Της ‘’Κοκκώνας το σπίτι’’ δυστυχώς, δεν υπάρχει πια στη Σκιάθο του Παπαδιαμάντη. Μας το θυμίζουν μόνο κάποιες παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες και το ομότιτλο διήγημα του μεγάλου μας πεζογράφου. Στη θέση του απόμεινε ένα δημοτικό πλέον οικόπεδο 220τμ- δωρεά Ελένης χήρας Κωνσταντίνου Χρήστου - και λίγα ριζωμένα πάνω στο βράχο ερείπια. Οι πλίθες του έκαναν φτερά... Ας δούμε όμως γιατί χτίστηκε αυτό το περίλαμπρο μεν, άτυχο δε αρχοντικό, που όμοιό του σε μέγεθος δεν υπήρξε ως τότε ποτέ στο νησί, κρεμασμένο πάνω απ' το παλιό λιμάνι όπου παρέμενε ως η ακρόπολη του χώρας μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 70... "Δὲν εἶχεν ἀξιωθῆ ν᾽ ἀπολαύσῃ τὴν οἰκοκυράν της. Ὁ καπετὰν Γιαννάκος ὁ Συρμαής, ἀνὴρ αἰσθηματικὸς καὶ γενναῖος, «μερακλὴς» ὅσον κανεὶς ἄλλος ἐκ τῶν συγχρόνων του, εἶχεν ἐρωτευθῆ ποτε εἰς τὸ Σταυροδρόμι τὴν Κοκκώνα-Ἀννίκαν, ὡραίαν, ὑψηλήν, μὲ χρυσόξανθα μαλλιά, λευκὴν καὶ μὲ χαρακτῆρας λεπτοτάτους, μὲ βλέμμα τὸ ὁποῖον κάτι ἔλεγε στὴν καρδιά. Ὁ πλοίαρχος ἠρραβωνίσθη ἐν τῇ Βασιλευούσῃ, καὶ κατῆλθε μὲ τὸ καράβι εἰς τὴν πατρίδα, ὅπου παρήγγειλε νὰ τοῦ κτίσουν, μὲ σχέδιον κομψὸν καὶ ἀσύνηθες ἕως τότε εἰς τὴν πολίχνην, τὴν ὡραίαν οἰκίαν, σκοπεύων μὲ τὸ πρῶτον ταξίδιον νὰ φέρῃ ἔπιπλα ἀπὸ τὴν Βενετίαν, διὰ νὰ εὐτρεπίσῃ, νὰ στολίσῃ τὴν νεόκτιστον οἰκίαν καὶ τὴν κάμῃ ἀξίαν τῆς ἁβρᾶς Κοκκώνας, τὴν ὁποίαν ἐμελέτα νὰ φέρῃ ἀπὸ τὴν Πόλιν. Ἀλλ᾽ ἡ οἰκία δὲν ἔμελλε νὰ τελειώσῃ καὶ ἡ Κοκκώνα δὲν ἔμελλε νὰ κατέλθῃ. Ἡ Κοκκώνα, ὀκτὼ μῆνας μετὰ τὴν μνηστείαν, ἀπέθνησκε φθισικὴ εἰς τὸ Σταυροδρόμι, καὶ ἡ οἰκία ἔμεινεν ἀτελείωτη, ἔρημη καὶ ἄχαρη, ἀνὰ τὸν λιθόστρωτον ἀνηφορικὸν δρόμον, σιμὰ εἰς τὸν κρημνώδη βράχον. Ὡς ἀόρατος δὲ ἐπιγραφὴ ἐπὶ τοῦ μετώπου τῆς καταρρεούσης οἰκίας, ὡς ἀόριστος τραγικὴ εἰρωνεία ἐπὶ τῆς τύχης της, ἔμενε τὸ ὄνομα «τῆς Κοκκώνας τὸ Σπίτι»." Η ιστορία του σπιτιού είναι πέρα για πέρα αληθινή, όπως πιστοποιεί ο αείμνηστος Δρας Ιω Φραγκούλας (‘’Παπαδιαμάντη σκιαθίτικη προσωπογραφία’’- 1996). ‘’Ο καπετάν- Γιαννάκος ο Συρμαής’’, ήταν ο Αργυρός Μπούρας (1813-1898), γιος του πλοιάρχου Αναγνώστη Μπούρα, επιφανούς Σκιαθίτη που διετέλεσε δημαρχιακός πάρεδρος από το 1837 ως το 1849. Ο καπταν- Αργυρός σε μεγάλη ηλικία παντρεύτηκε, χειροτονήθηκε ιερέας και επέστρεψε στη Σκιάθο από το Ξηροχώρι της Εύβοιας. Μετά το θάνατό του, το σπίτι κατάντησε ερείπιο κι έγινε ο τρόμος και ο φόβος των παιδιών που ανεβοκατέβαιναν το καλντερίμι της οδού Μωραϊτίδη, ανάμεσα στη Μητρόπολη των Τριών Ιεραρχών και την Παναγία Λιμνιά. Ο Γιαννάκης ο Συρμαής υπήρξε λοιπόν ως πρόσωπο στην κοινωνία της Σκιάθου, η Κοκκώνα* όμως υπήρξε στην Πόλη; Γράφει ο