“Αγαπητοί φίλοι,
Καλώς ήρθατε στο όμορφο νησί της Σκιάθου.
Καλώς ήρθατε στο φετινό Συμπόσιο της Σύμης — ένα ταξίδι, μια φιλική Οδύσσεια, όχι απλώς μια συνάντηση.
Ας ξεκινήσω με ένα θερμό ευχαριστώ στον οικοδεσπότη μας, τον Δήμαρχο Σκιάθου, Θοδωρή Τζούμα, του οποίου η συνεργασία, η ενέργεια και το όραμα έκαναν δυνατή αυτή την εμπειρία.
Χάρη σε αυτόν και στους ανθρώπους της Σκιάθου, δεν θα περιοριστούμε σε βαθιές συζητήσεις, αλλά θα εξερευνήσουμε και τη φυσική ομορφιά και την πλούσια ιστορία αυτού του νησιού – μιας γης όπου μπορεί κανείς να αισθανθεί το μύθο, τη μνήμη.
Θερμές ευχαριστίες και στους Εθελοντές μας, που είναι εδώ μαζί μας, έτοιμοι να σας εξυπηρετήσουν, να σας ενημερώσουν και να διευκολύνουν τις καθημερινές μας δραστηριότητες.
Επίσης καλωσορίζω θερμά τους συνεργάτες και υπότροφους του Agora Project – νέους Κινέζους από διάφορα μέρη του κόσμου που βρίσκονται μαζί μας στη Σκιάθο για να μάθουν και να συνδιαμορφώσουν τις συζητήσεις μας.
Το Συμπόσιο της Σύμης δεν είναι ένα τυπικό συνέδριο.
Ποτέ δεν ήταν.
Είναι κάτι πολύ παλαιότερο – και ίσως σήμερα πιο επίκαιρο από ποτέ.
Ένα συμπόσιο – με την αρχαία ελληνική έννοια.
Ένας χώρος όπου ίσοι συγκεντρώνονται – όχι για να ανταγωνιστούν ή να εντυπωσιάσουν, αλλά για να ακούσουν, να σκεφτούν, να ονειρευτούν και να αμφισβητήσουν μαζί.
Αποφεύγουμε τις ιεραρχίες, όπως αποφεύγουμε και τις γραβάτες.
Και όμως, κάθε φωνή μετρά. Κάθε σιωπή επίσης.
Περπατάμε, συζητάμε, στοχαζόμαστε.
Αφήνουμε το αεράκι, το φως και μια καλή ερώτηση να αφυπνίσουν τη φαντασία μας.
Αφήνουμε την ποίηση, τη μουσική, το χορό – ακόμη και το γέλιο, να εκφράσουν όσα δεν μπορούν να πουν οι πολιτικές μας αναλύσεις.
Και ίσως το σημαντικότερο, συνδεόμαστε.
Ίσως η πιο βαθιά εμπειρία του Συμποσίου είναι οι φιλίες – παλιές και νέες – και οι δεσμοί που χτίζουμε.
Σε έναν κόσμο διχασμένο και γεμάτο καχυποψία, το να είμαστε και να φανταζόμαστε μαζί είναι μία από τις πιο ελπιδοφόρες πράξεις της εποχής μας.
Κάθε χρόνο το Συμπόσιο είναι διαφορετικό.
Νέα νησιά. Νέοι συμμετέχοντες. Νέες ιστορικές καμπές.
Όταν ξεκινήσαμε πριν 27 χρόνια, ο κόσμος έμοιαζε γεμάτος αισιοδοξία.
Ο Ψυχρός Πόλεμος είχε τελειώσει. Τα τείχη έπεφταν.
Η παγκόσμια συνεργασία φαινόταν όχι μόνο εφικτή, αλλά αναπόφευκτη.
Ήταν μια εποχή δυνατότητας – μια εποχή που πιστεύαμε ότι μπορούμε να διαμορφώσουμε το μέλλον με κοινές αξίες:
δημοκρατία, ειρήνη, ανθρώπινη αξιοπρέπεια, κοινωνική δικαιοσύνη, βιωσιμότητα.
Μια εποχή απεριόριστης ελπίδας.
Έχουμε άραγε χάσει την ελπίδα;
Ή υπάρχει ακόμη μια σπίθα μέσα στο κουτί της Πανδώρας – που μας καλεί να το ανοίξουμε ξανά;
Γι’ αυτό είμαστε εδώ. Μαζί.
Επειδή αρνούμαστε να αφήσουμε τη δυνατότητα να πεθάνει, τη φαντασία να μαραθεί, το συλλογικό πνεύμα να χαθεί.
Συγκεντρωνόμαστε γιατί πιστεύουμε – βαθιά -, πως ένας καλύτερος κόσμος είναι εφικτός.
Και ακόμη και στις πιο σκοτεινές στιγμές, εξακολουθούμε να πιστεύουμε σε κάτι δυνατό:
Στην ικανότητα των ανθρώπων να δρουν. Να νοιάζονται. Να αλλάζουν την ιστορία – μαζί.
Κι όμως, είμαστε εδώ φέτος και γιατί ανησυχούμε.
Ανησυχούμε για την κλιματική κρίση – που προκαλείται από μια οικονομία βασισμένη στα ορυκτά καύσιμα και κυριολεκτικά κάνει τον πλανήτη μας να καίγεται. Εδώ στη Σκιάθο το νιώθουμε: ξηρασίες, προειδοποιήσεις για πυρκαγιές, ένα εύθραυστο οικοσύστημα σε πίεση.
