Η ιστορική Ιερά Μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στη Σκιάθο, «το σπίτι της Παναγίας», όπως την αποκαλεί ο σημερινός ηγούμενός της Πατήρ Ιωσήφ Κατσούρας ξεκίνησε να χτίζεται το 1794. [caption id="attachment_108054" align="alignnone" width="576"] Ζωγραφική: Ιωάννα Ξέρα[/caption] Να πως: Στα δεύτερα μισά του 18ου αιώνα, ο Χιώτης ιερομόναχος Νήφων, εξαιτίας της μακρόχρονης έριδας των μοναχών του Αγίου Όρους με τους αποκαλούμενους, ειρωνικά, «Κολλυβάδες» (δηλαδή εκείνους που ήταν πιστοί στην παράδοση) στους οποίους ανήκε, έφυγε για τα νησιά του Αιγαίου και κατέληξε στην Ικαρία, όπου ίδρυσε τη Μονή της Ευαγγελίστριας. Μεταξύ των μοναχών που επάνδρωσαν το νέο μοναστήρι, ήταν και ο Σκιαθίτης Γρηγόριος, γιος του πάμπλουτου έμπορα Χατζησταμάτη, που πήγε εκεί απ’ τη Σχολή της Πάτμου όπου φοιτούσε. Αυτός παρότρυνε τον Νήφωνα να μεταβούν στη Σκιάθο και να χτίσουν το φημισμένο αργότερα μοναστήρι της Ευαγγελίστριας. Πρόσφερε γι’ αυτόν τον σκοπό την κληρονομιά απ’ τον πατέρα του και τελικά έγινε η επιθυμία του πραγματικότητα το 1794. Η Μονή ολοκληρώθηκε το 1806 και επισκίασε, όπως λέγεται, σε φήμη ακόμα και εκείνες του Αγίου Όρους! Τρία χρόνια αργότερα, πέθανε ο Νήφων αφού προηγουμένως, όπως λέει η παράδοση, ευλόγησε την πρώτη ελληνική σημαία και ο Σκιαθίτης Γρηγόριος Χατζησταμάτης έγινε στη συνέχεια ο δεύτερος ηγούμενος της μονής (1809-1815). Ο περιπετειώδης τρόπος που πήρε όλη την κληρονομιά του πατέρα του ο Γρηγόριος για να την προσφέρει στο σκοπό της ίδρυσης του μοναστηριού, περιγράφεται θαυμάσια στο διήγημα «Το Χατζόπουλο» απ’ το σπουδαιότερο τέκνο της Σκιάθου, τον μοναδικό κι ανεπανάληπτο Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Ας επανέλθουμε όμως στα χρόνια λίγο πριν την Επανάσταση, στην χαραυγή του 19ου αιώνα… Το μοναστήρι πρόσφερε τα μέγιστα στον αγώνα για την ελευθερία της πατρίδας μας γι’ αυτό και το έτερο τέκνο της «νήσου των λογίων» και των γραμμάτων μας, ο ακαδημαϊκός Αλέξανδρος Μωραϊτίδης και μετέπειτα μοναχός Ἀνδρόνικος, έγραψε για τη μεγάλη προσφορά της στο γένος: «Ἐάν κατά τούς χρόνους ἐκείνους διέπρεψαν πλεῖστοι Ἕλληνες εἰς ἄλλα μέρη τῆς ἑλληνικῆς πατρίδος, λαβόντες ἐπίσημα βραβεῖα τῆς φιλοπατρίας των, μέ τό νά δαπανήσουν τας στέρνας τοῦ Χρυσίου των διά τήν ἐλευθεροπατρίαν τῆς Ἑλλάδος, ἕνα ἐκ τῶν πρώτων βραβείων ἀνήκει εἰς τήν μονήν τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, προηγηθεῖσαν εἰς τάς ἱεράς θυσίας, πρίν ἔτι ἀναλάμψει ἡ πυρκαϊά τῆς μεγάλης ἐπαναστάσεως». Εδώ λοιπόν, στα προ της Επανάστασης χρόνια, θεωρούμε εύλογα πως υφάνθηκε, υψώθηκε και ευλογήθηκε η πρώτη γαλανόλευκη σημαία και συγκεκριμένα αυτή που ως σήμερα οδηγεί τον Στρατό Ξηράς. Εκείνη την περίοδο η Σκιάθος με τους αμέτρητους κολπίσκους και τα πυκνά της δάση και προπαντός, επειδή γειτνίαζε με τις σκλαβωμένες στεριές και δεν φυλασσόταν από τους Οθωμανούς, έγινε το καταφύγιο και το ορμητήριο των κλεφταρματολών που πολεμούσαν αμφότερους Τούρκους και κοτζαμπάσηδες. Ως αρχηγό τους όρισαν τον Γιάννη Σταθά από την Αιτωλοακαρνανία και ως υπαρχηγό τον ξακουστό για την παληκαριά του Θεσσαλό Νικο-τσάρα. Στα καράβια τους δε, κυμάτιζε η ρωσική σημαία καθώς μάχονταν στο πλάι του ναυάρχου Σινιαβίν που πολιορκούσε τον Ελλήσποντο για λογαριασμό των Ρώσων. Τότε, το καλοκαίρι του 1807, έγινε ανακωχή ανάμεσα στη Ρωσία και την Τουρκία διακόπτοντας τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο και αφήνοντας στο έλεος των Τούρκων όσους τάχθηκαν και πολεμούσαν υπέρ των Ρώσων. Ο μαυροφορεμένος καπετάνιος Γιάννης Σταθάς που ήταν ένας απ’ αυτούς, επέστρεψε στη Σκιάθο με τα καράβια του και έδωσε παραγγελιά στους καλόγηρους του μοναστηριού να υφάνουν μια σημαία «με κυανό σταυρό σε λευκό πεδίο» για να αντικαταστήσει τη ρωσική στην κορυφή των ιστίων. Στο μεταξύ, ο στρατός του έφτασε τους 1400 άντρες κι ο στόλος του στα 70 πλοία που χωρίστηκαν ανά δέκα σε ταϊφάδες με το όνομα η κάθε μια την πατρίδα του αρχηγού της. Ανάμεσά τους και η μοίρα «Σκιάθος» με αρχηγό τον κάτοικο του νησιού Γεώργιο Τζαχίλα. Με τους Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, Ανδρέα Μιαούλη, παπα Θύμιο Βλαχάβα και τον Σκιαθίτη δάσκαλο του Γένους Επιφάνιο Δημητριάδη, είχαν ως σταθερό σημείο συνάντησης το απόκρυφο και φιλόξενο μοναστήρι του Ευαγγελισμού όπου ήταν ηγούμενος ακόμα ο ιδρυτής του Όσιος Νήφων. Μια μέρα λοιπόν του φθινοπώρου εκείνης της χρονιάς, μαζεύτηκαν όλοι στο μοναστήρι για να παραλάβουν απ’ τα χέρια του ηγούμενου το λάβαρο του αιματοβαμμένου αγώνα των Ελλήνων για την πολυπόθητη λευτεριά του τόπου… (*) O Γιώργος Σανιδάς είναι Συγγραφέας και αρθρογράφος του Skiathoslife.gr