Η ελληνική παράδοση θέλει τη λαγάνα να πρωταγωνιστεί στο νηστίσιμο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας. Η ονομασία “Καθαρά” προέρχεται από την παλιά συνήθεια κατά την ημέρα αυτή να πλένονται, παράλληλα με την ψυχική και σωματική κάθαρση των ανθρώπων, όλα τα μαγειρικά σκεύη στα σπίτια για να ξαναχρησιμοποιηθούν μετά την Ανάσταση. Η δε λαγάνα συμβολίζει  την καθαρότητα και του ψωμιού καθώς πρόκειται για άζυμο και συνεπώς δεν αλλοιώνονται με τη ζύμωση τα συστατικά του. Το όνομά της προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ‘λάγανον’ που αποδίδει μια πλακωτή ζύμη από αλεύρι και νερό. Είναι το «γλύκισμα των φτωχών», κατά τον Ρωμαίο λυρικό ποιητή Οράτιο, ένα ψωμί χωρίς προζύμι που δεν φουσκώνει, όπως δεν πρέπει να «φουσκώνουν» και οι χριστιανοί από έπαρση και αλαζονεία. Ο Παπαδιαμάντης σε ένα από τα ωραιότερα διηγήματά του, μιλά για τον σοφό «χαμάλμπαση», δηλαδή τον αρχηγό των βαστάζων (αχθοφόρων) –εκείνων που κρατούν τα βάρη των άλλων ασκούντες το πλέον ελεύθερο επάγγελμα-, της Σκιάθου , τον Αποστόλη τον Κακόμη που μετά την πρωινή  δουλειά, πήγαινε στο καφενεδάκι του Αλέξη του Γατζίνου, όπου και έπινε την μαστίχα του. Ύστερα ζύγωνε στο φούρνο του Μπάρμπα Μάρκου του Βούργαρη , όπου έβγαινε στις 12 το τακτικό μεσημεριανό  γιουβέτσι (αχ αυτά τα γιουβέτσια του Παπαδιαμάντη!). Καθισμένος στο σοφά σταυροπόδι το απολάμβανε τελετουργικά αχνιστό- αχνιστό συνοδευόμενο από δύο λαγάνες και έπινε και μισή οκά κρασί. Τις έτρωγε κάθε μέρα κι απορώ γιατί σήμερα οι φούρνοι τις κάνουν μόνο την Καθαρά Δευτέρα. Ας κλείσουμε όμως το παρόν με τα γεύματα του Κακόμη. Κατά  τις ημέρες της νηστείας ο φούρνος  του πρόσφερε σαρακοστιανό γιουβέτσι κ έτσι  γλύτωνε 30 ή 40 λεπτά την ημέρα από την αφαίρεση του λαδιού. Αυτά τα χάριζε « εἰς ἕνα Χατζὴν καλούμενον, πρῴην ἀχθοφόρον, ὅστις εἶχε γηράσει πολύ, ἐλεεινός, πάμπτωχος, μὲ πρησμένα τὰ πόδια καὶ δὲν μποροῦσε πλέον νὰ δουλέψῃ.» Τι άλλο να μας πει ο χριστιανός;