Η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή ολοκληρώνεται το Σάββατο Λαζάρου. Μας προσκάλεσε όλους η Αγία μας Εκκλησία να αγωνιστούμε νηστεύοντας σωματικά και πνευματικά μέσα στο χαροποιώ πένθος αυτής της περιόδου.

Από τη Κυριακή των Βαίων εισερχόμαστε στην Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα , πενθούμε και νηστεύουμε για το Πάθος του Κυρίου μας Ιησού Χριστού προσδοκώντας την Ανάσταση Του.

Η νηστεία της Μεγάλης Εβδομάδος δεν είναι τμήμα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

 

 

 

Προ ημερών κάποιος με ρώτησε: Πότε είναι το νηστεύσαντες και μη νηστεύσαντες, να έρθω να κοινωνήσω;

Αυτή η συζήτηση με παρακίνησε και πάλι να αναφερθώ σε αυτή τη παρανόηση.

Η φράση «νηστεύσαντες καί μή νηστεύσαντες» και πάλι λοιπόν  στο προσκήνιο, όσο πλησιάζουμε στο Άγιο Πάσχα. Είναι γνώριμη από το βράδυ της Αναστάσεως, αν και όσοι τη μνημονεύουν δεν έδωσαν τη χαρά στον εαυτό τους να την ακούσουν μέσα από  τον πανηγυρικό Κατηχητικό Λόγο του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, ο οποίος  αναγινώσκεται εκείνη τη λαμπροφόρο νύχτα. Η φράση αυτή περικλείει ένα βαθύ θεολογικό μήνυμα περί της χάριτος του Θεού και της συμμετοχής των πιστών στο πανηγύρι της Αναστάσεως δια του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας. 

 

 

Η Κατήχηση του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου απευθύνεται προς όλους τους πιστούς και λειτουργεί ως μία πρόσκληση στη χαρά της Αναστάσεως. Η συγκεκριμένη φράση τονίζει ότι η πρόσκληση του Χριστού προς την αιώνια ζωή δεν εξαρτάται από την ανθρώπινη προσπάθεια αλλά από τη θεία φιλανθρωπία.

 

 

Η φράση έχει σαφείς βιβλικές και πατερικές αναφορές:

 

Βιβλική Θεμελίωση:

 

Ο Χριστός παρομοιάζει τη Βασιλεία των Ουρανών με έναν βασιλικό γάμο, όπου καλούνται και άξιοι και ανάξιοι (Ματθ. 22,1-14).

 

Στην παραβολή του αμπελώνα, όσοι εργάστηκαν από το πρωί και όσοι προσήλθαν την τελευταία ώρα λαμβάνουν τον ίδιο μισθό (Ματθ. 20,1-16).

 

 

 

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τονίζει τη χάρη του Θεού που υπερβαίνει την ανθρώπινη αξία.

 

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος γράφει ότι η νηστεία είναι μέσο, όχι αυτοσκοπός.

 

 

 

Η φράση λειτουργεί ποιμαντικά, υπενθυμίζοντας ότι το Πάσχα δεν είναι ανταμοιβή για τους αρετές μας αλλά δώρο χάριτος. Παράλληλα, δεν καταργεί τη σημασία της νηστείας, αλλά διδάσκει ότι η ουσία της είναι η αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον.

 

 

Στη φράση αυτή ακούμε τον  Ιερό Χρυσόστομο να απευθύνεται σε όσους για σοβαρούς λόγους υγείας δεν μπόρεσαν να τηρήσουν τη διατεταγμένη νηστεία ή για όσες γυναίκες κυοφορούν ή μητέρες που θηλάζουν ή για ηλικιωμένους που είχαν τη διάθεση αλλά επειδή  οι δυνάμεις τους και οι συνθήκες δεν τους το επέτρεψαν και πάντα φυσικά σε συνεννόηση και με την ευλογία του πνευματικού πατέρα. 

Μας το υπενθυμίζει και η ιερή παροιμία:  «Ασθενής και ωδιπόρος αμαρτίαν ουκ έχει».

Το “ωδι” προέρχεται από το ρήμα “ωδίνω”, που έχει αρκετές σημασίες (κυριολεκτικά): Έχω ωδίνες, κοιλοπονώ, τίκτω, γεννώ, αλλά και (μεταφορικά) επιθυμώ πάρα πολύ να φάω, κάτι όπως η εγκυμονούσα, κάνω κάτι να τρέμει, σαν την ετοιμόγεννη γυναίκα.

 

Η φράση όμως  συμπεριλαμβάνει εκ των πραγμάτων και τη κατάλυση της νηστείας κατά την ημέρα του Μεγάλου Σαββάτου, δηλαδή τη μη τήρηση της απόλυτης αφαγείας.

Η ημέρα του Μεγάλου Σαββάτου είναι επίσης ημέρα αυστηρής νηστείας όπως και η Μεγάλη Παρασκευή, ειδικότερα είναι ημέρα αφαγείας.

Αν πάλι καταναλώσουμε  έστω και λίγο ψωμί, ουσιαστικά καταλύουμε την αφαγεία - νηστεία.

Οπότε το "...μή νηστεύσαντες" αφορά και αυτή τη μερίδα των ανθρώπων που θα προσέλθουν το βράδυ στην Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία για να κοινωνήσουν ενώ ανήκουν στις προαναφερθείσες περιπτώσεις.

Η νηστεία όπως προείπαμε είναι θέμα που ρυθμίζει ο πνευματικός μας πατέρας ο οποίος είναι ο μόνος αρμόδιος και υπεύθυνος για την πνευματική μας πρόοδο.

 

Ξεκάθαρο γίνεται πως δεν σχετίζεται με όσους περιφρόνησαν ή αμελησαν για να ακολούθησαν την νηστεία της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Άλλωστε υπάρχει αποστολικός κανόνας που καθαιρεί κληρικούς και των τριών  βαθμίδων  και αφορίζει τους λαϊκούς αν καταλύουν τις νηστείες της Εκκλησίας χωρίς να συντρέχουν λόγοι υγείας.

 

 

 

Το «νηστεύσαντες καί μή νηστεύσαντες» φανερώνει το πνεύμα της χριστιανικής πίστης, όπου η σωτηρία δεν είναι θέμα νομικής εκπλήρωσης των εντολών, αλλά δωρεά του Θεού προς όλους τους ανθρώπους,χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει πως η μετοχή μας στη ζωή της Εκκλησίας μπορεί να είναι επιλεκτική.

 

 

Καλό Πάσχα!

 

~~~~~~~~~~~~~~~

 

Βιβλιογραφία:

 

Ιωάννης Χρυσόστομος, Κατηχητικός Λόγος.

 

Αγία Γραφή, Καινή Διαθήκη.

 

Γρηγόριος Θεολόγος, Λόγοι Θεολογικοί.

 

Αντιλεξικόν ή Ονομαστικόν της Νεοελληνικής Γλώσσης, εκδ. β’, Αθήναι 1990).

 

Πηδάλιο της νοητής νηός της Μίας Αγίας Καθολικής και Αποστολικής των Ορθοδόξων Εκκλησίας ,ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ 2023