Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου της Ελένης Σπιλιώτη που θα παρουσιαστεί στη Σκόπελο το Σάββατο γίνεται προσπάθεια να φωτιστεί μια πτυχή της νεότερης ιστορίας της Ελλάδος με στοιχεία που αντλήθηκαν από τον Τύπο της εποχής, τα αρχεία δημοσίων υπηρεσιών, τα ημερολόγια και τα απομνημονεύματα κάποιων από τους εξόριστους, τις γραπτές και προφορικές μαρτυρίες Σκοπελιτών και τα λευκώματα κοριτσιών του νησιού, συνήθεια της «ανώτερης» κοινωνικής τάξης. Προβάλλονται ανάγλυφα πολιτικές ενέργειες που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη μετέπειτα ιστορία της Ελλάδας, έρωτες, μίση, πάθη, η καθημερινότητα των εκτο­πισμένων, τα ήθη και οι συνήθειες της αστικής τάξης, στην οποία ανήκουν. Το βιβλίο εμπλουτίζεται με φωτογραφίες της εποχής, επιστολές, λευκώματα καθώς και τις Αναμνήσεις Εξορίας του Γ. Α. Βλάχου. 

Ο Ίων Δραγούμης με φιλική του παρέα από την περίοδο της εξορίας του στη Σκόπελο. Στη φωτογραφία απεικονίζονται οι αδελφές, θυγατέρες Ζ. Δουλίδη, Μαρία και Φωφώ και ο συνεξόριστος του Ι.Δ., Ηρ. Μάλλωσης, έτος 1919. Αρχείο Ίωνος Δραγούμη, ΑΣΚΣΑ-Τμήμα αρχείων, αριθ. τεκμηρίου 1258.

Έτσι, στο νησί της Σκοπέλου καταφθάνουν μεταξύ άλλων: ο καθηγητής Μαιευτικής του Πανεπιστημίου της Αθήνας Κ. Λούρος, ο καθηγητής Ιστορίας και Παλαιογραφίας στο ίδιο πανεπιστήμιο Σπυρίδων Λάμπρος, που διετέλεσε και πρωθυπουργός σε υπηρεσιακή κυβέρνηση, ο πολιτικός Ιωάννης Ράλλης, αργότερα δωσίλογος Πρωθυπουργός (1943-1944), ο μετέπειτα πρωθυπουργός Παναγής Τσαλδάρης, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Γεώργιος Βλάχος, ο Κωνσταντίνος Κουμουνδούρος, ο πολιτικός Γεώργιος Μπαλτατζής που εκτελέσθηκε με τους «έξι» στο Γουδή το 1922, ο διπλωμάτης-ποιητής Ευγένιος Ζαλοκώστας και ο γιος του Γεώργιος, η Ζαΐρα Θεοτόκη (αργότερα σύζυγος Ι. Ράλλη), ο Θεόδωρος Υψηλάντης, ο Αγαμέμνων Σλήμαν, ο Μιχαήλ Κ. Σακελλαρίου, ο Ίων Δραγούμης κ.α. Τα χρησιμότατα βιογραφικά στοιχεία των ονομάτων του καταλόγου των εκτοπισμένων που κατάφερε να οργανώσει η Σπηλιώτη, παρατίθενται σε 40 περίπου σελίδες (Κεφάλαιο ΙΙΙ του βιβλίου, σ.σ. 65-106).

Ο φατριασμός των Ελλήνων, που εκφράσθηκε απολύτως με τον Εθνικό Διχασμό, δεν θα μπορούσε να μην έχει επηρεάσει και το νησί της Σκοπέλου όπου οι φιλοβενιζελικοί, σύμφωνα με τη συγγραφέα, «χωρίς να είναι βέβαιο ότι υπερτερούν αριθμητικά το 1915», «έχουν ισχυρό ρεύμα κατά την προεκλογική περίοδο το 1920». Οι έριδες και οι φιλονικίες, οι σκληρές αντιπάθειες και συγκρουσιακές καταστάσεις μεταξύ των κατοίκων αποτέλεσαν και εδώ καθεστώς.

Η άφιξη των εκτοπισμένων προκαλεί αναστάτωση σε μερίδα των κατοίκων της Σκοπέλου που, με επικεφαλής τον Διοικητή του νησιού Μιχαήλ Γεωργιάδη ή Χαλέ, εξεγείρονται και δηλώνουν ότι οι νεοφερμένοι  είναι εκεί ανεπιθύμητοι. Τέτοιες εκδηλώσεις είναι αναμενόμενες σε περιόδους μεγάλων κρίσεων γιατί οι νεοφερμένοι φαντάζουν στα μάτια όσων προσπαθούν να βγουν αλώβητοι από την κρίση. Η προσκείμενη στους Φιλελεύθερους εφημερίδα «Αστήρ» της Αθήνας, κάτω από τον τίτλο «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΗ ΔΕΝ ΑΝΕΧΕΤΑΙ ΤΟΥΣ ΠΡΟΔΟΤΑΣ», έγραψε: Ἐξύπνησεν ἡ Έθνική ψυχή. Ἀναθεματίζουν παντοῦ καὶ οὔτε ἐπιτρέπουν νὰ σταθοῦν καὶ στὰ σπίτια τους καὶ οὔτε τόπον δίδουν εἰς τοὺς πρωτοφανεῖς προδότας. Τὸ τηλεγράφημα τῆς Σκοπέλου ποὺ ἦλθε χθὲς μᾶς δίδει νὰ ἐννοήσουμε ὅτι ὁ Ἑλληνισμὸς θὰ ζήση. Η Σκόπελος, ἡ νῆσος, δὲν τοὺς ἐδέχθη. Ζητοῦν οἱ κάτοικοι νὰ ἐκτοπίσῃ ἡ Κυβέρνησις τοὺς ἐκεῖ ἀπελαθέντας προδότας εἰς ἄλλο μέρος. Μὰ μήπως καὶ τὸ ἄλλο μέρος θὰ τοὺς δεχθῆ; Ἀνάθεμα καὶ τρὶς ἀνάθεμα εἰς τοὺς προδότας. Καλλίτερα ν’ αὐτοκτονήσουν ριπτόμενοι εἰς τὴν θάλασσαν διότι δὲν εἶνε δυνατὸν οὐδὲ τὰ πτώματα των ν’ ἀνεχθῇ ἡ Ἑλληνικὴ γῆ.

