Ενας θησαυρός από την εποχή της Τουρκοκρατίας «αναπαυόταν» αθόρυβα επί 162 χρόνια μέσα στον τοίχο μιας παλιάς οικίας στη Σκιάθο... Πριν από λίγο καιρό, κατά τη διάρκεια εργασιών συντήρησης του σπιτιού, βρέθηκαν εντοιχισμένα στον εξωτερικό του τοίχο τρία μαρμάρινα σπαράγματα της οθωμανικής περιόδου αφήνοντας έκπληκτους τους ενοίκους του. Σύμφωνα με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας που εξέτασε τα ευρήματα, πρόκειται για κομμάτια από ταφικό μνημείο ιερωμένου που φέρουν ισλαμικές γραφές και έχουν μήκος έως και 70 εκατοστά.

Η Τουρκοκρατία στη Σκιάθο διήρκεσε από το 1538 έως το 1821 και για την κατασκευή των σπιτιών της πόλης χρησιμοποιήθηκαν σε μεγάλο βαθμό υλικά από οθωμανικά μνημεία που προϋπήρχαν στο Κάστρο. Η ανακάλυψη αποτέλεσε σπουδαίο γεγονός για την τοπική κοινωνία, ενώ το θέμα ανέδειξε ο δραστήριος πολιτιστικός σύλλογος «Η Σκιάθος» που αναπτύσσει πλούσιο έργο στο νησί επί σειρά ετών.

«Το σπίτι μας χτίστηκε το 1850. Ο νότιος τοίχος του είναι φτιαγμένος από λιθοδομή και άργιλο» εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο Αιγιαλέας Κανταράκιας, ιδιοκτήτης της οικίας όπου έγινε η ανακάλυψη. «Εχοντας αρχίσει κάποιες εργασίες κι ενώ είχαμε χαλάσει τον σοβά, διαπιστώσαμε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με τον τοίχο. Στην αρχή δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε τι συμβαίνει. Ετσι αποφασίσαμε να τον χαλάσουμε και να τον φτιάξουμε από την αρχή. Οταν το είδαμε, δεν πιστεύαμε στα μάτια μας. Μπροστά μας ήταν ένα μαρμάρινο κομμάτι διαστάσεων περίπου 70 εκατοστών και πάχους 10 εκατοστών σπασμένο στα δύο που έφερε ισλαμικές γραφές. Σε απόσταση περίπου δύο μέτρων βρήκαμε και δεύτερο κομμάτι. Τότε μου μπήκε η ιδέα και έβαλα τους εργάτες να ψάξουν στον βόρειο τοίχο. Εκεί ανακαλύψαμε ένα τρίτο κομμάτι στρογγυλό που μοιάζει με σαρίκι. Στο σημείο αυτό ο τοίχος προεξείχε, το είχα δει από χρόνια, αλλά ώς τότε δεν είχα φανταστεί τι μπορεί να είναι. Δεν είχα και τις γνώσεις για να καταλάβω…» προσθέτει ο ίδιος.

Μη γνωρίζοντας τι να κάνει με τους θησαυρούς που βρέθηκαν στο σπίτι του, ο Αιγιαλέας Κανταράκιας απευθύνθηκε στον συντοπίτη του Θοδωρή Τζούμα, πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου «Η Σκιάθος». Ο Θοδωρής Τζούμας επικοινώνησε με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας, ώστε να δρομολογηθούν οι δέουσες ενέργειες, και η υπηρεσία ανέλαβε έργο. «Ο σύλλογος ενημέρωσε εγγράφως την Εφορεία, η οποία ανταποκρίθηκε άμεσα. Οπως είπαν, πρόκειται για δύο κιονόκρανα και μία επιτύμβια στήλη με αραβουργήματα, τμήματα ταφικού μνημείου ανδρός, συγκεκριμένα από τάφο ιερωμένου, και μάλιστα με μεγάλο βαθμό, όπως προκύπτει από το μέγεθος του σαρικιού. Είναι μια ανακάλυψη που χάρη στην ευαισθησία του κ. Κανταράκια θα δώσει το έναυσμα να ερευνηθεί επισταμένως η περίοδος της Τουρκοκρατίας στη Σκιάθο» εξηγεί ο Θοδωρής Τζούμας.

