Η παραμονή και τα Κάλαντα των Φώτων στη Σκιάθο | Γράφει ο Γιώργος Σανιδάς
2024-01-05 15:44:44Το πρωί της παραμονής των Θεοφανίων, μετά τον μεγάλο Αγιασμό, οι ιερείς περιέρχονται τα σπίτια του χωριού και ραντίζουν με τον αγιασμό τα μέτωπα των ανθρώπων. Φορούν το πετραχήλι και κρατούν στο αριστερό χέρι το μπασκράτσι με τον αγιασμό κι ένα σταυρό. Στο δεξί χέρι κρατούν ξηρό βασιλικό και μ’ αυτό, βουτώντας το στο μπακράτσι, ‘’φωτίζουν’’ τους ενοίκους ψέλνοντας ταυτόχρονα το «Εν Ιορδάνι..» . Οι πιστοί σταυροκοπιούνται, φιλούν το σταυρό και ρίχνουν νόμισμα στο μεταλλικό δοχείο. Το βράδυ της παραμονής των Φώτων βγαίνουν τα παιδιά τραγουδούν τα κάλαντα. Ο Παπαδιαμάντης στο άρθρο του ΑΓΙΟΒΑΣΙΛΙΑΤΙΚΑ (1888) διέσωσε τα κάλαντα των Φώτων της εποχής του: Σήμερα τὰ Φῶτα κι ὁ φωτισμὸς καὶ τοῦ Ἰησοῦ μας ὁ βαπτισμός. Σήμερα ἡ κυρά μας ἡ Παναγιὰ σπάργανα στὰ τίμια χέρια κρατεῖ καὶ τὸν Ἁι - Γιάννη παρακαλεῖ: «Δύνεσ᾿, Ἁι - Γιάννη <καὶ> Πρόδρομε, γιὰ νὰ μοῦ βαφτίσῃς Θεοῦ παιδί;» «Δύνομαι καὶ σώνω καὶ προσκυνῶ, γιά κοντοκαρτέρει ὣς τὸ πουρνό, γιὰ ν᾿ ἀνέβω ἀπάνου στοὺς οὐρανούς, γιὰ νὰ ρίξω δρόσο καὶ λίβανο· ν᾿ ἁγιασθοῦν οἱ βρύσες καὶ τὰ νερά, ν᾿ ἁγιασθῇ κι ἀφέντης μὲ τὴν κυρά». Ο μεταγενέστερος παπα- Γιώργης Ρήγας επίσης, διέσωσε στο ‘’ΣΚΙΑΘΟΥ ΛΑΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ’’ (Τόμος Δ’) τα κάλαντα όπως έφτασαν στη δική του εποχή: Σήμερα τα φώτα κι ο φωτισμός και χαρές μεγάλες τ’ αφέντη μας. Σπάργανα κουνόμου κηριά κρατείς και τον αϊ –Γιάννη παρακαλείς -Δύνεσαι αϊ μ’ - Γιάννη μ’ δύνεσαι; Δύνουμοι και σώνω και προσκυνώ για κουντοκαρτέρει ως το πουρνό για ν’ ανέβω επάνω στον ουρανό για να ρίξω δρόσο και λίβανο ν’ αϊαστούν οι βρύσις και τα νερά ν’ αϊστεί κι ο αφέντης με την κυρά Τραγουδούσαν επίσης άσματα που εξέφραζαν «ἐπαίνους καὶ προσρήσεις» προς τους οικοδεσπότες: Παραθέτει ο Παπαδιαμάντης: Σήκω, κυρά μ᾿, νὰ στολισθῇς, νὰ πᾷς ταχιὰ στὰ Φῶτα, στὰ Φῶτα καὶ στὸν ἁγιασμὸ καὶ στὸν καλὸν τὸ χρόνο. Βάλε τὸν ἥλιο πρόσωπο καὶ τὸ φεγγάρι ἀστήθι, καὶ τοῦ κοράκου τὸ φτερὸ βάλ᾿ το καμαροφρύδι.