Η Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Π.Ε. Μαγνησίας σε συνεργασία με το Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών και Ποιοτικού Ελέγχου Μαγνησίας ενημερώνει τους βαμβακοπαραγωγούς της Περιφερειακής Ενότητας Μαγνησίας για τις απαραίτητες ενέργειες αποτελεσματικής φυτοπροστασίας της βαμβακοκαλλιέργειας.  

1. Στόχοι
2. H έγκαιρη ενημέρωση των βαμβακοπαραγωγών για την αποτελεσματική φυτοπροστασία στον πραγματικό καλλιεργητικό χρόνο.
3. Η τακτική παρακολούθηση κάθε βαμβακοχώραφου ώστε να εφαρμόζονται οι καλλιεργητικές πρακτικές φυτοπροστασίας στο σωστό χρόνο και σύμφωνα με τα πραγματικά δεδομένα.

   

2. Διαπιστώσεις
3. Στο πλαίσιο του προγράμματος «Γεωργικών Προειδοποιήσεων Ολοκληρωμένης Φυτοπροστασίας της Βαμβακοκαλλιέργειας της Χώρας καλλιεργητικής περιόδου 2017», η Υπηρεσία μας έχει αναπτύξει δίκτυο παγίδων που καλύπτουν τις βαμβακοπαραγωγικές περιοχές των Δήμων Ρήγα Φεραίου και Αλμυρού. Έχουν τοποθετηθεί φερομονικές παγίδες για το πράσινο και το ρόδινο σκουλήκι.
4. Αυτή την εποχή τα βαμβακόφυτα βρίσκονται στο στάδιο της καρποφορίας.
5. Από τους επιτόπιους ελέγχους γεωπόνων της υπηρεσίας μας διαπιστώνεται μειωμένη ανάπτυξη των βαμβακοφύτων και οψίμιση της παραγωγής που πιθανό να οφείλεται στις κλιματολογικές συνθήκες της Άνοιξης.
6. Πράσινο σκουλήκι: Από την παρακολούθηση των παγίδων οι μέχρι τώρα συλλήψεις ακμαίων πράσινου σκουληκιού βρίσκονται σε αυξημένα επίπεδα κατά τόπους (δεύτερη γενιά του εντόμου). Οι επιτόπιες παρατηρήσεις και δειγματοληψίες που διενεργήθηκαν από τους γεωπόνους της Υπηρεσίας δείχνουν, χαμηλούς πληθυσμούς προνυμφών σε χτένια, άνθη και στα καρύδια. Συστήνεται στους παραγωγούς να παρακολουθούν συστηματικά, κάθε 3 ημέρες, την καλλιέργεια τους για τυχόν προσβολές από προνύμφες και να προβαίνουν σε ψεκασμό μόνο όταν διαπιστώνεται η παρουσία προνυμφών σε ποσοστό πάνω από 4 ζωντανές προνύμφες (σκουλήκια μήκους μέχρι 1 εκατοστό) ανά 100 φυτά επιλεγμένα τυχαία από όλη την έκταση της φυτείας ή μία (1) νεαρή προνύμφη στα φυτά ενάμιση μέτρου επί της γραμμής κατά μέσο όρο.
7. Ρόδινο σκουλήκι: Από την παρακολούθηση του δικτύου φερομονικών παγίδων προκύπτει εμφάνιση της 2^ης γενιάς του ρόδινου σκουληκιού. Σχετικά αυξημένες συλλήψεις ενήλικων ρόδινου σκουληκιού στις παγίδες διαπιστώνονται στην ευρύτερη περιοχή της Σούρπης Αλμυρού και πιο συγκεκριμένα στην τοποθεσία  «Κονταρόλακκα» του Δήμου Αλμυρού. Με σκοπό τη λήψη όλων των αναγκαίων προληπτικών μέτρων συνιστάται στους παραγωγούς να προβούν άμεσα σε σχολαστική επιθεώρηση των φυτειών τους και ιδίως του εσωτερικού των καρυδιών για τη διαπίστωση ύπαρξης προνυμφών ρόδινου σκουληκιού. Χρειάζεται προσοχή στη διαπίστωση της ύπαρξης προνυμφών στο εσωτερικό των καρυδιών γιατί είναι δυσδιάκριτες όταν είναι μικρές (έχουν υπόλευκο χρώμα και μαύρο κεφάλι). Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή από μέρους των παραγωγών με συχνούς ελέγχους για το έντομο σε κάθε βαμβακοχώραφο και να επέμβουν άμεσα στην περίπτωση που διαπιστωθεί προσβολή μεγαλύτερη από το όριο οικονομικής ζημιάς.
8. Τέλος, διαπιστώθηκαν κατά τόπους αυξημένοι πληθυσμοί αφίδων. Η παρουσία τους ευνοείται από χαμηλές θερμοκρασίες και υψηλές σχετικές υγρασίες ( κατώτερο όριο επέμβασης είναι η ύπαρξη είκοσι πέντε (25) ατόμων κ.μ.ο. ανά φύλλο σε δείγμα 100 φύλλων).

