Η Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 20 Νοεμβρίου, τιμά την υπογραφή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού (1989). Πρόκειται για το πιο ευρέως αποδεκτό διεθνές νομικό κείμενο για την προστασία των παιδιών, το οποίο θέτει τέσσερις βασικές αρχές:

1. Μη διάκριση
2. Δικαίωμα στη ζωή, την ανάπτυξη και την ευημερία
3. Σεβασμός στην άποψη του παιδιού
4. Το συμφέρον του παιδιού ως πρωταρχικό κριτήριο σε κάθε απόφαση

Η ημέρα αυτή δεν αποτελεί απλώς μια υπενθύμιση των υποχρεώσεων των κρατών αλλά και μια ευκαιρία να αναδειχθούν οι πραγματικές ανάγκες των παιδιών σε όλο τον κόσμο, υγεία, εκπαίδευση, προστασία από τη βία, ασφάλεια στο διαδίκτυο, ίσες ευκαιρίες.

Οι Βόρειες Σποράδες και η προστασία των παιδιών: μια νησιωτική οπτική

Οι Βόρειες Σποράδες (Σκιάθος, Σκόπελος, Αλόννησος, Σκύρος) αποτελούν μια περιοχή με ιδιαιτερότητες που επηρεάζουν τη ζωή των παιδιών: νησιωτικότητα, μικρές κοινότητες, περιορισμένες δομές και μετακινήσεις που εξαρτώνται από τον καιρό. Αυτές οι συνθήκες φέρνουν στο προσκήνιο ορισμένες σημαντικές διαστάσεις των δικαιωμάτων του παιδιού.

Δικαίωμα στην Εκπαίδευση

Τα σχολεία στις Βόρειες Σποράδες λειτουργούν με αφοσιωμένους εκπαιδευτικούς, αλλά συχνά αντιμετωπίζουν:

• ελλείψεις ειδικοτήτων,
• ανάγκη για ενισχυτική διδασκαλία,
• δυσκολίες μετακίνησης μαθητών σε σχολικές δραστηριότητες εκτός νησιού.

Η πρόσβαση σε πολιτισμό, βιβλιοθήκες, μουσεία ή επιστημονικά εργαστήρια απαιτεί συχνά οργάνωση ταξιδιών προς τον Βόλο ή την Αθήνα, κάτι που φωτίζει την ανάγκη για περισσότερες τοπικές εκπαιδευτικές και πολιτιστικές υποδομές.

Δικαίωμα στην Υγεία

Η υγειονομική κάλυψη των παιδιών σε νησιά μικρού πληθυσμού εξαρτάται από:

• τα τοπικά Κέντρα Υγείας,
• την ύπαρξη παιδιάτρου,
• τη δυνατότητα άμεσης διακομιδής σε περιπτώσεις ανάγκης.

Δικαίωμα στην Πολιτισμική Ταυτότητα και την Κοινότητα

Η προφορική παράδοση, τα ναναρίσματα («παραμύθια»), τα λιανοτράγουδα, οι τοπικές γιορτές και η ενεργή συμμετοχή των παιδιών στα πολιτιστικά δρώμενα:

• ενισχύουν το δικαίωμά τους στη συμμετοχή στον πολιτισμό,
• καλλιεργούν αίσθημα ταυτότητας και συνέχειας,
• τα φέρνουν σε επαφή με τη ζωντανή ιστορία των νησιών.

Δικαίωμα στο ασφαλές περιβάλλον

Οι μικρές κοινωνίες των νησιών προσφέρουν στα παιδιά:

• υψηλό επίπεδο κοινωνικής προστασίας,
• ασφαλείς υπαίθριους χώρους,
• άμεση κοινωνική συνοχή.

Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή, οι καλοκαιρινοί κίνδυνοι (πυρκαγιές, υπερτουρισμός) και ζητήματα θαλάσσιας ασφάλειας απαιτούν σταθερή μέριμνα και εκπαίδευση.

Ημέρα στοχασμού και δράσης

Η σημερινή Παγκόσμια Ημέρα υπενθυμίζει ότι η προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού δεν είναι τυπική υποχρέωση, αλλά η ουσία μιας κοινωνίας που κοιτάζει το μέλλον με ευθύνη.
Στις Βόρειες Σποράδες, όπου η κοινότητα παραμένει δυνατή και το περιβάλλον διαμορφώνει την καθημερινότητα, η ημέρα αυτή έχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία: φωτίζει τις ανάγκες, τις δυνατότητες και τις δεσμεύσεις για μια παιδική ηλικία που να αξίζει πραγματικά στα παιδιά του Αιγαίου.