SKIATHOS Ο καιρός σήμερα

ΣΚΙΑΘΟΣ: ΣΙΦΕΡΗ ΑΠ’ ΤH ΣΙΒΗΡΗ; | του Γιώργου Σανιδά

2021-02-14 11:53:07
Ένας από τους γραφικότερους ορμίσκους της Σκιάθου στη δυτική εσχατιά της μονόπολής της, ακριβώς κάτω απ’ τα ΄μνημούρια΄, απάνεμος, ευλίμενος, προσηνής, όπου στραγγίζουν ακόμα τα γλυκά νερά του βουνού, είναι η Σίφερη ή το Σίφερη. Εκεί προσπάθησαν να αποβιβασθούν οι Τούρκοι με τον Τοπάλ Πασά στη ‘’μάχη της Σκιάθου’’ στις 9/10/1823 μα τους απέκρουσε ο Γέρος Καρατάσος που φυλούσε το ύψωμα. Εκεί στον 20ο αιώνα στεγαζόταν και το καρνάγιο του πρωτομάστορα Αγγελή Τσουβελέκη που καταγόταν από ξακουστή οικογένεια ναυπηγών της γειτονικής Σκοπέλου και μαζί με τους γιούς του καθελκούσαν μικρά και μεγάλα καραβόσκαρα σαν το 480 τόνων ΄Άγιο Νικόλαο’ του Σοφοκλή Ιωάννου. Το σπάνιο τοπωνύμιο το αναφέρει κι ο Παπαδιαμάντης στα «Ρόδινα ακρογιάλια»: «-…μᾶς ἐπῆγε ὁ δάσκαλος, ἡ Σπαρτίνα, στὸ Σίφερι νὰ κολυμβήσουμε, ὅταν ἤμεθα παιδιά…» Πού όμως οφείλει το όνομά του ο ταπεινός κολπίσκος; Διαβάζουμε στη μελέτη του Τρύφωνα Ευαγγελίδη « Η νήσος Σκιάθος και η περί αυτήν νησίδες» (Αθήνα 1913): «… Σήφηρ[η). Οΰτως ονομάζεται καί τοποθεσία έν Κασσανδρεία τής Χαλκιδικής,, όπόθεν πολλοί Σκιάθιοι κατάγονται…Άγει πρός το Δ. (δυτικό) μέρος της νήσου, διά όδοΰ της παρα το νεκροταφεϊον, κάτωθεν τοΰ όποιου άρχεται γραφικός πλατύς αιγιαλός μετ’ αμπελωνών και ελαιώνων και μικρού ναυπηγείου…» Πρόκειται ασφαλώς για τη Σίβηρη στο πρώτο πόδι της Χαλκιδικής που μπορεί να απέχει 100 περίπου χιλιόμετρα από τη Σκιάθο, τους χωρίζει όμως μόνο η θάλασσα την οποία μετά τη συντριπτική νίκη των στρατευμάτων του Μεχμέτ Εμίν εναντίον των Ελληνικών δυνάμεων, που βρισκόταν υπό την ηγεσία του οπλαρχηγού Εμμανουήλ Παππά στις 30 Οκτωβρίου 1821, πολλοί Χαλκιδικιώτες διένυσαν κυνηγημένοι απ’ τους Τούρκους και κατέφυγαν στα νησιά των Σποράδων. Το Σίφερη λοιπόν, πήρε, κατά τον Ευαγγελίδη, το όνομά του από τη Σίβηρη. Ίσως στο λιμανάκι να εγκαταστάθηκε κάποιος από τη Σίβηρη και ταυτίστηκε από τους ντόπιους ο κόλπος μαζί του- «στου Σίβηρη…Σίφηρη…Σίφερη…». Υπάρχει βέβαια και μια άλλη εκδοχή: να ονομάστηκε Σίβηρη επειδή «σημαίνει τόπο διεξόδου των υδάτων» και να γιατί: «Σίβηρη (ορθοτ. Σύβηρη): Ετυμολογείται από το επίθετο χυβρόζ (χυβηρός),-ή,-όν ταυ ρ. χέω, κατά το ηχηρός (εκ του ηχέω). Και με παραφορά (λόγια ομοιότητας προφοράς) του αρχικού X στο επίσης ημίφωνο Σ καταλήγουμε στη σημερινή ονομασία Σύβηρη. Παρατηρούμε ακόμη ότι έχουμε και άνοδο του τόνου στην προπαραλήγουσα, σύμφωνα με την τοπική χαρακτηριστική τάση, όπως π.χ. έφαγαμι, έμαθατι, κουμαρουμάνιταρα. Χυβρός, χυβηρός,-ή,-όν και επομένως Σύβηρη σημαίνει τόπο διεξόδου των υδάτων (σημ. «Ποτόκι»=«στόμιο»). Σύμφωνα με τον Ιωακείμ Παπάγγελο(Αρχαιολόγο) το τοπωνύμιο Σίβηρη είναι λόγια παραμόρφωση του μεσαιωνικού τοπωνυμίου, το οποίο φαίνεται να προήλθε από το όνομα του μεγαλογαιοκτήμονα που κατείχε την περιοχή και ονομαζόταν «Σύβρης» (ή Σίβρης) και αναφέρεται ήδη το 1083.» (https://kassandra-halkidiki.gr/history-mythology.html) . Μπορούμε βέβαια να παραβλέψουμε την εικασία του Ευαγγελίδη και να υποθέσουμε πως το όνομα προήλθε απ’ το τουρκικό ‘’sefer’’ που έχει τη ρίζα του στο αραβικό ‘’safar’’ που θα πει ταξίδι, εκστρατεία. Σ’ αυτή την περίπτωση η λέξη αποτελεί τουρκικό δάνειο και μας υποψιάζει πως το λιμανάκι πιθανόν να χρησίμευε για τον απόπλου των πλοίων κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Τέλος, βλέποντας την ουσία της φράσης και την ορθογραφία της λέξης στον Παπαδιαμάντη και ανατρέχοντας στην τοπική διάλεκτο, θα προσθέταμε το εξής: Ο κολπίσκος βρίσκεται αρκετά μακριά από την πόλη κι ήταν γεμάτος καρφιά και μαδέρια, συνεπώς το παιδί πήγαινε συνοδεία κάποιου μεγαλύτερου, δασκάλου ή μη. «Ποιος σε έφερε εδώ;» θα μπορούσε κανείς να το ρωτήσει. Το «σε έφερε» στην τοπική διάλεκτο ακουγόταν ως «σίφερι»…