Αναδημοσίευση από το Athensvoice.gr

Πρωτοπήγα στη Σκιάθο τρίχρονος, στα µέσα της δεκαετίας του ’50. Από το Πευκί της Εύβοιας, ταξιδέψαµε µε το καΐκι του Νίκου Πασχάλη. Στο ταξίδι έχασα το ένα µου σανδάλι –έπεσε στη θάλασσα– και αποβιβάστηκα µονοσάνδαλος, σαν τον µυθικό Ιάσονα. Και µε µούτρα. Την άλλη µέρα «έφτιαξε ο κόσµος ξανά»: έπιασα ένα ψάρι µε την πετονιά, χωρίς δόλωµα, στο λιµάνι. Θυµάµαι ένα πανηγύρι στο µοναστήρι του Άγιου Χαράλαµπου. Πήγαµε µε µουλάρια – είχαµε κτήµατα εκεί. Οι βοσκοί µάς φίλεψαν τυρόπιτες.

Το βράδυ χόρεψαν την «Καµάρα». Έτυχε πρόσφατα να δω, στη σελίδα «Φωτογραφίες από την παλιά Σκιάθο» του Facebook, τον εαυτό µου σε µια φωτογραφία από το πανηγύρι. Στεκόµουν κολληµένος πάνω στη µητέρα µου, που ήταν ντυµένη µε την παραδοσιακή σκιαθίτικη φορεσιά και τριγυρισµένη από κορίτσια έτοιµα να χορέψουν – έτσι σιγουρεύτηκα ότι οι αναµνήσεις µου είναι αυθεντικές. Ωστόσο δεν µπόρεσε να µη µου δηµιουργηθεί και µια αµφιβολία, διότι φορούσα σανδάλια σαν αυτό που είχα χάσει. Άραγε το είχα πράγµατι χάσει; Το ψάρι, πάντως, το έπιασα σίγουρα.

Η ταβέρνα του Πασχάλη, απ’ όπου περνούσα το βράδυ γυρίζοντας στο σπίτι, ήταν γεµάτη ψαράδες µε ναυτικά τσόχινα καπέλα (υδραίικα), που χόρευαν χασάπικο ξυπόλυτοι, τύφλα στο µεθύσι, πάνω σε σπασµένα πιάτα και γυαλιά, µε µουσική από τζουκ µποξ, παρέα µε Νοτιοαφρικανούς που είχαν χτίσει σπίτια στην Καπανίτσα και τις ξανθές κορούλες τους. Στεκόµουν για ώρα στην ανοιχτή πόρτα, που δεν την πέρασα παρά µόνο έπειτα από χρόνια, όταν έγινε γαλλικό εστιατόριο. 

Έφηβος αργότερα, η Σκιάθος για µένα ήταν το Μπούρτζι, ένα all day καφέ (µια από τις πολλές επιχειρήσεις των αδελφών ∆ερβένη). Το πρωί έκανα µπάνιο στα βράχια, και το βράδυ, όταν µετατρεπόταν σε υπαίθρια ντίσκο, µε τους Olympians και τον Πασχάλη στα ηχεία, ως τις 12 τα µεσάνυχτα ΧΟΡΕΥΑ! ∆είτε την ταινία του 1967 «Η κόρη µου η ψεύτρα» µε τη Μίρκα Καλατζοπούλου, γυρισµένη στη Σκιάθο µε σκηνές στο µυθικό Μπούρτζι, στο Ξενία στις Κουκουναριές και στο εµβληµατικό πλοίο της γραµµής, το «Κύκνος».

Τα απογεύµατα τα περνούσα στο Αρχιπέλαγος, το µαγαζί του Μάρκου Μπότσαρη, γεµάτο ακρόπρωρα πλοίων, νησιώτικες κασέλες, αλαβάστρινα βάζα του Γρηγόρη Σεµιτέκολο, κεραµικά του Νίκου Ρόδιου, πίνακες του Χριστόπουλου –ενός ναΐφ ζωγράφου από τα Πευκάκια Βόλου–, πιάτα του αγγειογράφου Στέλιου Μαγαράκη… Ένα µουσείο λαϊκής τέχνης άλλα και σύγχρονου ντιζάιν. Πήγαινα και στην γκαλερί που είχε ο Γιάννης Μιχαηλίδης, µακρινός εξάδελφος. Εκεί αγόρασα τα πρώτα έργα, γνώρισα και πολλούς εικαστικούς καλλιτέχνες.

