Σπουδαία πρωτοβουλία για τις εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης στην Ιερά Κοινοβιακή Μονή Ευαγγελισμού Θεοτόκου Σκιάθου Μία νέα σημαντική πρωτοβουλία ανέλαβε στη Σκιάθο το ηγετικό στον χώρο του τουρισμού ξενοδοχείο Skiathos Palace και η οικογένεια Δερβένη. Με δωρεά τους ολοκληρώθηκε -και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα- η συντήρηση και αποκατάσταση των τοιχογραφιών της Ιεράς Κοινοβιακής Μονής Ευαγγελισμού Θεοτόκου Σκιάθου. Με τις εργασίες διασώθηκε και αναδείχθηκε ένα αξιόλογο και σπάνιο τοιχογραφικό έργο, που φέρει τη χρονολογία του 1822 με υπογραφή από τους Γαλατσιάνους αγιογράφους Μοναχούς Βενιαμίν α’, Μακάριο β’ και παπα Θαλάσσιο. Η σπουδαιότητα της πρωτοβουλίας αποτυπώνεται στην ευχαριστήρια επιστολή από το Ηγουμενοσυμβούλιο της Ιεράς Μονής Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Σκιάθου, που υπογράφει ο Καθηγούμενος Αρχ. Ιωσήφ Κατσούρας, εκφράζοντας «τις θερμές και εγκάρδιες ευχαριστίες του προς τους ιδιοκτήτες του ξενοδοχείου SKIATHOS PALACE, της οικογένειας Δερβένη, διά την δωρεά που κατέβαλαν για την συντήρηση, στερέωση και αποκατάσταση των τοιχογραφιών του ιερού βήματος». Επίσης, στην ίδια επιστολή αναφέρει: «Το έργο αποκατάστασης των τοιχογραφιών του ιερού βήματος εξαιτίας της μέριμνας της οικογένειας Δερβένη, καθώς και της οικονομικής εξασφάλισης των δαπανών του έργου, πραγματοποιήθηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα (Οκτώβριο-Νοέμβριο-Δεκέμβριο) από την συντηρήτρια Αρχαιοτήτων και Εργων Τέχνης κ. Σταυρούλα Νάκου με έγκριση του έργου από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας». «Ευχόμεθα εγκαρδίως όπως η χάρις του Κυρίου Ημών Ιησού Χριστού και η αγάπη του Θεού και Πατρός και η Κοινωνία του Αγίου Πνεύματος να σας ενισχύει πάντοτε και να σας αγιάζει», καταλήγει η ευχαριστήρια επιστολή προς την οικογένεια Δερβένη. Η έκθεση της συντηρήτριας Οι εργασίες πραγματοποιήθηκαν από τη συντηρήτρια Αρχαιοτήτων και Εργων τέχνης Σταυρούλα Νάκου, η οποία στην έκθεσή της, η οποία συνοδεύεται από φωτογραφικό υλικό για το πριν και το μετά την αποκατάσταση, περιέγραψε τα εξής: «Κατά την οπτική παρατήρηση στο ιερό του καθολικού της μονής διαπιστώνουμε τα εξής: Αιθάλη καλύπτει όλη τη ζωγραφική επιφάνεια, προερχόμενη από την εντατική καύση κεριών και θυμιατών. Επίσης καλύπτεται από σκόνη. Επίστρωση με τσιμεντόχρωμα στο κάτω τμήμα του τοίχου Απώλεια και αποκόλληση υποστρώματος ζωγραφικής επιφάνειας αποκόλληση και απώλεια ζωγραφικού στρώματος ρωγμές Οξείδωση βερνικιού της ζωγραφικής επιφάνειας παρατηρείται σε όλη τη ζωγραφική επιφάνεια και δημιουργείται λόγω των χημικών αντιδράσεων των συστατικών του βερνικιού με τον ατμοσφαιρικό αέρα. Άλατα τσιμέντα Επικαθήσεις κεριού-σιλικόνης Επίχρισμα χρυσού χρώματος υπάρχει περιμετρικά του παραθύρου της κεντρικής κόγχης και εκατέρωθεν αυτής. Οι εργασίες, που πραγματοποιήθηκαν σύμφωνα με την εγγεγραμμένη μελέτη συντήρησης είναι οι εξής κάτωθι: 1.Στερέωση υποστρώματος. Η στερέωση των κονιαμάτων με χρήση διαλύματος υδατικής διασποράς τύπου Hydroground 5%-10% σε απιονισμένο νερό, και η εφαρμογή με σύριγγα. Προηγουμένως έχει εμποτιστεί η περιοχή που χρειάζεται, με υδατικό διάλυμα αλκοόλης (50:50) με σκοπό την αποτελεσματικότερη διείσδυση του στερεωτικού υλικού. 2.