Ένα σπουδαίο αρχειακό υλικό, ιδιαίτερα αξιόλογη ιστορική πηγή για την ιστορία της Σκιάθου, αντίγραφο του Δημοσίου Μνήμονα ήλθε στην κατοχή του Ναυτικού Μουσείου, με πρωτοβουλία του φιλίστορα κ. Γιώργου Χρήστου. Αποτελεί σημαντική πηγή πληροφοριών, ένα πραγματικό ιστορικό και λαογραφικό μουσείο της Σκιάθου, μέσα από το οποίο αναδύεται ο σκιαθίτικος πολιτισμός του 19^ου αιώνα, των αρχών του ελληνικού κράτους. Όπως όλα όμως τα κείμενα που έχουν ζωή πάνω από ενάμιση αιώνα, για να μπορούν τα πολυάριθμα έγγραφα του ιστορικού αυτού Αρχείου να αναγνωσθούν και να αξιοποιηθούν απαιτείται η μεταγραφή από ειδικό επιστήμονα. Το έργο αυτό έφερε εις πέρας ο αρχαιολόγος Παναγιώτης Σταυρίτης (σύζυγος της κ. Κατιας Διολέττα). Εργασία επίπονη και πολύ χρονοβόρα, αφού η κάθε λέξη, το κάθε γράμμα μόλις αχνοφαίνεται ή έχει αλλοιωθεί από τη φθορά του χρόνου και πρέπει, με διασταύρωση στοιχείων και χρήση ειδικών μεγεθυντικών φακών, να αποκατασταθεί και να αποδοθεί στην αρχική του κατάσταση. Πρόσθετη δυσχέρεια είναι ότι χρησιμοποιούνταν λέξεις που σήμερα μας είναι άγνωστες – ιδιωματικές ή τουρκικές, ιταλικοί ναυτικοί όροι ελληνοποιημένοι – με μεγάλη απόκλιση από τους κανόνες ορθογραφίας. Έτσι κάθε έγγραφο απαιτούσε χρονοβόρα και κοπιώδη εργασία, για την αποκατάστασή του και  χρειάσθηκε μια καθημερινή πολύωρη εργασία πολλών μηνών για να επιτευχθεί ένας πραγματικός άθλος. Ο Δημόσιος Μνήμων ήταν συμβολαιογραφικές πράξεις  ιδιωτικού δικαίου, με την ευθύνη της Δημογεροντίας, από 11.7.1833 έως 05.5.1835,  που εγκαταστάθηκε στο νησί δικαστική αρχή. Έγγραφα που αφορούν θαλασσοδάνεια, μεταβιβάσεις πλοίων, ναυλοσύμφωνα, επισκευές, κατασκευές, σύναψη εταιριών και συμβάσεις εργασίας,  αγοραπωλησίες ή ενοικιάσεις χωραφιών, σπιτιών και μύλων, κληροδοτήματα, πληρεξούσια και εξουσιοδοτήσεις, μαρτυρικές καταθέσεις και δάνεια, συνθέτουν την ιστορική τοιχογραφία του νησιού, στην αυγή του ανεξάρτητου βίου του, αμέσως μετά την απελευθέρωση. Το πολύτιμο αυτό αρχειακό υλικό αποτελεί σπουδαίο πεδίο έρευνας και μελέτης για ιστορικούς, φοιτητές και μαθητές. Ένας πλούτος πληροφοριών για την οικονομική και κοινωνική ζωή, τον υλικό και πνευματικό πολιτισμό, “κτῆμα ἐς ἀεί” στην ιστορική έρευνα. Από τις 280 πράξεις του Βιβλίου του Δημοσίου Μνήμονα, οι 185 αναφέρονται στα σκιαθίτικα καράβια. Τα Σύμφωνα Ναυπηγήσεως, τα Ναυλοσυμφωνητικά, που αποτελούσαν τα ναυτιλιακά έγγραφα του πλοίου, αλλά και οι Διαπόντιες Ομολογίες (ναυτικές δανειακές συμφωνίες), ελλείψει Λιμενικής Αρχής (που  εγκαταστάθηκε στο νησί για πρώτη φορά το 1834), υπογράφονταν στον Δημόσιο Μνήμονα Σκιάθου. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο κ. Σταυρίτης πρόσφερε τις πολύτιμες γνώσεις του στη μελέτη της ιστορίας της Σκιάθου. Λίγα χρόνια πριν, για το βιβλίο “Η Σκιάθος από την Προϊστορία στον 21^ο αιώνα”, έκανε τη μεταγραφή εγγράφων της Κοινότητας του Κάστρου και καπετάνιων που βρίσκονταν στη Σκιάθο, κατά την Ελληνική Επανάσταση. Για τη σημαντική αυτή περίοδο, που δεν υπάρχουν πολλές μαρτυρίες για τη Σκιάθο, τα έγγραφα αυτά δίνουν πολύτιμες και αυθεντικές πληροφορίες και συμβάλλουν ιδιαίτερα στην ιστορική μας γνώση, αφού ακούμε τους ίδιους τους ανθρώπους που την έζησαν. Ο κ. Σταυρίτης μαζί με την πολύτιμη προσφορά του στην ιστορία της Σκιάθου, μας έδειξε ότι υπάρχουν άνθρωποι που προσφέρουν τις γνώσεις τους, χρόνο, κόπο, χρήματα για το κοινωνικό σύνολο, χωρίς να περιμένουν ανταμοιβή. Κύριε Σταυρίτη σας ευχαριστούμε.

Κατερίνα Κουρκούμπα - Δελακουβία