Φαίνεται πώς για αρκετούς η διαδοχική συχνά εκτόπιση, στη Σκύρο και ακολούθως στη Σκόπελο, διήρκεσε ένα περίπου χρόνο. Η Σπηλιώτη συγκεντρώνει στοιχεία για τους τόπους συνάθροισης, τους τρόπους ψυχαγωγίας και κάλυψης του ελεύθερου χρόνου από τους εκτοπισμένους (περίπατοι, συζητήσεις στον Πλάτανο, σε μικρούς εξώστες, στο «αγροκήπιον» κλπ.) που μας προσφέρονται σε μικρά υποκεφάλαια. Δεν παραλείπονται και οι τερπνές αναφορές. Καθώς μερικοί από τους εκτοπισμένους είχαν έλθει οικογενειακώς στην Σκόπελο προέκυψαν και ευχάριστες σελίδες στην ακούσια διαμονή τους εκεί. Οι γάμοι της Ζαΐρας Θεοτόκη με τον Ιωάννη Ράλλη, του Παν. Τσαλδάρη με την Λίνα Λάμπρου και του Γ. Πωλογιώργη που νυμφεύθηκε τη ντόπια Σοφία Ξύδη κι άλλοι δυο ακόμα γάμοι ήταν καρποί του εκτοπισμού.

Σκόπελος, καλοκαίρι του 1919. Ορισμένοι από τους σημαντικούς αντιβενιζελικούς εξορίστους στην εξοχή με φόντο τη χώρα. Η φωτογραφία προέρχεται από το εξώφυλλο του βιβλίου της Ελένης Κ. Σπηλιώτη, Εθνικός Διχασμός: Φιλοβασιλικοί εξόριστοι στη Σκόπελο.

Τις μεγαλύτερες δυσκολίες με την εξεύρεση καταλύματος φαίνεται ότι αντιμετώπισαν οι εργένηδες, όπως ο Βλάχος ή ο Δραγούμης, παρά εκείνοι που είχαν έρθει με τις οικογένειές τους. Ο Δραγούμης, στο ημερολόγιο του οποίου παραπέμπει η Σπηλιώτη, αναφέρει ότι «δεν βρίσκει κανείς εύκολα να κατοικήσει εδώ σε εγχώριο σπίτι για να μη βγει το όνομα καμιάς γυναίκας, και γίνει σκάνδαλο, έστω και να μη γίνει τίποτα». Δεδομένης μάλιστα της φήμης του Δραγούμη ως γυναικοκατακτητή, οι δυσκολίες αυτές δεν φάνταζαν εντελώς αδικαιολόγητες, στην κλειστή κοινωνία της Σκοπέλου εκείνη την εποχή. Από την άλλη, αυτό που κυρίως δυσκόλευε τους εκτοπισθέντες ήταν η αυστηρή λογοκρισία και της προσωπικής τους αλληλογραφίας καθώς και η αστυνόμευση όλων των δραστηριοτήτων τους. Εξαίρεση δεν αποτελούσαν τα ζώα τους.

Το βιβλίο αποτελείται από επτά κεφάλαια, πρόλογο, εισαγωγή, επίλογο και παραθέματα στα οποία βρίσκουμε τις «Αναμνήσεις εξορίας» του Γεωργίου Βλάχου, επιστολές Σκοπελιτών προς τον Ίωνα Δραγούμη καθώς και αποσπάσματα από Λευκώματα.

Το πρώτο και το δεύτερο κεφάλαιο, είναι κεφάλαια αμιγώς τοπικής Ιστορίας και αναφέρονται το πρώτο στη Σκόπελο του 1917 και το δεύτερο στην τοπική αυτοδιοίκηση του νησιού. Ήδη, με το σχηματισμό, το 2016, από τον Ελευθέριο Βενιζέλο της Προσωρινής Κυβέρνησης στη Θεσσαλονίκη από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, έχουν προκύψει στον ελλαδικό χώρο δύο κράτη: το κράτος των Αθηνών, στο οποίο κυριαρχούν ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος και τα κόμματα που πρόσκεινται φιλικώς προς αυτόν, και το κράτος της Θεσσαλονίκης στο οποίο κυριαρχεί ο Βενιζέλος.

Τότε η Ελλάδα χωρίζεται σε τρεις ζώνες: Τη λεγόμενη Παλαιά Ελλάδα η οποία παραμένει βασιλική, το κράτος της Θεσσαλονίκης το οποίο περιλαμβάνει τη Δυτική Μακεδονία, την Κρήτη και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου αλλά συνεχώς επεκτείνεται με τη βοήθεια των Συμμάχων και την Ανατολική Μακεδονία που βρίσκεται στα χέρια των Γερμανοβουλγάρων. Κατά την προσπάθεια του κράτους της Θεσσαλονίκης να επεκταθεί σε βάρος του κράτους των Αθηνών, οι Σποράδες γίνονται θέατρο συγκρούσεων.