Στερέωση ζωγραφικού στρώματος. Όσο αφορά τις περιοχές οι οποίες έχουν υποστεί απολεπίσεις του ζωγραφικού στρώματος έγινε χρήση του υλικού PRIMAL ws24 σε μια αναλογία 3%. 3.Απομάκρυνση νεότερων κονιαμάτων. Η απομάκρυνση των νεότερων κονιαμάτων-τσιμέντων κρίνεται αναγκαία διότι, λόγω της διαφοροποιήσεως τους σε σύσταση υλικών, τρόπου εφαρμογής και διαφοροποιήσεως πάχους στρώματος, προκαλούν μηχανικές καταπονήσεις στο αυθεντικό κονίαμα. Η εν λόγω εργασία πραγματοποιήθηκε με την χρήση μηχανικών μέσων (σκαρπέλα, ελαφρών σφυριών, καλεμιών κλπ). 4.Στεφανώματα – Στοκαρίσματα. Στο στάδιο αυτό έχουμε την κατασκευή λωρίδων αντιστήριξης (στεφανώματα) σε όλα τα εξωτερικά και εσωτερικά όρια απωλειών των τοιχογραφιών. Το πλάτος του κονιάματος είναι περίπου 2 εκ. Η πλήρωση των απωλειών και των ρωγμών ήταν επίσης απαραίτητα ώστε να εμποδίσουν την εκροή του εναίσιμου υλικού προς την ζωγραφική επιφάνεια. Η σύνθεση του νέου κονιάματος περιέχει 1 μέρος υδράσβεστο προς 3 μέρη αδρανών υλικών (άμμο λατομείου, μαρμαρόσκονη), δημιουργώντας ένα κονίαμα χρώματος μπεζ ανοιχτό. Οι συμπληρώσεις που πραγματοποιήθηκαν σε ελάχιστα χαμηλότερο επίπεδο από αυτό του ζωγραφικού στρώματος. 5.Καθαρισμός ζωγραφικής επιφάνειας. Απομάκρυνση επικαθίσεων της αιθάλης, των ρυπαρών ουσιών, επιχρισμάτων, είναι τα εξής: -1. Χρήση μαλακού πινέλου για την απομάκρυνση της σκόνης από την ζωγραφική επιφάνεια, εφόσον αυτή είναι ανθεκτική. Σε αντίθετη περίπτωση προηγήθηκε η στερέωση της. -2. Χρήση χημικών και μηχανικών μέσων για την εργασία αφαίρεσης επικαθίσεων και επιχρισμάτων. Ο καθαρισμός της ζωγραφικής επιφάνειας έγινε με τη χρήση οργανικών διαλυτών, σε αναλογία μεταξύ τους, ή και μεμονωμένα. Οι διαλύτες αυτοί μπορεί να είναι το WHITE SPIRIT, ALCOOL, ACETON, σάπωνες όπως Texapon. 6.Αφαίρεση του τσιμεντόχρωματος μπορντό απόχρωσης που καλύπτει το τμήμα του τοίχου κάτω από τις κόγχες όπου τελικά υπάρχει διακοσμητικό μοτίβο. Η αφαίρεση γίνεται με μηχανικό τρόπο και όπου χρειάζεται στερεώνεται η προετοιμασία της ζωγραφικής. 7.Αισθητική αποκατάσταση. Η αισθητική αποκατάσταση πραγματοποιήθηκε στη μικρότερη δυνατή έκταση και σε σημεία που κρίνεται αναγκαία, σεβόμενη την αυθεντικότητα και την ιστορία του μνημείου, αναλόγως των αποτελεσμάτων ύστερα από τον καθαρισμό και την πλήρωση των κενών με κονίαμα μπεζ ανοιχτού χρώματος. Για την εργασία αυτή θα χρησιμοποιηθούν χρώματα ακουαρέλας, με τόνο διαφοροποιημένο από το αρχικό χρώμα έτσι ώστε να υπάρχει μια διαφορά που δεν θα επηρεάζει κατά την παρατήρηση. Κατά την διάρκεια των εργασιών Αφαιρώντας την αιθάλη από την τοιχογραφία. της κόγχης της πλατυτέρας και της καμάρας της άνοψης, φάνηκε βερνίκι που τοποθέτησε το1990 από ένα αγιογράφο που ήρθε να καθαρίσει. το βερνίκι είναι πολύ σκληρό και προσπαθώντας να αφαιρεθεί αλλοιώνεται η ζωγραφική. Θεωρήθηκε σωστό να παραμείνει το βερνίκι αφού προβλήματα με αποκολλήσεις δεν υπάρχουν. Ολοκληρώθηκαν οι εργασίες συντήρησης του ιερού του καθολικού της Ι.Μ. Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Σκιάθου. Παρατηρήθηκε ότι συνεχίζει να εμφανίζεται λίγη όμως υγρασία στην κόγχη της προθέσεως και στην κόγχη του βόρειου τοίχου, δίπλα στην πρόθεση. Κατά την ταπεινή μου γνώμη πιθανόν να προέρχεται από τους πωρόλιθους που βρίσκονται εξωτερικά στο ίδιο ύψος με τις κόγχες. Θα γίνεται συνεχής έλεγχος».