14 χρόνια μετά την βύθιση και εγκατάλειψη του Sea Diamond, που στοίχισε τη ζωή σε 3 ανθρώπους, το κουφάρι του πλοίου συνεχίζει να διαβρώνεται καθημερινά διαρρέοντας πετρελαιοειδή και άλλες επικίνδυνες ουσίες στα θαλάσσια οικοσυστήματα. Το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος από την πρώτη στιγμή της βύθισης του Sea Diamond βρέθηκε στο πλευρό της τοπικής κοινωνίας πιέζοντας προς την απομάκρυνση αυτού του επικίνδυνου ναυαγίου. Έπειτα από 14 χρόνια απραξίας, εμπαιγμού των πολιτών και διαχρονικής ανεπάρκειας των αρμόδιων αρχών, μοναδικό συμπέρασμα είναι ότι η προάσπιση του δημόσιου συμφέροντος διαχρονικά δεν αποτελεί προτεραιότητα για την εκάστοτε πολιτική ηγεσία στην Ελλάδα.

Το ιστορικό της μη- ανέλκυσης του Sea Diamond:

• το ναυάγιο παραμένει κρεμάμενο επί 14 χρόνια σε χείλος γκρεμού στο βυθό, παρόλο που έχει χαρακτηριστεί ως εγκαταλελειμμένο τοξικό «απόβλητο», • καθημερινά επί 14 χρόνια συνεχίζει να ρυπαίνει τα θαλάσσια οικοσυστήματα, σε μία από τις πιο σημαντικές θαλάσσιες περιοχές της Μεσογείου, • εκτός από τα πετρελαιοειδή που συνεχίζουν να αναβλύζουν στην επιφάνεια της θάλασσας δεδομένου ότι ποτέ δεν αντλήθηκαν, βασικό κίνδυνο ρύπανσης αποτελούν οι υδατοδιαλυτές τοξικές ουσίες που προέρχονται από τη διάβρωση των επικίνδυνων υλικών που περιέχονται στο κουφάρι του ναυαγίου. Παρόλο που ρυπαίνουν καθημερινά, σε αντίθεση με τα πετρελαιοειδή η ρύπανση που προκαλούν δεν είναι ορατή, όμως είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη, • σύμφωνα με έρευνα του Πολυτεχνείου Κρήτης, σε ψάρια που συλλέχθηκαν από την περιοχή του ναυαγίου ανιχνεύτηκαν σε πολύ υψηλές συγκεντρώσεις, επικίνδυνα βαρέα μέταλλα όπως ο υδράργυρος και το κάδμιο, • 6 εκ δολάρια καρπώθηκε από την ασφάλεια η πλοιοκτήτρια εταιρεία με έδρα τα Marshall Islands για την απάντληση των πετρελαιοειδών, ενώ η σχετική μελέτη επιδοτήθηκε από το «Γαλάζιο Ταμείο». Ενδεικτικό είναι ότι ενώ παρουσιάστηκαν 145 κυβικά μέτρα ως απαντλημένα πετρελαιοειδή, τελικά αποδείχθηκε από αναλύσεις δειγμάτων στο Γενικό Χημείο του Κράτους, ότι αυτά περιείχαν 99% θαλασσινό νερό και μόνο 1% πετρελαιοειδή. • H πλοιοκτήτρια εταιρεία εισέπραξε 55 εκ δολάρια από την ασφάλεια για την ολική απώλεια του πλοίου (total loss) για ένα πλοίο που 2 χρόνια πριν αγοράστηκε για 35 εκ δολάρια. Επίσης ενδεικτικό είναι ότι σύντομα η πλοιοκτήτρια αγόρασε νέο πλοίο με το οποίο συνέχισε το πρόγραμμα του Sea Diamond. Ως μέτρο σύγκρισης παραθέτουμε ένα αντίστοιχο παράδειγμα διαχείρισης ναυαγίου στο εξωτερικό: στην περίπτωση του ναυαγίου του Costa Concordia το 2012 στην Ιταλία, οι ιταλικές αρχές υποχρέωσαν την πλοιοκτήτρια εταιρεία να ανελκύσει το ναυάγιο μέσα σε 14 μήνες και να πληρώσει περισσότερο από 1 δις ευρώ για την ανέλκυση και την απορρύπανση.

Συνεπώς το μήνυμα που δίνουμε ως χώρα σε οποιονδήποτε εφοπλιστή ανάλογης ηθικής, είναι ότι η βύθιση και εγκατάλειψη πλοίων στα ελληνικά νερά αποτελεί μία προσοδοφόρα επιχειρηματική δραστηριότητα – δεδομένου ότι οπουδήποτε αλλού στον πλανήτη, τόσο στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ όσο και στις λεγόμενες αναπτυσσόμενες χώρες, τα περισσότερα ναυάγια ανελκύονται σχεδόν άμεσα για την αποφυγή ρύπανσης.

• Το 2011 η «Διεθνής Δράση για το Περιβάλλον και τον Πολιτισμό της Σαντορίνης», το «Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος» και η Κοινότητα Οίας προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας, για το θέμα της επικινδυνότητας της μη ανέλκυσης του ναυαγίου, • Η απόφαση 1820/2019 του Συμβουλίου της Επικρατείας σύμφωνα με την οποία το ΥΝΑΝΠ έχει άμεση και αυτοτελή υποχρέωση να κινήσει τις διαδικασίες ανέλκυσης του Sea Diamond, αγνοείται επιδεικτικά από τις κρατικές αρχές. Αυτό συνέβη παρόλο που μεγάλες διεθνείς εταιρείες ανέλκυσης κατέθεσαν σχετικές προσφορές το 2019, σε μία διαδικασία που τελικά πάγωσε από το ΥΝΑΝΠ για λόγους αρμοδιότητας. • Η αδιανόητα αργή δικαστική οδός που έχει ξεκινήσει πριν από 10 χρόνια και ακόμα να ολοκληρωθεί, φαίνεται ότι επιβαρύνει όχι τους υπαίτιους του ναυαγίου που έχουν επωφεληθεί οικονομικά από αυτό τα μέγιστα, αλλά κυρίως όλους εμάς που καλούμαστε να μεταβούμε κατ’ επανάληψιν και επί σειρά ετών σε κάθε δίκη στον Πειραιά, για να παραστούμε ως μάρτυρες - τόσο από το Ινστιτούτο Αρχιπέλαγος, όσο και από τους φορείς της Σαντορίνης και το Πολυτεχνείο της Κρήτης, με μεγάλο κόπο και κόστος και έως τώρα χωρίς κανένα αποτέλεσμα. • Ακόμα και σήμερά στο λιμάνι της Σαντορίνης, που είναι το πλέον τουριστικό λιμάνι της Μεσογείου, αλλά και το νησί το οποίο συμβάλλει στο ΑΕΠ με >1%, κανένα μέτρο δεν έχει ληφθεί επί 14 χρόνια για την αποφυγή ή διαχείριση ενός μελλοντικού αντίστοιχου ναυαγίου. Εν κατακλείδι, η επί 14 χρόνια εγκατάλειψη του επικίνδυνου ναυαγίου του Sea Diamond αποδεικνύει για άλλη μία φορά ότι η προάσπιση του δημόσιου συμφέροντος διαχρονικά δεν αποτελεί προτεραιότητα για την εκάστοτε πολιτική ηγεσία στην Ελλάδα. Πρόκειται για ανικανότητα διαχείρισης, ή απλώς εξυπηρέτηση συμφερόντων; Tο αφήνουμε στην κρίση των πολιτών.

Για το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος» Θοδωρής Τσιμπίδης