Ως προς τα επιλεγόμενα φυτοπροστατευτικά: α) Ξεκινάμε με τα πιο εκλεκτικά εντομοκτόνα κατά των αφίδων  και αποφεύγουμε τη χρήση εντομοκτόνων ευρέως φάσματος, μη εκλεκτικά. β) Τα ευρέως φάσματος  εντομοκτόνα χρησιμοποιούνται μόνο όταν έχουμε εξάρσεις πληθυσμών αφίδων και προς το τέλος της καλλιεργητικής περιόδου. Κάνουμε εναλλαγή εντομοκτόνων εάν χρειασθούν περισσότερες επεμβάσεις ( Ως προς δράση και χημική ομάδα ) άλλων εχθρών (αφίδες, θρίπες, λύγκος κ.α.).    

3. Συστάσεις – καλλιεργητικές πρακτικές

Συστήνεται στους βαμβακοπαραγωγούς να εφαρμόζουν περιορισμένη και ορθολογική άρδευση (ποσότητα νερού και αριθμός αρδεύσεων) και αζωτούχο λίπανση για την αποφυγή της υπέρμετρης βλάστησης των βαμβακόφυτων, η οποία θα έχει ως συνέπεια την προσέλκυση και εγκατάσταση επιβλαβών οργανισμών. Κατά περίπτωση, όπου έχουμε υπερβολική βλάστηση, να γίνεται εφαρμογή ρυθμιστών ανάπτυξης (mepiquat chloride) για πρωίμιση της παραγωγής, διότι υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση στην ανάπτυξη του βαμβακιού. Στο βλαστικό στάδιο που βρίσκεται η καλλιέργεια σήμερα οι εντομολογικές προσβολές είναι συνήθως διαφοροποιημένες, γεγονός που σημαίνει ότι ακόμη και στο ίδιο βαμβακοχώραφο το ποσοστό προσβολής από το έντομο μπορεί να διαφέρει σημαντικά από θέση σε θέση. Γι’ αυτό το λόγο οι παραγωγοί απαιτείται να βρίσκονται σε αυξημένη ετοιμότητα και να επιθεωρούν την καλλιέργειά τους τακτικά (κάθε 2 – 3 ημέρες) προκειμένου να διαπιστώνουν έγκαιρα τυχόν εντομολογικές προσβολές, έτσι ώστε να είναι εφικτή η αποτελεσματική αντιμετώπισή τους με το μικρότερο οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος. Η ανάγκη και το είδος της χημικής επέμβασης με φυτοπροστατευτικά σκευάσματα πρέπει να εκτιμάται προσεκτικά σε επίπεδο κάθε χωραφιού, καθώς στην παρούσα χρονική περίοδο εγκαθίστανται τα ωφέλιμα έντομα στις βαμβακοκαλλιέργειες, για τα οποία η εξόντωσή τους είναι δυνατόν να οδηγήσει σε δευτερογενείς εξάρσεις τετράνυχου, αφίδων ή άλλων εντομολογικών εχθρών. Ειδικότερα, η βλαπτική δράση της 2^ης γενιάς του πράσινου σκουληκιού, στο βλαστικό στάδιο που βρίσκονται αυτή τη χρονική περίοδο οι βαμβακοκαλλιέργειες, μπορεί να αναχαιτιστεί με την δραστηριότητα των ωφέλιμων εντόμων, που έχουν εγκατασταθεί και που είναι χρήσιμα να συνεχίζουν να υπάρχουν στον αγρό. Κατά συνέπεια, οι βαμβακοπαραγωγοί πρέπει να δίνουν ιδιαίτερη σημασία στη διατήρηση και προστασία των ωφέλιμων οργανισμών αυτή τη χρονική στιγμή για τη μείωση των συνεπειών της υπέρμετρης αύξησης του πράσινου σκουληκιού στην επόμενη γενιά η καταπολέμηση των οποίων θα αυξήσει σημαντικά το κόστος παραγωγής. Η χρήση φυτοπροστατευτικών ουσιών στη βαμβακοκαλλιέργεια θα πρέπει να γίνεται με σκευάσματα που δεν είναι επιζήμια για τους ωφέλιμους οργανισμούς, όπως π.χ. σκευάσματα με δραστική ουσία το Βάκιλο Θουριγγίας.   ΚΑΤΩΤΕΡΑ ΟΡΙΑ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ ΠΡΑΣΙΝΟΥ & ΡΟΔΙΝΟΥ ΣΚΟΥΛΗΚΙΟΥ Οι συλλήψεις ενήλικων (πεταλούδων) ατόμων πράσινου και ρόδινου σκουληκιού στις φερομονικές παγίδες που έχουν τοποθετηθεί τόσο από τους ίδιους τους παραγωγούς όσο και από την Υπηρεσία μας, δεν αποτελούν κριτήριο για την εφαρμογή χημικής επέμβασης αλλά εργαλείο πρόγνωσης του κινδύνου προσβολής στον αγρό από πράσινο ή ρόδινο σκουλήκι. Η σοβαρότητα της προσβολής με σκοπό την άμεση λήψη ή μη μέτρων αντιμετώπισης εξαρτάται τόσο από τον αριθμό και την ηλικία των ζωντανών προνυμφών (σκουληκιών) που διαπιστώνονται στον αγρό, όσο και από το στάδιο ανάπτυξης της καλλιέργειας. Σε κάθε περίπτωση κριτήριο για την λήψη ή όχι μέτρων αντιμετώπισης είναι μόνο τα αποτελέσματα των επιτόπιων δειγματοληψιών στα βλαστικά όργανα των φυτών (χτένια, άνθη, καρύδια). Η χημική καταπολέμηση του πράσινου και του ρόδινου σκουληκιού είναι πιο αποτελεσματική όταν γίνεται στο 1^ο ή στο 2^ο στάδιο της προνύμφης (μήκος έως 1 εκατοστό) όπως παρουσιάζεται στον ακόλουθο πίνακα:  

