571 χρόνια από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης.
Ο Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής την κατέλαβε μετά από πολιορκία 53 ημερών (6 Απριλίου έως Τρίτη 29 Μαΐου 1453), καταλύοντας την Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

Ο Μωάμεθ ο Β` ανήλθε στον οθωμανικό θρόνο το 1451 σε ηλικία 19 ετών. Όνειρό του ήταν να καταλάβει την Βασιλεύουσα προκειμένου να δημιουργήσει μια νέα Αυτοκρατορία, στη θέση της παλαιάς Ρωμαϊκής και αποφασίζει να της δώσει το τελειωτικό χτύπημα.

Το Βυζάντιο ήταν ήδη εξασθενημένο και διαιρεμένο τους τελευταίους δύο αιώνες. Η Άλωση του 1204 από τους Σταυροφόρους και αργότερα, οι πολιτικές και θρησκευτικές έριδες, η ανυπαρξία βοήθειας από την Δύση και η άσχημη οικονομική κατάσταση, το οδήγησαν σε περαιτέρω εξασθένηση και συρρίκνωση. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, λίγο πριν την άλωση, ήταν τόσο εξασθενημένη και αποδυναμωμένη, ώστε είχε περιοριστεί στις περιοχές γύρω από την Κωνσταντινούπολη και το Δεσποτάτο του Μυστρά και η μόνη ελπίδα της ήταν η βοήθεια από την Ευρώπη.

Η Ρώμη ζήτησε σαν αντάλλαγμα για την προσφορά βοήθειας, την ´Ενωση των δύο Εκκλησιών με τους δικούς της όρους. Το 1451 η Σύνοδος Φεράρας-Φλωρεντίας επικύρωσε την πλήρη υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ρωμαιοκαθολική, όμως δεν έγινε ποτέ δεκτή από τους Βυζαντινούς οι οποίοι είχαν χωριστεί σε «Ενωτικούς» και «Ανθενωτικούς». Ο διχασμός ακύρωσε τη συμφωνία.

Οι κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης μισούσαν τους Λατίνους, καθώς δεν ξεχνούσαν τη βαρβαρότητα των Σταυροφόρων στην Πρώτη Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204 και την οικονομική ανάμειξη των Λατίνων που είχε σχεδόν εξαθλιώσει τους κατοίκους, πέρα από το γεγονός ότι οι καθολικοί στις περιοχές που ήταν πλειονότητα καταπίεζαν τους ορθόδοξους σε τέτοιο σημείο, ώστε ένα ποσοστό κατοίκων να θεωρούν περισσότερο αποδεκτούς τους Οθωμανούς, οι οποίοι συμπεριφέρονταν καλύτερα στους χριστιανούς απ’ ότι οι Λατίνοι. Πολλοί χριστιανοί είχαν υψηλές θέσεις στην οθωμανική διοίκηση και στο στράτευμα, ενώ κυριαρχούσαν στο εμπόριο. Οι χωρικοί πλήρωναν λιγότερους φόρους και
ζούσαν με ασφάλεια.

Έτσι στην Κωνσταντινούπολη είχε σχηματισθεί μία μερίδα κατοίκων που διέκειτο ευνοϊκά προς τους Οθωμανούς και την εξέφραζε ο Λουκάς Νοταράς με τη φράση «Κρειττότερον εστίν ειδέναι εν μέση τη πόλει φακιόλιον βασιλεύον Τούρκων ή καλύπτραν λατινικήν».

Από τις αρχές του 1453 ο Μωάμεθ προετοιμαζόταν για την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης. Οι δυνάμεις των δύο στρατοπέδων ήταν άνισες. Οι Οθωμανοί συγκρότησαν στην Αδριανούπολη στρατό 150.000 ανδρών και ναυτικό 400 πλοίων.
Ξεχώριζε το πυροβολικό, που ήταν ό,τι πιο σύγχρονο για εκείνη την εποχή. Αντίθετα, οι Βυζαντινοί είχαν μόλις 7.000 άνδρες, οι 2.000 από τους οποίους μισθοφόροι – κυρίως Ενετοί και Γενουάτες, ενώ στην Πόλη είχαν απομείνει περίπου 50.000 κάτοικοι με προβλήματα επισιτισμού. 

Στις 2 Απριλίου οι υπερασπιστές κλείνουν την είσοδο του Κεράτιου κόλπου με μια τεράστια αλυσίδα, έργο ενός γενοβέζου μηχανικού.

Η Βασιλεύουσα περιβαλλόταν από ξηράς με τάφρο και διπλό τείχος, το οποίο είχε αποκρούσει όλες τις έως τότε εχθρικές επιθέσεις.

