του βιβλίου, μαρτυρά την ταύτιση του συγγραφέα με το μουσικό έργο του Θεοδωράκη, καθώς ονομάτισε όλα τα κεφάλαια του με στίχους από τη «Ρωμιοσύνη» και άλλα τραγούδια του Μίκη. «Καθένα από τα περιστατικά που περιγράφω, σχετίζεται με κάποιο τραγούδι του Θεοδωράκη. Η μουσική του διατρέχει όλα τα κεφάλαια». Η σχέση με την Αλόννησο Το Μαυρομμάτι Βοιωτίας, ένα χωριό ανάμεσα σε Θήβα και Λιβαδειά, είναι τόπος καταγωγής του κ. Αθανασίου, ο οποίος όμως για τέσσερις και πλέον δεκαετίες έχει επιλέξει την Αλόννησο για δεύτερη… πατρίδα του. Κλείνοντας τη συνέντευξη που παραχώρησε στο SkiathosLife.gr, εξήγησε τους λόγους που τον έκαναν να αναπτύξει στενούς δεσμούς με το γραφικό νησί των Βορείων Σποράδων. «Η Αλόννησος προέκυψε εξαιτίας του αδελφού μου. Από περιέργεια την επισκέφτηκα και εγώ. Μου άρεσε πάρα πολύ από την πρώτη στιγμή. Έχω βιώσει όλη την πορεία της από τη δεκαετία του 1980, περνώντας άπειρα καλοκαίρια στο νησί και όχι μόνο», είπε χαρακτηριστικά ο συγγραφέας. «Ο Πέτρος, όπως λεγόταν, ήταν από τους πρώτους που εμφανίστηκαν στο νησί, όταν η παλιά Χώρα εγκαταλείφθηκε και οι κάτοικοι μετακόμισαν στο Πατητήρι», σημείωσε έπειτα, ενθυμούμενος τα γεγονότα του Μάρτη του 1965 και το διπλό χτύπημα του «Εγκέλαδου» που ισοπέδωσε τότε την Αλόννησο. «Βρέθηκε στην Αλόννησο, λόγω του δεσμού που είχε τότε με μια Γερμανίδα. Μάλιστα, είχε ανοίξει ένα μαγαζί και πουλούσε τις φιγούρες του Καραγκιόζη που κατασκεύαζε. Αν και αυτοδίδακτος, ήταν καλός καραγκιοζοπαίκτης. Οι παλιότεροι Αλοννησιώτες τον θυμούνται καλά. Ο Πέτρος έμεινε εδώ, μέχρι το τέλος της ζωής του», κατέληξε, ενώ στη σημερινή παρουσίαση θα διαβάσει ένα απόσπασμα από το προηγούμενο βιβλίο που είναι αφιερωμένο στη μνήμη του.