Πράσινο σκουλήκι (Heliothis armigera)	Στάδιο ανθοφορίας – καρποφορίας	Μ     Έως οκτώ (6-8) νεαρές προνύμφες (1ου και 2ου σταδίου), μήκους μέχρι ένα (1) εκατοστό κατά μέσο όρο, ανά 100  φυτά ή μία (1) νεαρή προνύμφη στα φυτά γραμμής μήκους ενός (1) μέτρου.
	Στάδιο καρποφορίας	Τέσσερις (4) νεαρές προνύμφες 1ου και 2ου σταδίου, μήκους μέχρι ένα εκατοστό κατά μέσο όρο, ανά 100 φυτά ή μια (1) νεαρή προνύμφη στα φυτά γραμμής μήκους ενάμιση (1,5) μέτρου.
Ρόδινο σκουλήκι (Pectinophora gossypiella)	Στάδιο ανθοφορίας	Προσβολή 20% στα άνθη, εμφάνιση μορφής «ροζέτας»
	Στάδιο καρποφορίας	Όταν διαπιστωθούν, στο εσωτερικό νεαρών καρυδιών ηλικίας 2 εβδομάδων, προνύμφες ρόδινου σε ποσοστό 5-8% στα 100 καρύδια

O ψεκασμός θα πρέπει να διενεργείται μετά τη δύση του ηλίου, γιατί τότε αυξάνεται η δραστηριότητα των προνυμφών, καθώς και η αποτελεσματικότητα πολλών εντομοκτόνων (π.χ. Bacillus thurigiensis) αλλά και για την προστασία των μελισσών (βλ. κατωτέρω). Οι Γεωπόνοι (Δήμοι, Καταστήματα Γεωργικών Φαρμάκων, κλπ) που πιθανόν εντοπίσουν σημαντική προσβολή στις βαμβακοφυτείες ή ανησυχητικό αριθμό συλληφθέντων ατόμων σε φερομονικές παγίδες παρακαλούνται να επικοινωνούν άμεσα με την Υπηρεσία μας, προκειμένου να αξιολογούνται οι πληροφορίες για να εκδοθεί προειδοποίηση για την ευρύτερη περιοχή.    

4. Εφαρμογή ψεκασμών με φυτοπροστατευτικά προϊόντα

Κάθε βαμβακοπαραγωγός  είναι αποκλειστικά και μόνο υπεύθυνος και πρέπει να παρακολουθεί ανελλιπώς τις ανακοινώσεις των Δελτίων Γεωργικών Προειδοποιήσεων ταυτόχρονα με την κατάσταση του αγρού του, με σκοπό να υποβοηθείται στην λήψη των αποφάσεων επιλογής  της συγκεκριμένης κάθε φορά φυτοπροστατευτικής επέμβασης σύμφωνα με τις συνθήκες της καλλιέργειάς του. Δηλαδή είναι υπεύθυνος να αποφασίσει για το είδος των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, τον τρόπο και το χρόνο χρησιμοποίησης αυτών, καθώς και τους λοιπούς καλλιεργητικούς χειρισμούς, που θεωρεί ότι θα συμβάλλουν αποτελεσματικά στις  ποσοτικές και ποιοτικές αποδόσεις της καλλιέργειάς του. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να τηρεί  αυστηρά τη νομοθεσία και τις οδηγίες χρήσης των παρασκευαστών οίκων για την αναλογία χρήσης των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, την συνδυαστικότητα, τον κίνδυνο φυτοτοξικότητας, το διάστημα μεταξύ τελευταίας επέμβασης και συγκομιδής καθώς και για τα μέτρα προστασίας για την αποφυγή δηλητηρίασης. Τα αγροχημικά  πρέπει να χρησιμοποιούνται πάντοτε σύμφωνα με την ετικέτα και με αποκλειστική ευθύνη του καλλιεργητή. Η αλόγιστη χρήση των φυτοφαρμάκων βλάπτει την υγεία των καταναλωτών, επιβαρύνει το περιβάλλον και αυξάνει το κόστος παραγωγής.    