Βουτιές στις Πλάκες και µαθήµατα συρτάκι στις ταβέρνες της Μεγάλης Άµµου. Πεζοπορίες – αµαξιτοί δρόµοι δεν υπήρχαν. ∆ιασχίζαµε το νησί για να κολυµπήσουµε στις απρόσιτες βορινές παραλίες και για να πάµε στα µοναστήρια στο Κάστρο. Πριν γίνει το αεροδρόµιο, πολλές φορές πηγαίναµε περπατώντας στο Ξάνεµο, από ένα βατό µονοπάτι µέσα από εύφορα περιβόλια, αµπέλια, οπωρώνες, για να καταλήξει στην άγρια παραλία.

Φοιτητής, µε ένα κρις κραφτ και καπετάνιο την αδελφή µου, γυρίσαµε όλες τις παραλίες του νησιού µε τις πρωτόγονες παράγκες-ταβέρνες. ∆έναµε σε όλες τις σχολές σκι για βενζίνη και τεχνική υποστήριξη. Στον Κασιδόκωστα στις Κουκουναριές, στον Βασίλη στον Βρωµόλιµνο, στον Φώτη στον Τρούλο. Στις σχολές µαζεύονταν οι νέοι και τις απέφευγαν οι οικογένειες, επειδή κινδύνευαν να χτυπήσουν τα µικρά παιδιά. Για χρόνια κουβαλούσα µε το αυτοκίνητο και ένα σερφ, πολύ µεγάλο και βαρύ. ∆εν κατάφερα να περάσω στα µικρά και πιο γρήγορα.

Αλλά ας έρθουµε στο σήµερα. Οι παραλίες είναι εκεί, το ίδιο όµορφες, µε περισσότερες ξαπλώστρες και οµπρέλες. Για τις βορινές πρέπει να διασχίσεις το νησί, που είναι καταπράσινο µε ελιές και πεύκα. Έχουν ανοίξει πολλοί δρόµοι. Η παλιά ταβέρνα ΚεχριέςΤαρσανάς στις Κεχριές υπάρχει ακόµα, µαζί µε µια καινούργια, τις Λυγαριές.

Τα µονοπάτια είναι εκεί καθαρισµένα, µαρκαρισµένα µε χρώµα και πινακίδες. Η διαδροµή µέσα στο δάσος των Κουκουναριών και τους αµµόλοφους για το λιµάνι του Ξέρξη, το Μανδράκι, είναι σύντοµη, αλλά ονειρική. Τα µοναστήρια –Παναγιά Κεχριάς, Παναγιά Κουνίστρα, καθώς και η Μονή Ευαγγελισµού, που έχει ωραία πλακάκια Κιουτάχειας σε σχέδια Ιζνίκ και όπου τον ∆εκαπενταύγουστο τελείται ο Επιτάφιος της Παναγιάς– σας περιµένουν. Μην παραλείψετε να βρεθείτε στο Κάστρο, στην εκκλησία του Χριστού µε το υπέροχο τέµπλο και τις τοιχογραφίες της και τα εντοιχισµένα διακοσµητικά πιάτα στις εξωτερικές της όψεις.

Για τις δυο παραλίες στο νησί Τσουγκριά υπάρχουν λάντζες από το λιµάνι µε τακτικά δροµολόγια, όπως και για τις Αχλαδιές και την Καναπίτσα. Έτσι πηγαίναµε και πριν από 30 χρόνια. Πολύ κοντά στην Καναπίτσα, στην παραλία Κουτσούρι, υπάρχει το ∆ιαµάντι Beach Bar, που θυµίζει τις παλιές παράγκες-ταβέρνες, προσβάσιµο µόνο από τη θάλασσα. Αν νοικιάσετε βάρκα µε εξωλέµβιο, θα βρείτε κάποια µικρή αµµουδιά, έρηµη ακόµα και τον ∆εκαπενταύγουστο. Το Μπούρτζι συνεχίζει να λειτουργεί σαν εστιατόριο και µπορείς να ρίξεις µια βουτιά και να φας κάτι µε θέα το Παλιό Λιµάνι και τα νησάκια που το τριγυρίζουν. Η ωραιότερη θέα που θα δείτε ποτέ από… τουαλέτες.

Σε απόσταση περίπατου από το λιµάνι, κολυµπάς και µπορείς να φας στα δυο fine dining εστιατόρια, Εξάντας, στη Μεγάλη Άµµο, και Plakes, στις Πλάκες, µε εξαιρετική θέα. Η ταβέρνα Αµφιλύκη, στην Αγία Τριάδα έχει την καλύτερη σκιαθίτικη κουζίνα και είναι κοντά στο σπίτι µου! Το Καλό Πηγάδι, πίσω από το γυµνάσιο, πολύ καλό ουζερί, το αγαπάνε οι ντόπιοι. Στο Παλιό Λιµάνι θα καθίσεις στο ουζερί Καµπουρέλιας (στο «Τουρκάκι» έλεγαν παλιά).Το µεσηµέρι που έχουν φύγει οι βάρκες για τις ηµερήσιες εκδροµές, έχει υπέροχο ορίζοντα.