Ππδ: «Ἡ Κοκκώνα, ὀκτὼ μῆνας μετὰ τὴν μνηστείαν, ἀπέθνησκε φθισικὴ εἰς τὸ Σταυροδρόμι…» Το Σταυροδρόμι υφίσταται όντως μέχρι και σήμερα. Είναι η περιοχή που βρίσκεται απέναντι από την παλιά Κωνσταντινούπολη. Αρχίζει από το τέλος του Γαλατά και φτάνει μέχρι το Σισλί. Περιλαμβάνει τις συνοικίες που βρίσκονται δεξιά και αριστερά της Μεγάλης Οδού του Πέραν. Με το πέρασμα του χρόνου σχηματίστηκε εκεί η Ορθόδοξη Κοινότητα. Σ’ αυτή την κοινότητα του Σταυροδρομιού μεγάλωσε περί το 1850 η Κοκκώνα… Και πού την έθαψαν Ο Ππδ παραθέτει στο διήγημα το παρακάτω δίστιχο: “ Μνημούρια τοῦ Φερίκ-κιοΐ κι ὁλόρθα κυπαρίσσα, ἔχασα τὴν ἀγάπη μου καὶ λαχταρῶ περίσσα.’’ Ο Ππδ υπαινίσσεται ξεκάθαρα το που έθαψαν την Κοκκώνα. Την έθαψαν στα «μνημούρια τοῦ Φερίκ-κιοΐ»… Υπήρξαν τέτοια; Βεβαίως υπήρξαν και εξακολουθούν με το ίδιο όνομα. Είναι το νεκροταφείο της περιοχής Ταταούλων στην Κων/πολη που σήμερα ονομάζεται: Feriköy A.Lefter Rum Mezarlığı) Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα νεκροταφεία στην Πόλη. Βρίσκεται στο κέντρο της περιοχής των Ταταούλων και περιλαμβάνει και τον ναό του Αγ. Ελευθερίου που αποπερατώθηκε το 1880. Τα Ταταύλα αποτελούν ιστορική συνοικία της Κων/πολης, ΒΔ. του Πέραν, κατοικημένη από τον 16ο αιώνα επί Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς που μετέφερε εκεί τους αιχμαλώτους του στο Αιγαίο για να δουλέψουν σαν εργατοτεχνίτες στα ναυπηγεία του Κασίμ Πασά στον Κεράτιο. Μέχρι το 1922 μάλιστα αποκλειστικά από Έλληνες, λίγους Αρμένιους και ελάχιστους Εβραίους. Το όνομά της δόθηκε από τους πολλούς στάβλους με άλογα που υπήρχαν εκεί. Οι Τούρκοι την ονόμασαν αργότερα Κουρτουλούς που θα πει σωτηρία και σήμερα αποτελεί κοσμοπολίτικη συνοικία του δημοτικού διαμερίσματος νοτίου Σισλί της Κωνσταντινούπολης. Τα Ταταύλα διατηρούν, παρά τα γνωστά γεγονότα του 55 εναντίον των Ελλήνων, την πιο πολυπληθή ελληνική κοινότητα της Πόλης με παραπάνω από 1400 κατοίκους. Η Κοινότητα θεωρείται από τις πιο δραστήριες. Συντηρεί δε έξι ορθόδοξους ναούς…. (το κείμενο γράφτηκε με αφορμή τη νέα δουλειά (cd) του συνθέτη Αντώνη Μιτζέλου εμπνευσμένη απ’ το διήγημα του Ππδ που πρωτοπαρουσιάστηκε στη Σκιάθο στις 12/12/2021 και μεγάλο μέρος του περιλαμβάνεται στο άλμπουμ) *’’Κοκκώνα, που σήμερα τη γράφουμε «κοκόνα». Κοκόνα λέμε ( ; ) μια κυρία αρχοντικής καταγωγής ή γυναίκα μαθημένη στην άνεση και στην πολυτέλεια, ενώ είναι και χαϊδευτική προσφώνηση, όμως εδώ εννοεί μια Ρωμιά από την Πόλη, που για χάρη της άρχισε να χτίζεται το σπίτι στη Σκιάθο -πράγματι, η λέξη χρησιμοποιούταν κατεξοχήν για τις Ρωμιές της Πόλης.’’ (https://sarantakos.wordpress.com/2017/12/24/ppd-4/)