Δεν υπάρχει τίποτα πιο αναζωογονητικό από το να βλέπεις έναν πενηντάρη να κάθεται στο ίδιο αμφιθέατρο με έναν εικοσάρη. Και να βρίσκεται εκεί όχι επειδή “πρέπει”, αλλά γιατί θέλει.

Αν νομίζεις πως η φοιτητική ζωή είναι αποκλειστικό προνόμιο των νέων, τότε μάλλον πρέπει να αναθεωρήσεις.

Η σύγχρονη πραγματικότητα, όχι μόνο στη χώρα μας αλλά παντού στον κόσμο, έχει αλλάξει. Η ιδέα του "ποτέ δεν είναι αργά" έχει σταματήσει να είναι… παρηγοριά και πλέον αποτελεί πραγματικότητα για ανθρώπους κάθε ηλικίας, επαγγέλματος και προσωπικής διαδρομής.

Επιστροφή στα θρανία ή δεύτερη ευκαιρία;

Η εικόνα του ενήλικα φοιτητή παλιότερα αντιμετωπιζόταν με ελαφρύ μειδίαμα, κάτι ανάμεσα σε “μπράβο” και “τι του ήρθε τώρα”. Σήμερα, όμως, δεν μιλάμε για εξαιρέσεις, αλλά για “σύμπτωμα” μιας μεγάλης στροφής: της κατανόησης πως η μάθηση δεν έχει ρολόι.

Πέρα από την τυπική εκπαίδευση και τις πανελλήνιες, ξεδιπλώνεται σήμερα ένας ολόκληρος κόσμος αναθεώρησης, εξέλιξης και δοκιμής. Αυτά που δεν τόλμησες ή δεν κατάφερες παλιότερα είναι σήμερα πιο προσβάσιμα από ποτέ, μέσα από σχολές σαν το ιδιωτικό πανεπιστήμιο Med College στην Ελλάδα, τα επιμορφωτικά σεμινάρια, τα online courses. Η ευκαιρία είναι εδώ - και είναι στο χέρι του καθενός να την αρπάξει.

Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, το 2022 σχεδόν το 47% των Ευρωπαίων ηλικίας 25–64 ετών συμμετείχαν σε κάποια μορφή εκπαίδευσης τους τελευταίους 12 μήνες. Πρωταθλήτριες η Σουηδία και η Ολλανδία, με ποσοστό άνω του 65%, με την Ελλάδα να βρίσκεται (δυστυχώς, για άλλη μια φορά) τελευταία στη λίστα, με ποσοστό χαμηλότερο του 20%. Η τάση, βέβαια, φαίνεται σταθερά ανοδική, ιδίως μετά την πανδημία, που άνοιξε την όρεξη πολλών για… επαναπροσδιορισμό.

Όχι, δεν είναι κρίση μέσης ηλικίας

Οι λόγοι που ένας ενήλικας αποφασίζει να επιστρέψει στην εκπαίδευση δεν είναι όλοι της κατηγορίας new year, new me.

Πολλοί αναζητούν αναβάθμιση δεξιοτήτων για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις μιας αγοράς που αλλάζει πιο γρήγορα κι από updates στο κινητό. Άλλοι θέλουν να αλλάξουν καριέρα στα 40 ή να καλύψουν μορφωτικά κενά που έμειναν πίσω λόγω περιστάσεων ζωής. Και κάποιοι, απλά, διψούν να μάθουν. Ναι, συμβαίνει και αυτό.

Η τάση αυτή υποστηρίζεται πλέον θεσμικά και τεχνολογικά. Προγράμματα δια βίου μάθησης, online σπουδές, ευέλικτα ωράρια και μειωμένα δίδακτρα δημιουργούν ένα τοπίο πιο φιλικό προς τον ενήλικο φοιτητή από ποτέ.

Δεν μιλάμε για τον αιώνιο φοιτητή, αλλά για τον αιώνιο μαθητή της ζωής.

Η πρόκληση του ανήκειν

Το να μπεις ξανά σε τάξη ως ενήλικας δεν είναι απλώς θέμα θέλησης ή μυαλού. Είναι και ζήτημα ταυτότητας. Πώς στέκεσαι δίπλα σε συνομήλικους των παιδιών σου; Πώς εξηγείς στο αφεντικό ότι χρειάζεσαι ρεπό για εξεταστική; Πόσες φορές αντέχεις να ακούς τη φράση "πώς και το σκέφτηκες τώρα;"

Εδώ είναι που χρειάζεται δυνατό στομάχι. Κι ένας καθηγητής που δε θα σου πει "αυτά έπρεπε να τα ξέρεις ήδη". Η αλήθεια είναι πως ο ενήλικος φοιτητής φέρνει μαζί του εμπειρία, αυτογνωσία και πειθαρχία. Δεν πηγαίνει στο μάθημα για την παρουσίαση ή για να μην κοπεί από απουσίες, αλλά για την ουσία - γιατί πραγματικά θέλει να πάει. Και για αυτό, αργά ή γρήγορα, γίνεται ο "ψαγμένος" της αίθουσας.

Το στοίχημα, βέβαια, δεν είναι να γεμίσουν οι σχολές με πενηντάρηδες που διαβάζουν Ιστορία της Τέχνης και πίνουν ντεκαφεϊνέ στα κυλικεία. Είναι να αποδεχτούμε, ως κοινωνία, ως θεσμοί, ως εργαζόμενοι και γονείς, ότι η εκπαίδευση είναι πορεία και όχι σταθμός.

Όχι, δεν χρειάζεται να ξαναδώσουμε πανελλήνιες όλοι. Αλλά το να ξαναμπούμε στην τάξη, με ή χωρίς θρανία, είναι μια πράξη αντίστασης. Ενάντια στη στασιμότητα, στην αυθεντία του “έτσι τα έμαθα”, στο άλλοθι της ηλικίας. 

Γιατί, μερικές φορές, το πιο ριζοσπαστικό πράγμα που μπορεί να κάνει κάποιος, είναι να επανεφεύρει τον εαυτό του.