SKIATHOS Ο καιρός σήμερα

Ποιοι και πως διέσωσαν το σπίτι του Παπαδιαμάντη* | γράφει ο Γιώργος Σανιδάς

2024-06-23 07:46:13
Ποιοι και πως διέσωσαν το σπίτι του Παπαδιαμάντη* | γράφει ο Γιώργος Σανιδάς

Το πατρικό του κυρ- Αλέξανδρου είναι σήμερα το μοναδικό κτίσμα της σκιαθίτικης αρχιτεκτονικής του 19ου αιώνα που στέκεται όρθιο στη Σκιάθο. Κτίστηκε το 1860 και είναι το σπίτι που μεγάλωσε και πέθανε ο Παπαδιαμάντης, καθώς το σπίτι στο οποίο γεννήθηκε και ήταν πίσω από το γνωστό, δόθηκε ως προίκα στη μεγάλη του αδελφή Ουρανία με το συμβόλαιο 343/06-02-1860 (πράξη 121, τόμος Α’, αριθμ. 135) όταν παντρεύτηκε τον Ιωάννη Αλεξάνδρου. Εκείνο το σπίτι πουλήθηκε το 1934 στον Π. Γιαλή και τους αδελφούς Μαθηνού και κατεδαφίστηκε για να χρησιμεύσει ως οικόπεδο στο διπλανό ελαιοτριβείο τους.  Τα δύο σπίτια ήταν χτισμένα λίγο πιο μέσα από τις εκβολές του ποτοκιού στη θάλασσα και προς τη δύση συνόρευαν με βιοτεχνίες που μαζί με τη βρωμιά του χειμάρρου, καθιστούσαν την περιοχή εντελώς υποβαθμισμένη.

Μετά το θάνατο και της μικρότερης αδελφής του Παπαδιαμάντη Κυρατσούλας το 1936, το σπίτι εγκαταλείφθηκε και το ισόγειο έγινε αποθήκη της Ηλεκτρικής Εταιρείας που ένα χρόνο πρωτύτερα άνοιξε στο στενό που συνδέει την οικία με το ποτόκι (σημερινή οδό Παπαδιαμάντη). **

Έκτοτε και για 30 και πλέον χρόνια, το σπίτι ρήμαξε παρότι διάφορα δημοσιεύματα κατά καιρούς επαναλάμβαναν πως έπρεπε να αξιοποιηθεί ως μουσείο Παπαδιαμάντη.

Ωστόσο, κάποιοι άνθρωποι ευτυχώς, έκαναν ενέργειες για να διατηρηθεί και να αναδειχθεί.

Ο πιο σημαντικός εξ αυτών για την τύχη του σπιτιού, ήταν ο σκιαθίτης  νομικός και πανεπιστημιακός  Χαράλαμπος Φραγκίστας (1905-1976)***, ιδιαίτερα κατά τη θητεία του ως υπουργός θρησκευμάτων και εθνικής Παιδείας (11 Οκτωβρίου 1952 – 19 Νοεμβρίου 1952) σε υπηρεσιακή κυβέρνηση που έκανε τις απαραίτητες ενέργειες για την απαλλοτρίωση του σπιτιού την οποία ψήφισε στις 29/3/1953 το δημοτικό συμβούλιο και δημοσιεύτηκε στις 20/1/1954 στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης. 

Το 1965 το σπίτι χαρακτηρίστηκε ιστορικό διατηρητέο με απόφαση του υπουργού Θεοχ. Ρέντη.

Ωστόσο, παρά την απαλλοτρίωση και την ανακήρυξη ως διατηρητέο, το σπίτι εξακολουθούσε να ρημάζει και να λεηλατείται ως το 1970. Ο Φραγκίστας μάλιστα πρόλαβε να μην κατεδαφιστεί, όπως ήθελαν οι βιοτέχνες γείτονές του. Σαν να μην έφταναν αυτά, οι ιδιοκτήτες του  μπροστινού οικόπεδου (πλατεία) υπέβαλαν αίτημα ανέγερσης οικοδομής την οποία απέτρεψε το Δημοτικό συμβούλιο με την απόφαση  υπ. αριθμ. 82/1976 της απαλλοτρίωσής του.

Μόλις το 1970 εδέησε η Εφορεία Βυζαντινών αρχαιοτήτων να προχωρήσει στις απόλυτα αναγκαίες εργασίες επισκευής.

Το 1985 ανασκεύασε το κτίριο ο δήμος με δαπάνες του Υπουργείου Πολιτισμού και ενέργειες της Μελίνας Μερκούρη μετά την επίσκεψή της στο νησί.

Το 1994 ο δήμος με την εποπτεία της 5ης Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων διαμόρφωσε το ισόγειο σε πωλητήριο βιβλίων.

Κάπως έτσι επεβίωσε ως σήμερα το σπίτι, όχι όμως και τα περισσότερα απ’τα  λιγοστά  υπάρχοντά του που αγνοείται ακόμα η τύχη τους. Απ’ το σπίτι-μουσείο  βέβαια λείπει πιο πολύ το διάσπαρτο αρχείο του μεγάλου μας συγγραφέα**** ...   

  

 

*Τα περισσότερα στοιχεία αντλήθηκαν από το αναλυτικό άρθρο του αρχιτέκτονα μηχανικού Δημήτρη Παλιούρα  με θέμα ΄το σπίτι του Παπαδιαμάντη΄΄ που δημοσιεύτηκε στο Αρχείο Θεσσαλικών Μελετών, τόμος 18, Βόλος 2010 σελ. 53-70.
**Η ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΚΙΑΘΟΥ- ΚΑΙ ΜΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ… | του Γιώργου Σανιδά
23-08-2020, https://skiathoslife.gr
***   ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΦΡΑΓΚΙΣΤΑΣ (1905-1976) / του Γιώργου Σανιδά
08-11-2019, https://skiathoslife.gr
****ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ /του  Γιώργου Σανιδά
29-10-2016, https://skiathoslife.gr