Οικοδομές με υλικά από το Κάστρο

Σύμφωνα με την ιστορικό - αρχαιολόγο Συραϊνώ Κορωνιού-Διονυσίου, η οποία έχει εντρυφήσει στην ιστορία του νησιού, η Σκιάθος έζησε Τουρκοκρατία από το 1538 έως το 1821, ενώ από το 1475 έως το 1486 το νησί διοικούνταν από τον βοεβόδα, τούρκο διοικητή που υπαγόταν απευθείας στον ναύαρχο του τουρκικού στόλου. Στα μέσα του 17ου αιώνα ο Ενετός Μοροζίνι κατέλαβε το Κάστρο, όπου είχαν καταφύγει οι Σκιαθίτες από το 1453, προκειμένου να σωθούν από τις πειρατικές επιδρομές, και έτσι εγκαινιάστηκε μια μικρή περίοδος Ενετοκρατίας. Σύντομα οι Τούρκοι κατέλαβαν εκ νέου το νησί και διατήρησαν την κυριαρχία τους μέχρι το 1821. «Μέχρι σήμερα το μοναδικό τεκμήριο της οθωμανικής παρουσίας στη Σκιάθο ήταν το τζαμί που βρίσκεται στο Κάστρο» λέει ο Θοδωρής Τζούμας. «Αυτό ίσχυε μέχρι την ανακάλυψη του κ. Κανταράκια. Το 1835 οι Σκιαθίτες εγκατέλειψαν το Κάστρο και επανακατοίκησαν τη σημερινή πόλη. Φεύγοντας όμως από εκεί, πήραν μαζί τους οικοδομικά υλικά, όπως κεραμίδια ή τις ξύλινες στέγες, και για τον λόγο αυτόν στο Κάστρο δεν σώζονται σπίτια, παρά μόνο τα ερείπια αυτών, πέτρινοι τοίχοι. Οπότε, με όλα αυτά τα υλικά άρχισαν να χτίζουν τα καινούργια τους σπίτια. Γι' αυτό και τα σπίτια που φτιάχνονταν τότε στη Σκιάθο ήταν μικρά. Επρεπε να ακολουθήσουν τις στέγες των παλιών κτισμάτων από το Κάστρο. Υποθέτουμε ότι μαζί με τα οικοδομικά υλικά, από το Κάστρο κατέβηκαν και κομμάτια από μνημεία, όπως αυτά που βρέθηκαν στον τοίχο του σπιτιού».

Ενα μικρό «μουσείο» στο υπόγειο

Οταν ο Αιγιαλέας Κανταράκιας ανακάλυψε τα οθωμανικά σπαράγματα, βρέθηκε σε αμηχανία. «Δεν ήξερε τι να τα κάνει» εξηγεί ο Θοδωρής Τζούμας. «Παρότι στο νησί έχουν βρεθεί αρκετά αξιόλογα αρχαιολογικά ευρήματα, δεν υπάρχει χώρος για να τα στεγάσουμε. Βρίσκονται καταχωνιασμένα στο υπόγειο του Δημαρχείου και ουδείς έχει ενδιαφερθεί γι' αυτά. Στις επαφές που είχαμε από παλιά με την Εφορεία Αρχαιοτήτων για άλλα θέματα, είχαν αναρωτηθεί αρκετές φορές "μα καλά, τόσα χρόνια δεν βρέθηκε κάποιος από τον Δήμο να παραχωρήσει έναν χώρο, έστω 30 τ.μ., για να φτιαχτεί ένα αρχαιολογικό μουσείο στη Σκιάθο;"» λέει ο Θοδωρής Τζούμας. «Στο νησί έχουν εντοπιστεί και ορισμένα πολύ σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία μεταφέρθηκαν στη συνέχεια στο Μουσείο του Βόλου.

Χρυσά κοσμήματα, αγγεία μέσα στα οποία έθαβαν νεκρά μωρά και άλλα αντικείμενα. Τα υπόλοιπα, μάρμαρα και γλυπτά, αρχαίες κολόνες και ένας μικρός Κούρος της κλασικής εποχής, εξακολουθούν να βρίσκονται στοιβαγμένα στο υπόγειο του Δημαρχείου». Δυστυχώς, εκεί θα καταλήξουν και τα οθωμανικά κιονόκρανα αν δεν ευαισθητοποιηθούν οι αρμόδιοι για να βρεθεί μια λύση