Οι περισσότεροι γνωρίζουν «ένα λουλουδάκι ἀόρατο, μοσχομυρισμένο, (που) φύτρωσε ἀνάμεσα στοὺς δυὸ αὐτοὺς βράχους, ὁποὺ τὸ λὲν Ἄνθος τοῦ Γιαλοῦ, ἀλλὰ μάτι δὲν τὸ βλέπει…», από το ομότιτλο διήγημα του Παπαδιαμάντη. Ελάχιστοι όμως έχουν προσέξει το μυστηριώδες «ἄνθος τῆς Ἐδέμ» που αναφέρει στο διήγημα  «Η Φαρμακολύτρια» και το πιστώνει στον επίγειο παράδεισο –ποιόν άλλο;- του νησιού του...

Θυμίζοντας την περίληψη της υπόθεσης του διηγήματος που μας ενδιαφέρει εν προκειμένω, θα πούμε πως ο  γιος της εξαδέλφης του Μαχούλας ήταν ερωτευμένος με μια κοπέλα μεγαλύτερή του και η μητέρα του, επειδή πίστευε ότι του είχαν κάνει μάγια, προσέφευγε  στη βοήθεια της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας για να τα λύσει.

Η μάνα εκμυστηρεύτηκε στον κυρ- Αλέξανδρο κάποια όνειρά της που σχετίζονται με τις ενέργειές της :

«Πάλι μιὰ νύχτα, ἔβλεπα στ᾽ ὄνειρό μου πὼς βρισκόμουν στὸ ξωκκλήσι τῆς Ἁγίας, κ᾽ ἐκεῖ εἶδα τάχα ἕνα πρᾶμα παράξενο πολύ, νὰ προβάλῃ καὶ νὰ βγῇ ἔξω καὶ νὰ κυλιστῇ, ἀπὸ κεῖνο τὸ στοιχειωμένο χτίριο… Καὶ μοῦ ἐφάνη τάχα, πὼς ἦρθ᾽ ἕνα κορίτσι ὄμορφο, μὰ ὄμορφο πολύ, ἔλαμπε τὸ πρόσωπό του, καὶ μοῦ ἔδωκε ἕνα λουλουδάκι λευκό, μοσχομυρωδᾶτο, καὶ μοῦ εἶπε: «Νά, δῶσ᾽ το αὐτὸ τοῦ γυιοῦ σου, νὰ μυριστῇ· εἶναι ἄνθος τῆς Ἐδέμ». Ἔξαφνα, γυρίζει πίσω ἐκεῖνο τὸ πρᾶμα, τὸ παράξενο, τὸ μαῦρο καὶ κατακόκκινο, ποὺ εἶχε πηδήσει ἀπὸ τὸ χτίριο τὸ παλιό, γυρίζει πίσω θεριωμένο καὶ ρίχνετ᾽ ἐπάνω μου κ᾽ ἐζητοῦσε νὰ μοῦ ἁρπάξῃ ἀπ᾽ τὰ χέρια τὸ λουλούδι ποὺ μοῦ εἶχε δώσει ἡ ὄμορφη κοπέλα, ποὺ φαίνεται νὰ ἦτον ἡ Ἁγία Ἀναστασία… Στὴν ἴδια στιγμὴ ἡ Ἁγία φαίνεται πάλι, σὰν νά ᾽βγαινε ἀπ᾽ τὴν Ἁγία Πύλη τοῦ Ἱεροῦ, καὶ μ᾽ ἕνα κλωναράκι ἀπὸ βάια ποὺ βαστοῦσε στὰ χέρια, δίνει μιὰ καὶ τοῦ κόφτει τὸ χέρι, τοῦ τρισκατάρατου, ποὺ γύρευε νὰ μοῦ ἁρπάξῃ τὸ λουλούδι… Αὐτὰ εἶδα.»

Διαβάζοντας λοιπόν για το  «ἄνθος τῆς Ἐδέμ»  που προφανώς θα έλυνε τα μάγια στον υιό της Μαχούλας, έψαξα να βρω σε ποιο λουλούδι απ’ τα πολλά που ανθίζουν στη Σκιάθο, θα μπορούσε να αναφέρεται ο Γέροντας.

 Κατέληξα πως πρόκειται για τον ολόλευκο κρίνο της θάλασσας (Pancratium maritimum) που υπάρχει στη Σκιάθο όπως μας πληροφορεί κι ο Νίκος Δεσποινιάδης στο σημαντικό βιβλιαράκι του «Wildflowers of Skiathos» (2018) και είναι εκείνο ακριβώς το άνθος που πρόσφερε  ο Ερμής στον Οδυσσέα για να λύσει τα μάγια της Κίρκης.

Το φυτό αναφέρεται από τους θεούς στον Όμηρο ως ‘’μώλυ’’ και μόνο μια φορά στον στίχο της Οδύσσειας 305:

«μώλυ δε μιν καλέουσι θεοί χαλεπόν δε τ` ορύσσειν/ ανδράσι γε θνητοίσι, θεοί δε τε πάντα δύνανται» (μτφ. «μώλυ το λένε οι θεοί, δύσκολο να ξεριζωθεί από ανθρώπους θνητούς, οι θεοί δε τα πάντα μπορούν»)

Tο άνθος, όπως ερμήνευσε η σύγχρονη ιατρική, περιέχει ουσίες βασικά αντιαφροδισιακές. Με τέτοια γιατροσόφια τα κατάφερε τελικά η Μαχούλα γι’ αυτό και λέει στον κυρ- Αλέξανδρο τα εξής για την κατάληξη του γιού της:

«Ἄσπρισε, καὶ δὲν θέλει νὰ παντρευτῇ… Καλύτερα γιὰ μένα νὰ σοῦ πῶ, ἐξάδελφε. Μ᾽ ἐβοήθησε κ᾽ οἰκονόμησα τὰ δυὸ κορίτσια· τώρα ἔχω ἀκόμα ἄλλα δυό. Καλύτερα ποὺ γλύτωσε ἀπὸ τὰ βάσανα…»