“…Ὁ ναός τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως ἦτο ἡ παλαιά μητρόπολις τοῦ φρουρίου. Ὁ ναΐσκος, πρό ἑκατονταετηρίδων κτισθείς, ἵστατο ἀκόμη εὐπρεπής καί ὅχι πολύ ἐφθαρμένος. Ὁ παπα-Φραγκούλης καί ἡ συνοδία του φθάσαντες εἰσῆλθον τέλος εἰς τόν ναόν τοῦ Χριστοῦ, καί ἡ καρδία των ᾐσθάνθη θάλπος καί γλυκύτητα ἄφατον. Ὁ ἱερεύς ἐψιθύρισε μετ’ ἐνδομύχου συγκινήσεως τό, «Εἰσελεύσομαι εἰς τόν οἶκόν σου», κ’ ἡ θειά τό Μαλαμώ, ἀφοῦ ἤλλαξε τήν φ’στάνα της τήν βρεγμένην κ’ ἐφόρεσεν ἄλλην στεγνήν καί τό γ’νάκι της τό καλό, τά ὁποῖα εὐτυχῶς εἶχεν εἰς ἀβασταγήν καλῶς φυλαγμένα ὑπό τήν πρῷραν τῆς βάρκας, ἔδεσε μέγα σάρωθρον ἐκ στοιβῶν καί χαμοκλάδων καί ἤρχισε νά σαρώνῃ τό ἔδαφος τοῦ ναοῦ, ἐνῷ αἱ γυναῖκες αἱ ἄλλαι ἤναπταν ἐπιμελῶς τά κανδήλια, καί ἤναψαν μέγα πλῆθος κηρίων εἰς δύο μανουάλια, καί παρεσκεύασαν μεγάλην πυράν μέ ξηρά ξύλα καί κλάδους εἰς τό προαύλιον τοῦ ναοῦ, ὅπου ἐσχηματίζετο μακρόν στένωμα παράλληλον τοῦ μεσημβρινοῦ τοίχου, κλειόμενον ὑπό σωζομένου ὀρθοῦ τοιχίου γείτονος οἰκοδομῆς, κ’ ἐγέμισαν ἄνθρακας τό μέγα πύραυνον, τό σωζόμενον ἐντός τοῦ ἱεροῦ βήματος, κ’ ἔθεσαν τό πύραυνον ἐν τῷ μέσῳ τοῦ ναοῦ, ρίψασαι ἄφθονον λίβανον εἰς τούς ἄνθρακας. Καί ὠσφράνθη Κύριος ὁ Θεός ὀσμήν εὐωδίας.

Ἔλαμψε δέ τότε ὁ ναός ὅλος, καί ἤστραψεν ἐπάνω εἰς τόν θόλον ὁ Παντοκράτωρ μέ τήν μεγάλην κ’ ἐπιβλητικήν μορφήν, καί ἠκτινοβόλησε τό ἐπίχρυσον καί λεπτουργημένον μέ μυρίας γλυφάς τέμπλον, μέ τάς περικαλλεῖς τῆς ἀρίστης βυζαντινῆς τέχνης εἰκόνας του, μέ τήν μεγάλην εἰκόνα τῆς Γεννήσεως, ὅπου «Παρθένος καθέζεται τά Χερουβείμ μιμουμένη», ὅπου θεσπεσίως μαρμαίρουσιν αἱ μορφαί τοῦ θείου Βρέφους καί τῆς ἀμώμου Λεχοῦς, ὅπου ζωνταναί παρίστανται αἱ ὄψεις τῶν ἀγγέλων, τῶν μάγων καί τῶν ποιμένων, ὅπου νομίζει τις ὅτι στίλβει ὁ χρυσός, εὐωδιάζει ὁ λίβανος καί βαλσαμώνει ἡ σμύρνα, καί ὅπου, ὡς ἐάν ἡ γραφική ἐλάλει, φαντάζεταί τις ἐπί μίαν στιγμήν ὅτι ἀκούει