Ανησυχούμε για τις καλπάζουσες ανισότητες που διαβρώνουν τις δημοκρατίες μας.
Όπου η οικονομική δύναμη γίνεται πολιτική δύναμη.
Όπου οι πολυεθνικές είναι ισχυρότερες από τα κράτη και ο δημόσιος διάλογος αλλοιώνεται από ιδιωτικές αλγοριθμικές πλατφόρμες.
Όπου μια νέα ολιγαρχία καταλαμβάνει θεσμούς, διαβρώνει την εμπιστοσύνη, διασπείρει παραπληροφόρηση και φιμώνει τη διαφωνία.
Ανησυχούμε για τεχνολογίες χωρίς ηθική.
Είτε μιλάμε για τεχνητή νοημοσύνη, κβαντικούς υπολογιστές, βιοτεχνολογία ή αυτόνομα όπλα, το δίλημμα είναι σαφές:
Θα χρησιμοποιήσουμε αυτά τα εργαλεία για να ενδυναμώσουμε την ανθρωπότητα ή για να την ελέγξουμε;
Για να απελευθερώσουμε ή να παρακολουθήσουμε;
Για να δημιουργήσουμε ισότητα ή να παγιώσουμε την εξουσία;
Για να βαθύνουμε τη δημοκρατία ή να μετατρέψουμε τους φόβους μας σε δύναμη επιβολής;
Ανησυχούμε, φρίττουμε, αποστρεφόμαστε τη βαρβαρότητα, τη σκοτεινή πλευρά της ανθρωπότητας που εξευτελίζει ζωές, αξιοπρέπεια και μέλλον – στη Μέση Ανατολή, καθημερινά στη Γάζα, στον εμφύλιο στο Σουδάν, στους ατελείωτους νυχτερινούς βομβαρδισμούς στην Ουκρανία.
Το φετινό Συμπόσιο πραγματοποιείται μέσα σε ένα παγκόσμιο κύμα αυταρχισμού – ύπουλο ή κραυγαλέο, σιωπηλό ή ορμητικό.
Σε όλο τον κόσμο, τα δικαιώματα πολιορκούνται.
Οι ελευθερίες υποχωρούν.
Η διαφωνία ποινικοποιείται.
Και οι αποδιοπομπαίοι τράγοι βρίσκονται παντού – μετανάστες, μειονότητες, ευάλωτοι -, που κατηγορούνται για κρίσεις που δεν προκάλεσαν.
Δυστυχώς ακόμη και εδώ στην Ελλάδα, η κυβέρνηση λαμβάνει αντισυνταγματικά, απαράδεκτα μέτρα, πιστεύοντας πως το προσφυγικό λύνεται με άρνηση δικαιωμάτων και «στρατιωτικοποίηση» των συνόρων.
Αυτό δεν είναι καινούργιο. Το έχουμε ζήσει.
Η οικογένειά μου ήταν πρόσφυγες. Ο πατέρας μου, ο παππούς μου, ο προπάππους μου, εγώ ο ίδιος – πολλοί από εμάς εδώ είμαστε απόγονοι προσφύγων.
Κουβαλάμε αυτή τη μνήμη.
Κουβαλάμε και την ευθύνη.
Γιατί αυτά που ζούμε δεν είναι τυχαία.
Είναι συμπτώματα μιας συστημικής αποτυχίας – αποτέλεσμα ενός ανεξέλεγκτου παγκόσμιου καπιταλισμού, υπερσυγκέντρωσης πλούτου, διάβρωσης του δημόσιου συμφέροντος και αποδυνάμωσης των πολιτικών θεσμών.
Και απέναντι σ’ αυτή την αυταρχική διολίσθηση, η απάντηση δεν μπορεί να είναι λιγότερη δημοκρατία.
Πρέπει να είναι περισσότερη δημοκρατία.
Και περισσότερη ανθρωπιά.
Ας είναι λοιπόν αυτή η εβδομάδα μια συλλογική πράξη αντίστασης και ανανέωσης.
Ας μη μείνουμε μόνο στην ανάλυση των προβλημάτων.
Ας ξαναβρούμε τη δύναμη να δράσουμε – μαζί.
Ας αναζωπυρώσουμε την ελπίδα – όχι ως αφέλεια, αλλά ως επιλογή.
Ως δέσμευση στη δικαιοσύνη, την αλληλεγγύη, την επανεφεύρεση.
Ας θυμόμαστε:
Η πιο ισχυρή δύναμη απέναντι στην τυραννία δεν είναι απλώς οι νόμοι ή οι συμφωνίες –
είναι οι άνθρωποι που νοιάζονται.
Άνθρωποι που τολμούν να σταθούν μαζί και να πουν:
Μπορούμε να χτίσουμε ένα άλλο μέλλον.
Σε έναν κόσμο κατακερματισμένο, όπου η απογοήτευση, ο φόβος, η ανασφάλεια, ακόμη και το μίσος και η οργή μας κυκλώνουν, αυτό που θα κάνουμε εδώ αυτές τις ημέρες – στη Σκιάθο, ίσως να είναι η πιο ριζοσπαστική πράξη όλων:
Να σκεφτούμε μαζί.
Να αισθανθούμε μαζί.
Να φανταστούμε ξανά.
Καλώς ήρθατε στο Συμπόσιο της Σύμης 2025.
Ας ξεκινήσουμε.”
