Μελετώντας  το Μέγα Ωρολόγιο, το λειτουργικό βιβλίο που περιλαμβάνει τις ιερές ακολουθίες του 24ώρου, αλλα και τα απολυτίκια των  μηνιαίων εορτές κ.α. , βλέπουμε το σύνολο των Δεσποτικών και  Θεομητορικων εορτών αλλά και μνήμες κάποιων άγιων να έχουν οριστεί ως επίσημες αργίες της τότε Φιλοχρίστου Πολιτείας των Ρωμαίων (Βυζαντινή Αυτοκρατορία). 

 

Οι αργίες αυτές των μεγάλων εκκλησιαστικών εορτών θεσπίστηκαν όχι απλώς ως μοναδικές ευκαιρίες ανάπαυσης ή διασκεδασης, αλλά ως σταθμοί αναστοχασμού, συμμετοχής στη λατρεία και ανανέωσης της σχέσης του ανθρώπου με τον Θεό και την κοινότητα. Σήμερα, οι θεσπισμένες αργίες είναι σε πολύ μικρότερο αριθμό από τις τότε, όμως, τίθεται το ερώτημα: σήμερα για τους ορθόξους χριστιανούς τουλάχιστον,  οι αργίες εκπληρώνουν τον σκοπό τους ή μετατρέπονται σε μέρες εκκοσμίκευσης και πνευματικής απουσίας;

 

 

Στην Ορθόδοξη παράδοση, ο χρόνος δεν είναι ουδέτερος· είναι ιερός, κυκλικός, λειτουργικός. Η «εορτή» είναι μια πρόσκληση σε κοινωνία, όχι μόνο με τους συνανθρώπους, αλλά πρωτίστως με τον Θεό. Οι μέρες των μεγάλων εορτών, όπως τα Χριστούγεννα, το Πάσχα, η Κοίμηση της Θεοτόκου κλπ, θεσπίστηκαν ως ιερές στάσεις μέσα στον χρόνο για να στραφεί ο νους του ανθρώπου «εκ των βλεπομένων εις τα μη βλεπόμενα» (Β΄ Κορ. 4,18) [1].

Για να έχει το χρόνο το μέλος της Εκκλησίας, να μετέχει στους εορτασμούς με κορωνίδα τη συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία. 

 

«Εορτή εστίν ανάμνησις ευεργεσίας Θεού, προς ευχαριστίαν και δοξολογίαν και μίμησιν του κατορθώματος»

— Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης [2]

 

 

Από τις απαρχές της χριστιανικής κοινωνίας, η εορτή συνδεόταν με την ανάπαυση. Όχι ως αργία απραξίας, αλλά ως διακοπή της καθημερινής μέριμνας, ώστε να αναστηθεί ο εσωτερικός άνθρωπος (Ρωμ. 7,22). Ο  Άγιος μάρτυς Ιουστίνος περιγράφει ήδη από τον 2ο αιώνα τη συγκέντρωση των πιστών την «ημέρα του Ήλιου» (Κυριακή) για προσευχή, ευχαριστία και συμμετοχή στη θεία Ευχαριστία [3].

 

Η Εκκλησία, αλλά και τα πρώιμα χριστιανικά κράτη, είδαν την αργία ως κοινωνική δικαιοσύνη: προστασία του εργάτη από την καταπίεση της αδιάκοπης εργασίας (πρβλ. και Εξ. 20,8-10), δικαίωμα στην προσευχή, την οικογένεια, την πνευματική τροφή.

 

«Η του Σαββάτου αργία τούτο δηλοί, το απομακρυνθήναι τον άνθρωπον από των βιοτικών και στραφήναι προς τον Θεόν»

— Μέγας Βασίλειος [4]

 

 

 

Στη σύγχρονη πραγματικότητα, παρατηρείται μια παρανόηση που οδηγεί στην  εκκοσμίκευση των εορτών και των αντίστοιχων αργιών με παντελή αδιαφορία για την ουσία τους. 

Ο εορταστικός χρόνος μετατρέπεται σε αγοραστικό, η νηστεία χάνεται πίσω από τραπέζια, η συμμετοχή στη Θεία Λειτουργία υποκαθίσταται από εξορμήσεις και καταναλωτισμό. 

Ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς τονίζει χαρακτηριστικά: «Άνθρωπος χωρίς νηστεία, προσευχή, εκκλησιασμό, είναι πνευματικώς άπνοος· εορτή χωρίς Θεό είναι καρναβάλι απώλειας» [5]

 

Σύμφωνα με στατιστικές σε πολλές ορθόδοξες χώρες, λιγότεροι από το 10–15% των πολιτών προσέρχονται σε ναούς τις ημέρες των μεγάλων εορτών, παρά το ότι οι μέρες αυτές παραμένουν επίσημες αργίες. Αυτό φανερώνει ένα βαθύ χάσμα ανάμεσα στον αρχικό σκοπό της αργίας και τη σημερινή της πρόσληψη.

 

 

Ο Χριστός λέγει: «Το σάββατον διά τον άνθρωπον εγένετο» (Μάρκ. 2,27)· δηλαδή η αργία δεν θεσπίστηκε αυθαίρετα, αλλά για να υπηρετεί την πνευματική ανάγκη του ανθρώπου. Η αργία είναι καιρός μετανοίας, καιρός κοινοτικής συμμετοχής, καιρός θεραπείας της ψυχής.

 

Η επανανοηματοδότηση της αργίας απαιτεί:

 

Παιδεία εκκλησιαστική και κατήχηση.

 

Ενίσχυση της ενοριακής ζωής.

 

Θεσμική υπενθύμιση ότι οι εορτές δεν είναι «ευκαιρία φυγής», αλλά πρόσκληση συνάντησης.

 

 «Μη μεταποιής την εορτήν εις κώμον, μηδέ τον Θεόν εις αφορμήν ασυδοσίας. Πενθών έλθε, χαίρων ανάστηθι»

— Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος [6]

 

 

 

Οι αργίες των μεγάλων εορτών δεν είναι θεσμοί τεμπελίας, αλλά θείες ευκαιρίες. Δεν είναι μέρες αδράνειας, αλλά προσκλητήρια εσωτερικής εγρήγορσης. Όταν αποκοπούν από το νόημά τους, αδειάζουν από ουσία και γεμίζουν με περιττή φασαρία. Αν όμως ο πιστός τις βιώσει όπως καλεί η Εκκλησία —με συμμετοχή στη Θεία Λειτουργία, προσευχή, νηστεία, έμπρακτη αγάπη— τότε γίνονται «αναστάσεις» μέσα στον χρόνο.

Θα έχει ενδιαφέρον αν κάποια στιγμή ο λεγόμενος διαχωρισμός Κράτους και Εκκλησίας, που στην ουσία υφίσταται,  φέρει όπως είναι αυτονόητο και τη μείωση θρησκευτικών αργιών , πως αυτή η αλλαγή θα εκληφθεί από τους μη θρησκευόμενους.

 

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~