τό, Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ!... …Ὅταν ἔφθασαν εἰς τό Κάστρον καί εἰσῆλθον εἰς τόν ναόν τοῦ Χριστοῦ, τόσον θάλπος ἐθώπευσε τήν ψυχήν των, ὥστε ἂν καί ἦσαν κατάκοποι, καί ἂν ἐνύσταζόν τινες αὐτῶν, ᾐσθάνθησαν τόσον τήν χαράν τοῦ νά ζῶσι καί τοῦ νά ἔχωσι φθάσει αἰσίως εἰς τό τέρμα τῆς πορείας των, εἰς τόν ναόν τοῦ Κυρίου, ὥστε τούς ἔφυγε πᾶσα νύστα καί πᾶσα κόπωσις... ...Καί εἶτα ὁ ἱερεύς ἔβαλεν εὐλογητόν καί ἐψάλη ἡ λιτή τῆς μεγαλοπρεποῦς ἑορτῆς, μεθ’ ὃ ὁ κύρ Ἀλεξανδρής ἤρχισε τάς ἀναγνώσεις, καί ὅσοι ἦσαν νυστασμένοι ἀπεκοιμήθησαν σιγά εἰς τά στασίδιά των (Ἄ! ἔμελλον ἄρα τοῦ Προφητάνακτος οἱ θεσπέσιοι ὕμνοι ἀπό ψαλμῶν νά καταντήσωσιν ἀνάγνωσις νυστακτική, καί ὡς ἀνάγνωσις νά παραλείπωνται ὅλως ὡς φορτικόν τι καί παρέλκον!), βαυκαλιζόμενοι ἀπό τήν ἔρρινον καί μονότονον ἀπαγγελίαν τοῦ κύρ Ἀλεξανδρῆ. Ὁ ἀγαθός γέρων ἦτο ἐκ τοῦ ἀμιμήτου ἐκείνου τύπου τῶν ψαλτῶν, ὧν τό γένος ἐξέλιπε δυστυχῶς σήμερον. Ἔψαλλε κακῶς μέν, ἀλλ’ εὐλαβῶς καί μετ’ αἰσθήματος. Κανέν σχεδόν κῶλον δέν ἔλεγεν ὀρθῶς, οὔτε μουσικῶς οὔτε γραμματικῶς. Πότε ἓν καί ἥμισυ κῶλον τά ἥνου εἰς ἓν, πότε δύο καί ἥμισυ τά διῄρει εἰς τέσσαρα. Ἀλλά προκριτωτέρα ἡ ἀμάθεια τῆς δοκησισοφίας… Ἀλλ’ ὅτε ὁ ἱερεύς ἐξελθών ἔψαλε τό «Δεῦτε ἴδωμεν πιστοί, ποῦ ἐγεννήθη ὁ Χριστός», τότε αἱ μορφαί τῶν Ἁγίων ἐφάνησαν ὡς νά ἐφαιδρύνθησαν εἰς τούς τοίχους· «Ἀκολουθήσωμεν λοιπόν ἔνθα ὁδεύει ὁ ἀστήρ», καί ὁ κύρ Ἀλεξανδρής ἐνθουσιῶν ἔλαβε τήν ὑψηλήν καλάμην καί ἔσεισε τόν πολυέλεον μέ τάς λαμπάδας ὅλας ἀνημμένας. «Ἄγγελοι ὑμνοῦσιν, ἀκαταπαύστως ἐκεῖ», κ’ ἐσείσθη ὁ ναός ὅλος ἀπό τήν βροντώδη φωνήν τοῦ παπα-Φραγκούλη μετά πάθους ψάλλοντος: «Δόξα ἐν ὑψίστοις λέγοντες, τῷ σήμερον ἐν σπηλαίῳ τεχθέντι», καί οἱ ἄγγελοι οἱ ζωγραφιστοί, οἱ περικυκλοῦντες τόν Παντοκράτορα ἄνω εἰς τόν θόλον, ἔτειναν τό οὖς, ἀναγνωρίσαντες οἰκεῖον αὐτοῖς τόν ὕμνον. Καί εἶτα ὁ ἱερεύς ἐπῆρε καιρόν, καί ἤρχισε νά προσφέρῃ τῷ Θεῷ θυσίαν αἰνέσεως…”