Εκεί µπροστά έπιασα το ψάρι τρίχρονος. ∆ίπλα είναι η Λαδόκολλα, µε ιδιοκτήτη παλιό µετανάστη από τη Γερµανία, και στο πίσω στενό η Ταβέρνα ο Σάκης, που µένει ανοιχτή όλο τον χρόνο. Η αδελφή µου λέει ότι τα µακαρόνια µε θαλασσινά είναι πολύ καλά. Στον παραλιακό δρόµο µε τη σειρά που τα συναντάς: Το Μουράγιο, στο λιµάνι, τίµιο εστιατόριο, όπου τρώνε τα πληρώµατα από τα σκάφη της µαρίνας.

Το Μπακάλικο (αγαπηµένο), κοσµική παραθαλάσσια µεγάλη ψαροταβέρνα, το ίδιο και το Ακρογιάλι. Το Little India, ινδο-πακιστανικό, για µια αλλαγή, και τέλος ο Μύλος, µε τραπέζια γύρω από τον µύλο και δίπλα στη θάλασσα. Λίγο έξω από την πόλη, στα Καλύβια, ο Μέγας Γιαλός, µε σκιαθίτικη κουζίνα, κάνει υπέροχο µπακλαβά αµυγδάλου, και στην Κορακοφωλιά η Ανατολή, µε λαϊκή, µαµαδίστικη κουζίνα. Ο Πίπης και τα παγωτά των παιδικών µου χρόνων δεν υπάρχουν, αλλά τα παγωτατζίδικα αφθονούν. Η Alaska στην Παπαδιαµάντη και Ευαγγελιστρίας έχει καλό παγωτό.

Απέναντι είναι και το εστιατόριο Αύλειος, του Γιώργου, που είχε τη Μέδουσα, την αγαπηµένη πιτσαρία στον παραλιακό δρόµο. Το Άνθος του Γιαλού κάνει παραδοσιακά τοπικά γλυκά. ∆οκιµάστε τα χαµαλιά. Ο Μωραϊτίδης, γείτονάς µας για ένα διάστηµα, έγραψε ένα µικρό, λιγωτικό αφήγηµα για τα χαµαλιά της γιαγιάς µου. Στο Άστρον, στην Αγία Τριάδα, θα βρείτε χοντροαλεσµένα αµυγδαλωτά, καρυδόπιτα και τα συνηθισµένα γλυκά επαρχιακού ζαχαροπλαστείου. Βολικό και κοντά στο σπίτι µου. Ψωµί θα πάρετε από το Mama Mia, όπου θα βρείτε και διαφορά άλλα αρτοπαρασκευάσµατα.

Στην πόλη, στην Εκκλησία των Τριών Ιεραρχών, προσκυνήστε την εικόνα της Παναγιάς Κουνίστρας, πολιούχου του νησιού. Στην ίδια εκκλησία, δείτε τις φορητές εικόνες που φυλάσσονται εκεί συγκεντρωµένες από τα αφύλαχτα ξωκλήσια, τα ωραία λαϊκά λιθανάγλυφα και το ηλιακό ρολόι. Προσκυνήστε την κάρα του Παπαδιαµάντη στην Εκκλησία της Παναγιάς της Λιµνιάς, δείτε την συλλογή εικόνων στον γυναικωνίτη, αλλά και τον επιτάφιο που δώρισε ο προ-προπάππος µου, Νικόλαος Ματαρώνας. Στην πλατεία της εκκλησίας, στο κλειστό περίπτερο που υπάρχει εκεί, θα βρείτε, αν είστε τυχεροί, την Εύα Στεφανή να κουβεντιάζει µε τις γειτόνισσες.

Υ.Γ. ∆ιαβάστε το καινούργιο βιβλίο του Γιώργου Πίττα «Και ἔφαγον πάντες και ηὐφράνθησαν… – Η γαστρονοµία της Σκιάθου µε το βλέµµα του Παπαδιαµάντη». Γνωρίζοντας την αυθεντική σκιαθίτικη κουζίνα, θα µάθετε να την αναγνωρίζετε αλλά και να την απαιτείτε.

* Ο Θέµης Ραγιάς είναι συλλέκτης έργων τέχνης.