Στη Σκιάθο, πριν την ισοπέδωση των περισσότερων εθίμων από τον τουρισμό και γενικότερα την  παγκοσμιοποίηση, την παραμονή των Χριστουγέννων έκαναν σε κάθε σπίτι χριστόψωμα και λίγες κοκόνες.

Αντιγράφουμε από τα βιβλία του λαογράφου π. Γιώργη Ρήγα «Σκιάθου λαϊκός πολιτισμός»:

« Του χριστόψουμου είναι ψωμί συνηθισμένο σε σχήμα κυκλικό. Για την επισημότητα όμως της ημέρας βαίνουν στην επάνω επιφάνειά του σαμ’ (σουσάμι). Όσοι έχουν γονείς που κατοικούν ιδιαιτέρως απ’ αυτούς, έχουν υποχρέωση το βράδυ της παραμονής να φιλέψουν τους γονείς τους ένα χριστόψωμο.

Οι Χριστουγινιάτ’ κις κουκόνις είναι μόνον ομοιώματα ανθρώπων, όμοια με τις αγιοβασιλιάτικες κοκόνες, και η μόνη διαφορά τους είναι που στο κεφάλι της η καθεμία τώρα, αντί να έχει μύγδαλο ή καρύδι, έχει ένα άσπρο αυγό που ψήνεται κι αυτό στο φούρνο μαζί με την κοκόνα. Κάθε μητέρα την παραμονή θα κάμη για κάθε παιδί της μικρό από μια χριστουγεννιάτικη κοκόνα. Δεν φιλεύουν όμως τα Χριστούγεννα κοκόνες σε ξένα παιδιά.»

Το χριστόψωμο στόλιζε το χριστουγεννιάτικο τραπέζι της οικογένειας μπροστά στο τζάκι περιμένοντας τον πατέρα να το ευλογήσει πριν το κόψει.  Το γεύμα της οικογένειας, με το ψητό γουρουνόπουλο («χοιρίδιον παραγεμιστόν») στον ξυλόφουρνο και τον «θαυμάσιον καὶ μοναδικὸν εἰς τὸ Αἰγαῖον μοσχᾶτον τῆς Σκιάθου, τὸ καλούμενον καὶ Ἀλυπιακόν, ἐπειδὴ καταργεῖ ὅλας τὰς λύπας», γινόταν το ξημέρωμα της ημέρας των Χριστουγέννων, ακριβώς μετά τη θεία λειτουργία, η οποία στη Σκιάθο ξεκινούσε στις μία μετά τα μεσάνυχτα, όπως και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα.

Οι δυο Αλέξανδροι  αναφέρουν ασφαλώς το χριστόψωμο σε πολλά από τα εορταστικά  διηγήματά τους, με πιο γνωστό ασφαλώς το ομότιτλο και πρώτο του Παπαδιαμάντη το 1887, το οποίο είχε τραγικό τέλος ένεκα της άστοργης πεθεράς όπου το χριστόψωμο οδήγησε στο θάνατο τον ίδιο της το γιο…

ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