Η κατάψυξη ωαρίων είναι η διαδικασία που επιτρέπει στη γυναίκα να συλλέξει τα ωάρια της, να τα καταψύξει και να τα αποθηκεύσει. Από τη στιγμή που τα ωάρια παγώνουν σταματούν να γερνάνε, και όταν η γυναίκα το αποφασίσει, μπορούν αν αποψυχθούν και να γονιμοποιηθούν, είτε με το σπέρμα του συντρόφου είτε με σπέρμα δότη. Αυτή η διαδικασία είναι ιδιαιτέρως χρήσιμη καθώς η ποιότητα των ωαρίων και η γονιμότητα της γυναίκας μειώνεται με το πέρασμα του χρόνου.

Σε ποιες γυναίκες απευθύνεται;

Υπάρχουν περιπτώσεις γυναικών που πρόκειται να υποβληθούν σε χημειοθεραπείες ή ακτινοθεραπείες οι οποίες είναι γοναδοτοξικές. Σε αυτές τις περιπτώσεις η κρυοσυντήρηση των ωαρίων τους μπορεί να τους επιτρέψει σε μελλοντικό χρόνο το δικαίωμα στη γονεϊκότητα.

Επιπλέον γυναίκες με πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια μπορούν να οδηγηθούν στη διαδικασία της κατάψυξης ωαρίων πριν η κατάσταση των ωοθηκών τους γίνει πιο σοβαρή.

Ακόμα, γυναίκες οι οποίες δεν έχουν στον άμεσο οικογενειακό προγραμματισμό τους τη δημιουργία οικογένειας και η ηλικία τους κοντεύει τα 35 έτη. Σε αυτή τη περίπτωση μιλάμε για το social freezing. Η σκέψη για αυτήν την επιλογή έχει γίνει πιο έντονη τα τελευταία χρόνια καθώς η γυναίκα προσπαθεί να γίνει μητέρα σε μεγαλύτερη ηλικία. Το γεγονός αυτό μπορεί να συμβαίνει είτε λόγω προσωπικής επιθυμίας είτε λόγω επαγγελματικού προσανατολισμού ή για διάφορους άλλους παράγοντες.

Πως γίνεται η διαδικασία της κρυοσυντήρησης;

Πρόκειται για εξατομικευμένα πρωτόκολλα που πρέπει να ακολουθήσει η γυναίκα σύμφωνα με την κατάσταση των ωοθηκών της και την ηλικίας της, τα οποία διαμορφώνονται από τον ειδικό ιατρό γονιμότητας που την παρακολουθεί. Συνήθως χορηγούνται ενέσιμα φάρμακα, γοναδοτροπίνες και γίνεται μία παρακολούθηση ανταπόκρισης των ωοθηκών με ορμονικό και υπερηχογραφικό έλεγχο που διαρκεί περίπου 10-12 μέρες. Μόλις πληρούνται τα κριτήρια, ακολουθεί η διαδικασία της ωοληψίας, μία διαδικασία που διαρκεί περίπου 10-15 λεπτά και η γυναίκα βρίσκεται υπό ελαφριά νάρκωση προκειμένου να γίνει η συλλογή των ωαρίων της. Από τη στιγμή που συλλέγονται, αξιολογούνται από τον εμβρυολόγο της μονάδας και καταψύχονται. Τα ωάρια συντηρούνται με την μέθοδο της υαλοποίησης σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες και μπορούν να παραμείνουν εκεί για πολλά χρόνια. Η τεχνική της υαλοποίησης αύξησε εντυπωσιακά τα ποσοστά επιτυχίας κατά τη διάρκεια της απόψυξης. Στη διαδικασία αυτή της απόψυξης, τα ωάρια επιστρέφουν -σχεδόν όλα- στην κατάσταση που ήταν πριν την κατάψυξη Όταν και εφόσον λοιπόν η γυναίκα θα τα χρειαστεί, πραγματοποιείται απόψυξη των ωαρίων, τα οποία είναι σε πολύ καλή ποιότητα και αντιστοιχούν σε γυναίκα μικρότερης ηλικίας.

Πότε πρέπει να γίνει η κατάψυξη ωαρίων;

Η κατάψυξη ωαρίων σε νεαρή αναπαραγωγική ηλικία, θα εξασφαλίσει υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας για την επίτευξη μιας μελλοντικής εγκυμοσύνης. Η ιδανική ηλικία θα λέγαμε ότι είναι από 30 έως 37 ετών, με την τάση να αναφερόμαστε όλο και σε μικρότερες ηλικίες. Σε περιπτώσεις κακοήθειας, γίνεται βεβαίως και σε μικρότερες ηλικίες.

