SKIATHOS Ο καιρός σήμερα

ΤΑ ΑΠΑΡΑΔΕΚΤΑ ΠΑΡΑΤΣΟΥΚΛΙΑ | του Γιώργου Σανιδά

2020-04-09 21:13:10
Τα παρατσούκλια παράγονται και αναπαράγονται σ’ όλες τις κοινωνίες και σ’ όλες τις εποχές ως δεύτερο βάπτισμα (μπορεί και τρίτο, και τέταρτο…) του ανθρώπου -και όχι μόνο- απ’ τον περίγυρό του με βάση κάποια ιδιαίτερα, κατά τους άλλους, χαρακτηριστικά του ή ιδιότητές του ή πράξεις του, προκειμένου να τον ξεχωρίσουν χωρίς τη συγκατάθεσή του. Τα συναντάμε από τον Όμηρο ακόμα, (π.χ Περικλής ο σχινοκέφαλος), αποδίδονται και σε τόπους (Σούρδοι οι Κοζανίτες κλπ),σε ομάδες (βάζελοι-γάβροι- χανούμισσες),σε λαούς (π.χ μακαρονάδες) κι όπου οι άνθρωποι θέλουν να εκφράσουν συμπάθεια, αντιπάθεια, κακία, ζήλεια ή το χιούμορ τους. Κολλιούνται συνήθως στους άντρες, σπανιότερα στις γυναίκες κι οπωσδήποτε στους πολιτικούς (μπουλντόζας, κινέζος κλπ) και γενικότερα στους προβεβλημένους. Η λέξη είναι άγνωστο πως προήλθε αφού ακόμα κι ο Μπαμπινιώτης πιθανολογεί πως ξεκίνησε από τον 6ο αιώνα με το μεσαιωνικό «παράτιτλον» -περιθωριακά σχόλια σε νομικά κείμενα- που φαίνεται απίθανο να συνδέθηκε με τη λαϊκή συνείδηση. Τα λέμε επίσης, παρωνύμια ή παρανόμια, ενώ ο Παπαδιαμάντης τα έλεγε «παρεγκώμια» εννοώντας μάλλον πως κάθε άλλο παρά, εγκώμια σημαίνουν και είχε φυσικά δίκαιο…. Αυτή λοιπόν η συνήθεια, ελάχιστες φορές εκφράζει φιλικά αισθήματα. Ακόμα κι αθώα παρατσούκλια, όπως ‘’ο ψηλός’’, μπορεί να επιδιώκουν το υποβιβασμό άλλων χαρισμάτων εκείνου στον οποίον αναφέρονται. Τις περισσότερες φορές, ελαφρά ή όχι τη καρδία, γίνεται κοροϊδευτικά, ειρωνικά, μειωτικά και φτάνει μέχρι του σημείου της βαρβαρότητας, με πιθανή συνέπεια τον στιγματισμό και τον ψυχολογικό τραυματισμό εκείνου που αναγκάζεται να πορευτεί μ’ ένα μη αποδεκτό (απαράδεκτο) από τον ίδιο, όνομα που ακόμα κι αν δεν τολμούν να του το ξεστομίζουν κατά πρόσωπο, γνωρίζει πως υπάρχει και περιφέρεται με χλευασμό πίσω από την πλάτη του. Η ταύτιση του ανθρώπου με το σουσούμι του δε, φτάνει ως το σημείο να το κουβαλά σε όλη του τη ζωή, μέχρι και να το κληρονομούν οι απόγονοί του! Για κάποιους παλιότερους καθιερώθηκε μάλιστα ως κύριο επίθετο! Στα χωριά πολλές φορές, αντικαθιστά τελείως το πραγματικό όνομα. Ε λοιπόν, αυτό το νοσηρό και θλιβερό κοινωνικό φαινόμενο με τα απαράδεκτα τουλάχιστον παρατσούκλια, που φανερώνει εκτός των άλλων και έλλειψη πολιτισμού, νομίζω πως κάποτε -και διά νόμου- πρέπει να εκλείψει απ’ τη ζωή μας. Για των παραπάνω λόγων το αληθές, αρκεί η ανάγνωση της ‘’σαρκοφάγου’’ (Πεζογραφήματα, Αθήνα, εκδ. Κέδρος, 1992, σσ. 35-40.) του μεγάλου μας θεσσαλονικιού συγγραφέα Γιώργου Ιωάννου για να διαπιστώσει κανείς το τι μαρτύρησε με τα παρατσούκλια κατά τα σχολικά του χρόνια….