Στις 6 Απριλίου ξεκίνησαν οι κανονιοβολισμοί. Οι βολές τους προξενούν ζημιές, τις οποίες επισκευάζουν με ταχείς ρυθμούς οι υπερασπιστές της Πόλης.

Οι Τούρκοι προσπάθησαν πολλές φορές να σπάσουν την αλυσίδα που έφραζε τον Κεράτιο κόλπο, χωρίς αποτέλεσμα.

Από τις 12 Απριλίου ξεκίνησαν καθημερινοί κανονιοβολισμοί.

Στις 21 Απριλίου ο Μωάμεθ διατάσσει την κατασκευή δρόμου στην ξηρά και φτιάχνει δίολκο όπως στην αρχαία Κόρινθο, για να οδηγηθούν τα πλοία του στον Κεράτιο. Ο δρόμος φτιάχνεται αυθημερόν, και τα ξημερώματα της 22ας Απριλίου περίπου 70 τουρκικά πλοία φτάνουν στον Κεράτιο. Οι πολιορκούμενοι αναγκάστηκαν να αποσπάσουν δυνάμεις από τα τείχη για να προστατεύσουν αυτό το τμήμα του Κεράτιου, όπου δεν υπήρχαν τείχη.

Στα μέσα Μαΐου οι Οθωμανοί ξεκινούν την εκσκαφή ορυγμάτων κάτω από τα τείχη.
Στις 21 Μαΐου, ο σουλτάνος έστειλε πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη και ζήτησε την παράδοση της πόλης. Σε αντάλλαγμα θα επέτρεπε στον Αυτοκράτορα και σε όσους το επιθυμούσαν να φύγουν με τα υπάρχοντά τους. Επίσης, θα αναγνώριζε τον Κωνσταντίνο ως ηγεμόνα της Πελοποννήσου, ενώ θα εγγυόταν για την ασφάλεια του πληθυσμού που θα παρέμενε στην Πόλη.

Ο Παλαιολόγος απάντησε ότι δεχόταν να πληρώσει υψηλότερους φόρους υποτέλειας και να παραμείνουν στα χέρια των Τούρκων όλα τα κάστρα και τα εδάφη που είχαν κατακτήσει. Όσον αφορά την Κωνσταντινούπολη, η απάντησή του ήταν:

«Τὸ δὲ τὴν πόλιν σοὶ δοῦναι οὔτ' ἐμὸν ἐστίν οὔτ' ἄλλου τῶν κατοικούντων ἐν ταύτῃ• κοινῇ γὰρ γνώμῃ πάντες αὐτοπροαιρέτως άποθανοῦμεν καὶ οὐ φεισόμεθα τῆς ζωῆς ἡμῶν. (Το να σου (παρα)δώσω όμως την πόλη ούτε σε εμένα επαφίεται ούτε σε άλλον από τους
κατοίκους της-διότι με κοινή απόφαση οι πάντες θα αποθάνουμε αυτοπροαίρετα και δεν θα υπολογίσουμε τη ζωή μας.

Έτσι το βράδυ της 28ης Μαΐου τελείται στην Αγία Σοφία η τελευταία Θεία Λειτουργία. Εκεί ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος και υπερασπιστές της Πόλης μεταλαμβάνουν και ο αυτοκράτορας εμψυχώνει το λαό.

Στη 1.30 το πρωί της Τρίτης 29 Μαίου 1453 ξεκινά η σφοδρή τουρκική επίθεση από τρεις πλευρές συγχρόνως. Οι Βυζαντινοί απώθησαν τις δύο από τις τρεις επιθέσεις, όμως η τρίτη επίθεση οργανώθηκε καλύτερα από τον Μωάμεθ και η Κωνσταντινούπολη καταλήφθηκε μέσα σε λίγες ώρες. Ο τελευταίος αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος, έπεσε μαχόμενος ηρωικά κοντά στην πύλη του Ρωμανού, σε ηλικία 49 ετών. Ο τάφος του παραμένει άγνωστος.

Το βράδυ, ο Μωάμεθ ο Πορθητής εισήλθε πανηγυρικά στην Αγία Σοφία. Οι Οθωμανοί Τούρκοι έσφαξαν πολλούς κατοίκους και λεηλατούσαν την πόλη επί τρεις ημέρες. 

Η λαϊκή παράδοση μυθοποίησε το θάνατο του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, όσο και την πτώση της Πόλης.
Στέλλα Λεοντιάδου
Φωτογραφίες αρχείο Στέλλας Λεοντιάδου