5. Προστασία μελισσών και ενημέρωση κοινού

  Να αποφεύγονται ψεκασμοί με μελισσοτοξικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα και όπου κρίνεται αναγκαίο η εφαρμογή των ψεκασμών να γίνεται την ώρα που δεν πετούν οι μέλισσες, κατά τις απογευματινές ώρες, κυρίως μετά τη δύση του ηλίου. Οι βαμβακοπαραγωγοί να προειδοποιούν τους μελισσοκόμους, ώστε να απομακρύνουν τα μελίσσια τους από την περιοχή του ψεκασμού και γενικότερα να λαμβάνουν όλα τα μέτρα ενημέρωσης το κοινού πριν την εφαρμογή του ψεκασμού σύμφωνα με την υπ’ αριθ. πρωτ. 5919/62354/13-5-2014 Εγκύκλιο του Υπ.Α.Α.Τ. (ΑΔΑ: ΒΙΦ2Β-ΡΟΖ) και το Νόμο 4036/2012 (ΦΕΚ 8 Α’). Για το σκοπό της προστασίας των μελισσών θα πρέπει απαραιτήτως οι μελισσοκόμοι να αναγράφουν στις κυψέλες τον κωδικό τους, το τηλέφωνο και τη διεύθυνσή τους ώστε να είναι δυνατή η έγκαιρη ειδοποίησή τους.    

6. Έλεγχοι ορθής χρήσης εγκεκριμένων φυτοπροστατευτικών ουσιών

  Η αλόγιστη χρήση των φυτοφαρμάκων βλάπτει την υγεία των καταναλωτών, επιβαρύνει το περιβάλλον και αυξάνει το κόστος παραγωγής. H Υπηρεσία μας είναι επιφορτισμένη με συνεχείς δειγματοληπτικούς ελέγχους στις βαμβακοφυτείες για τον έλεγχο της ορθής χρήσης των φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Σε περίπτωση που βρεθούν μη επιτρεπτά υπολείμματα φυτοφαρμάκων, θα εφαρμοστεί η προβλεπόμενη από το νόμο διαδικασία κυρώσεων. Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με το αρ. 9 παρ.3 του ν.4036/2012 (ΦΕΚ Α΄8): «όποιος εισάγει, παρασκευάζει προς εμπορία, εμπορεύεται, κατέχει, διαθέτει καθοιονδήποτε τρόπο, έστω και δωρεάν, ανταλλάσει, μεταφέρει, χρησιμοποιεί ή διαφημίζει μέσα στη χώρα φυτοπρoστατευτικό προϊόν, για το οποίο δεν έχει χορηγηθεί άδεια διάθεσης στην αγορά ή η άδεια διάθεσης του στην αγορά έχει ανακληθεί ή δεν έχει χορηγηθεί άδεια παράλληλου εμπορίου ή δεν έχει χορηγηθεί άδεια πειραματισμού, τιμωρείται με πρόστιμο από χίλια (1000) έως τριάντα χιλιάδες (30000) ευρώ». Για την ίδια παράβαση προβλέπονται επιπλέον ποινικές κυρώσεις σύμφωνα με το άρθρο 10, παράγραφος 3 του ν.4036 /2012 (Α΄8). Ταυτόχρονα ενημερώνεται ο ΟΠΕΚΕΠΕ, για τη μη τήρηση της πολλαπλής συμμόρφωσης και εφαρμόζεται η διαδικασία κυρώσεων όσον αφορά τις κοινοτικές ενισχύσεις. Για οποιαδήποτε πληροφορία οι βαμβακοπαραγωγοί μπορούν να απευθύνονται στη Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής στα τηλέφωνα  2421352494 του Τμήματος Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου για το Βόλο,  2422021281 του Γραφείου Αγροτικής Οικονομίας για τον Αλμυρό και 2425022723 του Γραφείου Αγροτικής Οικονομίας για το Βελεστίνο καθώς και στο Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών & Ποιοτικού Ελέγχου Βόλου, στο τηλέφωνο 2421066525.                                                                                             Ο Προϊστάμενος Διεύθυνσης                                                                                           Δρ Νικόλαος Λιάνος                                                                                                Γεωπόνος