Δεν έχουμε που δεν έχουμε ούτε ένα λιοτρίβι από τα είκοσι που υπήρχαν άλλοτε στη Σκιάθο, ας μάθουμε τουλάχιστον γιατί τα λέμε και ταλιάγριες…. Όταν στις 10/1/2020 έγραψα απ’ αυτό το βήμα για τα λιοτρίβια στο νησί, σημείωσα πως αγνοώ γιατί τα ονομάζουμε «ταλιάγριες» καθώς σε κανένα βιβλίο των παλιών γραμματικών μας δεν το βρήκα. Ένα χρόνο μετά κι επειδή ψάχνοντας πας στην Πόλη, νομίζω πως έλυσα κι αυτό το μικρό μυστήριο. Η αποκάλυψη ξεκίνησε από μια ανακοίνωση του έγκριτου Πηλιορείτη δασκάλου Κώστα Λιάπη στο Θεσσαλικό Ημερολόγιο με τίτλο «Ο ΕΛΑΙΩΝΑΣ ΤΟΥ ΑΪ-ΓΙΩΡΓΗ ΠΗΛΙΟΥ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΜΑΞΟΥΛΙΑ ΤΟΥ» (53ος ΤΟΜΟΣ - Σελ. 135-144 -ΛΑΡΙΣΑ 2008). Εκεί διάβασα τα εξής: « Eνώ η πρώτη μεταλλική πρέσα, με υδραυλικό πιεστήριο, μπήκε στη γαλιάγρα του Δημήτρη Δρόσου στο τέλος του 19ου αιώνα. Απ’ αυτές τις πρώτες γαλιάγρες, χρησιμοποιούσαν, στην αρχή τουλάχιστον, για τη λειτουργία τους μαγκάνι με άλογο οι γαλιάγρες του Δημήτρη Ν. Κιτηλή και του Γιώργου Φ. Κατώγια στον οικισμό Αγία Τριάδα, του Μήτρου Γ. Κοντογεώργη στην Άνω Γατζέα, του Δημήτρη Γ. Τζοβάρα στη Μαράθη και του Καρανικόλα στα Δυορέματα. Οι πιο πολλές, όμως, γαλιάγρες ήταν από την αρχή υδροκίνητες» Με δεδομένο την αμφίδρομη σχέση της Σκιάθου με το Πήλιο, υποψιάζομαι λοιπόν βάσιμα πως το «ταλιάγρια» της Σκιάθου προέκυψε απ’ το «γαλιάγρα» ή «γαλιάγρια». Τι σημαίνει όμως γαλιάγρια; Διαβάζουμε στο http://melivoia.blogspot.com/2011/04/blog-post_13.html ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΙΛΟΛΟΓΟ ΟΔΥΣΣΕΑ ΒΑΪΟΥ ΤΣΙΝΤΖΙΡΑΚΟ: «Η ΔΙΑΛΕΚΤΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΙΒΟΙΑΣ» «Γαλιάγρια: Σημαίνει το ελαιοτριβείο. Η κανονική λέξη είναι ελαιάγρα, επίσης καθαρά αρχαιοελληνική. Σύνθετη από το έλαιον και η άγρα. Άγρα σημαίνει κυνήγι, επιδίωξη, εξαγωγή, βγάλσιμο (π.χ. Δοντάγρα. Είναι η τανάλια εξαγωγής δοντιών). Η Ελαιάγρα, η Γαλιάγρια, είναι το μηχάνημα που βγάζει το λάδι μέσα απ’ τον ελαιόκαρπο». Ψάχνοντας κι άλλο διαπίστωσα πως σημαίνει γενικότερα το πέτρινο πιεστήριο, αυτό που στην Κρήτη ονομάζουν και «μαγγάνα» Ο δάσκαλος Γιάννης Τζαγάκης δημοσίευσε την 22-08-2007 στην εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ το άρθρο: «Τρυγοπατήματα στα βενετσιάνικα πατητήρια του Καινούργιου Χωριού Πεδιάδας» όπου αναφέρει και τα εξής: «η πέτρινη βάση πιεστηρίου σταφυλιών, η οποία έχει σχήμα ρομβοειδές, με στρογγυλή υποδοχή τοποθέτησης του ξύλινου κάδου και προέκταση της πέτρας σε κουτσουνάρι, για να τρέχει ο μούστος. Η πέτρα αυτή είναι η βάση του κοχλιωτού ενετικού στεμφυλοπιεστηρίου, γνωστού με το όνομα “ΓΑΛΕΑΓΡΑ”.» Στη Σκιάθο πάντως με την αλλαγή στη λέξη του αρχικού γ σε τ, δημιουργήσαμε μια παραπλήσια μεν, νέα δε λέξη που δεν συναντάται πουθενά αλλού κι έρχεται από τον 19ο αιώνα καθώς την αναφέρει στο «ΑΗ-ΔΗΜΗΤΡΙΤΗΣ (ΛΑΪΚΟΝ ΜΗΝΟΛΟΓΙΟΝ)»* κι ο Αλέξανδρος Μωραιτίδης. *Δημοσιεύτηκε στο περ. «Ημερολόγιον» του Σκόκου στον 22ο τόμο, το 1907.