Υπάρχει συγκεκριμένος αριθμός ωαρίων που πρέπει να φυλάξει μία γυναίκα;

Η απάντηση στην ερώτηση αυτή είναι όχι. Η γυναίκα φυλάει όσα οι ωοθήκες της και το ωοθηκικό της απόθεμα είναι σε θέση να της δώσουν. Εμπειρικά μπορούμε να πούμε ότι ένας αριθμός μεταξύ 6-8 είναι ικανοποιητικός για να διεκδικήσει τις πιθανότητες επίτευξης μιας κύησης και τη γέννηση ενός μωρού μελλοντικά.

Μέχρι ποια ηλικία μπορεί η γυναίκα να φυλάξει τα ωάρια της;

Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία μία γυναίκα που έχει κάνει κατάψυξη ωαρίων, μπορεί να συντηρήσει τα ωάρια της στην κατάψυξη για 20 χρόνια. Βέβαια, με μία συμπληρωματική αίτηση δύναται να επιμηκύνει το χρόνο αυτό για άλλα πέντε έτη.
Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι το μέγιστο χρονικό επιτρεπτό διάστημα αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα για κάποια διαδικασία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής είναι τα 54 χρόνια της γυναίκας.

Η τεχνητή νοημοσύνη Α.Ι. στην κρυοσυντήρηση των ωαρίων

Μία καινοτομία της τεχνολογίας ήρθε να προστεθεί ως εφόδιο στα χέρια των ιατρών αναπαραγωγής, των εμβρυολόγων και των γυναικών που επιθυμούν να διατηρήσουν τη γονιμότητα τους. Η χρήση λοιπόν της τεχνητής νοημοσύνης (artificial intelligence) βρήκε εφαρμογή και στην κρυοσυντήρηση των ωαρίων, ή κατάψυξη ωαρίων, όπως συνήθως λέγεται ευρέως.

Τι ακριβώς σημαίνει αυτό;

Με τη χρήση λοιπόν ενός προγράμματος της τεχνητής νοημοσύνης στο εμβρυολογικό εργαστήριο, μετά τη λήψη των ωαρίων της γυναίκας μπορεί να δοθεί πλέον η πληροφορία σε σχέση με το πόσο καλά ήταν αυτά τα ωάρια που συλλέχθηκαν, τι πιθανότητες έχουν να γονιμοποιηθούν μελλοντικά και να φθάσουν να γίνουν έμβρυα πέμπτης μέρας (βλαστοκύστεις), και τι πιθανότητες έχουν να δώσουν μια κλινική εγκυμοσύνη. Πάντα βέβαια μιλάμε για πιθανότητες και αριθμούς και όχι για εγγυήσεις. Έτσι, ανάλογα με τα αποτελέσματα, οι επιστήμονες αναπαραγωγής θα μπορούν να ερμηνεύσουν ένα αποτέλεσμα βασιζόμενοι όχι μόνο στην υποκειμενική εκτίμηση του κλινικού εμβρυολόγου (αναλόγως το σχήμα, το μέγεθος, την ωριμότητα), αλλά και στο αποτέλεσμα που θα έχουν από την απάντηση της τεχνικής νοημοσύνης. Με αυτήν την ερμηνεία οι γυναίκες θα γνωρίσουν πόσο απέδωσε η προσπάθεια τους, θα έχουν την πληροφορία αν θα αξίζει να το επαναλάβουν και θα γνωρίζουν πάντα με πιθανότητες στο τι έχουν να ελπίζουν μελλοντικά. Έτσι θα μπορεί να δοθεί και μία απάντηση σε μία πολύ συνηθισμένη ερώτηση που τίθεται από τις γυναίκες σε σχέση με το ποιος είναι ο κατάλληλος αριθμός που πρέπει να έχουν από την κατάψυξη των ωαρίων.

Στην ουσία με αυτό το σύστημα αξιολόγησης, CHLOE OQ, το οποίο παρουσιάστηκε στην ESHRE 2023 για πρώτη φορά, τα ωάρια της γυναίκας συγκρίνονται με την βοήθεια της τεχνολογίας με χιλιάδες άλλα ωάρια, των οποίων γνωρίζουμε την έκβαση και έχουμε μελετήσει. Η διαδικασία αυτή, η χρήση δηλαδή τεχνητής νοημοσύνης (Α.Ι.) στην κρυοσυντήρηση ωαρίων, συμβαίνει λαμβάνοντας υπόψιν διαφορετικούς αλγορίθμους και αρκετές παραμέτρους. Το αποτέλεσμα που προκύπτει, το λαμβάνει η γυναίκα, εγγράφως, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας.