Οι οδηγίες πρόληψης και αντιμετώπισης κρουσμάτων COVID-19 σε τουριστικά οχήματα μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας COVID-19, όπως αναφέρονται στα υγειονομικά πρωτόκολλα, που έδωσε για διαβούλευση στους φορείς τουρισμού για υποβολή προτάσεων, είναι οι ακόλουθες:

Σκοπός

Οι οδηγίες απευθύνονται στους διαχειριστές και στο προσωπικό των τουριστικών λεωφορείων, mini bus, και άλλων τουριστικών οχημάτων και σε όσους χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες σε αυτά. Η πανδημία της λοίμωξης του νέου Κορωνοϊού (COVID-19) βρίσκεται σε εξέλιξη παγκοσμίως με τις χώρες να βρίσκονται σε διαφορετική επιδημιολογική φάση. Στην Ελλάδα η επιδημία εξελίχθηκε χωρίς πολλά κρούσματα και με λίγες απώλειες. Η προσπάθεια ελέγχου της εξάπλωσης συνεχίζεται σε όλους τους τομείς των δραστηριοτήτων, ενώ ταυτόχρονα αίρονται τα περιοριστικά μέτρα. Η Ελλάδα στην παρούσα φάση προσφέρει έναν ασφαλή τουριστικό προορισμό και η επανέναρξη της λειτουργίας του τουρισμού θεωρείται σημαντική για την οικονομία. Κρίνεται όμως απαραίτητη η εφαρμογή των μέτρων τα οποία περιγράφονται στις παρακάτω οδηγίες για την πρόληψη της εξάπλωσης της λοίμωξης COVID-19. Οι ακόλουθες οδηγίες αναπτύχθηκαν λαμβάνοντας υπόψη τα επιστημονικά δεδομένα για τη μετάδοση του SARS-CoV-2 (μετάδοση από άτομο σε άτομο μέσω σταγονιδίων ή μέσω επαφής) και βασίζονται σε οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019, https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance), του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (https://www.ecdc.europa.eu/en/covid-19-pandemic, https://www.ecdc.europa.eu/en/coronavirus/guidance-and-technical-reports) και της Ευρωπαϊκής Κοινής Δράσης EU HEALTHY GATEWAYS (https://www.healthygateways.eu/Novel-coronavirus).

Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση του προσωπικού 

Ευαισθητοποίησης για την ανίχνευση περιστατικών  Το προσωπικό των τουριστικών οχημάτων θα πρέπει να εκπαιδευτεί ώστε να γνωρίζει τα συμπτώματα του COVID-19, να παρέχει βοήθεια σύμφωνα με τις διαδικασίες που περιγράφονται στην παράγραφο 5, και να ενημερώσει την αρμόδια αρχή/φορέα εκμετάλλευσης κατά την διάρκεια του ταξιδιού ή στον τερματικό σταθμό ή στο σταθμό αποβίβασης του ασθενούς ταξιδιώτη σχετικά με την παρουσία ύποπτου περιστατικού στο όχημα. Οι φορείς εκμετάλλευσης τουριστικών οχημάτων θα πρέπει να ενημερώνονται σχετικά με την επιδημία του COVID-19. Επιπλέον, οι φορείς εκμετάλλευσης των οχημάτων πρέπει να παρέχουν κατάρτιση και καθοδήγηση στο προσωπικό τους για την αναγνώριση των σημείων και συμπτωμάτων της λοίμωξης COVID-19: αιφνίδια έναρξη νόσου, με τουλάχιστον ένα από τα παρακάτω συμπτώματα: βήχα, πυρετό, δύσπνοια. Το προσωπικό θα πρέπει να εκπαιδεύεται σχετικά με τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται όταν ένας επιβάτης στο όχημα εμφανίζει σημεία και συμπτώματα ενδεικτικά της λοίμωξης COVID-19, για την παροχή βοήθειας και για σωστή επιλογή και χρήση των ΜΑΠ(1, 2).

Ενημέρωση και εκπαίδευση του προσωπικού 

Ειδικότερα η ενημέρωση και η εκπαίδευση αφορά: -Το γεγονός ότι δεν θα πρέπει να εργαστούν εάν έχουν έρθει σε επαφή με ασθενή COVID-19 τις τελευταίες 14 ημέρες πριν το ταξίδι ή εάν παρουσιάζουν συμπτώματα αναπνευστικής λοίμωξης. -Τεχνικές πλυσίματος χεριών (συχνό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα, η χρήση γαντιών δεν υποκαθιστά την υγιεινή των χεριών). -Μετά από ποιες δραστηριότητες θα πρέπει να πλένονται τα χέρια π.χ. τα χέρια πρέπει να πλένονται μετά από κάθε επαφή με άλλο άτομο ή τις αναπνευστικές εκκρίσεις αυτού (σάλια, σταγονίδια), με αντικείμενα που αγγίζονται από άλλα άτομα όπως χερούλια, χειρολαβές κ.α., πριν την τοποθέτηση της μάσκας, πριν και μετά από την αφαίρεση της μάσκας, πριν την τοποθέτηση και μετά την αφαίρεση των γαντιών, μετά τη χρήση της τουαλέτας, πριν από το φαγητό, πριν ακουμπήσουμε το πρόσωπο κτλ., πριν και μετά την βάρδια, πριν και μετά το διάλειμμα. -Σε ποιες περιπτώσεις συνιστάται η χρήση αντισηπτικών αντί για πλύσιμο των χεριών (πχ. εάν τα χέρια δεν είναι εμφανώς λερωμένα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναλλακτικά αλκοολούχο διάλυμα). -Στη σχολαστική τήρηση των μέτρων υγιεινής, και συγκεκριμένα: αποφυγή επαφής των χεριών με το στόμα, τη μύτη ή τα μάτια. -Αποφυγή επαφής με ασθενείς που έχουν συμπτώματα του αναπνευστικού. -Κατάλληλη διαχείριση αποβλήτων. -Ορθή χρήση μέσων ατομικής προστασίας (μάσκας και γάντια).

Καθορισμός του μέγιστου αριθμού επιβαινόντων

Ο περιορισμός του μέγιστου επιτρεπτού αριθμού επιβατών σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Σε κάθε όχημα πρέπει να αφήνεται μία θέση κενή προς όλες τις κατευθύνσεις και όλοι οι επιβαίνοντες να φορούν μάσκα σε όλη τη διάρκεια της διαδρομής. Το όριο αυτό θα ισχύει έως 15 Ιουνίου 2020 όπου θα επανεκτιμηθεί η εφαρμογή του μέτρου και η επιδημιολογική κατάσταση και ενδεχομένως να αναθεωρηθεί.

Διαχείριση ύποπτου περιστατικού στο όχημα

Προμήθειες και εξοπλισμός Επαρκείς προμήθειες ΜΑΠ πρέπει να υπάρχουν στο όχημα που συμπεριλαμβάνουν:

• Ιατρική μάσκα
• Γάντια μίας χρήσης
• Προμήθειες για την υγιεινή χεριών (αλκοολούχο διάλυμα τουλάχιστον 70% αιθανόλη για τρίψιμο των χεριών)
• Χαρτομάντιλα
• Σακούλα βιολογικού κινδύνου ή ασφαλείς πλαστικές σακούλες για ασφαλή απόρριψη μολυσματικών αποβλήτων

Διαχωρισμός 

Εάν ένας επιβάτης αναπτύξει συμπτώματα της λοίμωξης COVID-19, προσπάθειες πρέπει να γίνουν για να ελαχιστοποιηθεί η επαφή μεταξύ επιβατών και του προσωπικού με το άρρωστο άτομο. Αν είναι δυνατό, πρέπει να απομακρυνθεί από τους υπόλοιπους (2 μέτρα). Θα πρέπει ο ασθενής να φορέσει ιατρική μάσκα. Οι ασθενείς ταξιδιώτες θα πρέπει να παρέχονται με πλαστικές σακούλες για την ασφαλή απόρριψη των απορριμμάτων (π.χ. χρησιμοποιημένες ιατρικές μάσκες και χαρτομάντιλα).

Αναφορά ύποπτου περιστατικού και αποβίβαση 

Ο οδηγός ή ο φορέας εκμετάλλευσης του οχήματος θα πρέπει να ενημερώσει την αρμόδια υγειονομική αρχή στο σταθμό άφιξης για κάθε ύποπτο περιστατικό COVID-19 που εντοπίζεται τουριστικό όχημα. Η αποβίβαση και η μεταφορά ασθενούς επιβάτη σε ιατρική μονάδα θα αποφασίζεται κατά περίπτωση. Συνίσταται ο ασθενής επιβάτης να φορά ιατρική μάσκα και να περιμένει στον σταθμό σε χώρο προσωρινής απομόνωσης μέχρι να μεταφερθεί στην ιατρική μονάδα. Εάν τέτοιος χώρος δεν είναι διαθέσιμος, τότε ο ασθενής ταξιδιώτης θα πρέπει να περιμένει σε ένα μέρος στο σταθμό ξεχωριστά από τους υπόλοιπους (2 μέτρα). Αυτό θα αποφασιστεί από την αρμόδια αρχή βάσει αξιολόγησης κινδύνου και διαθέσιμων δυνατοτήτων.

Σχέδιο για τη διαχείριση ύποπτου περιστατικού COVID-19

Κάθε όχημα πρέπει να αναπτύξει γραπτό σχέδιο για τη διαχείριση ύποπτου περιστατικού COVID-19, το οποίο θα περιγράφει τα εξής: α) τα συμπτώματα που χαρακτηρίζουν ένα άτομο ως ύποπτο κρούσμα λοίμωξης COVID-19 (αιφνίδια έναρξη νόσου, με τουλάχιστον ένα από τα παρακάτω συμπτώματα: βήχα, πυρετό, δύσπνοια), β) το σχέδιο επικοινωνίας και ενημέρωσης της αρμόδιας αρχής στο επόμενο σταθμό σχετικά με το ύποπτο κρούσμα, γ) τη διαδικασία της προσωρινής απομόνωσης του ατόμου το οποίο θεωρείται ως ύπoπτο κρούσμα COVID-19 μέχρι την ασφαλή μεταφορά του για ιατρική διάγνωση (εξασφάλιση φυσικού  αερισμού, τοποθέτηση χειρουργικής μάσκας στο άτομο που παρουσιάζει συμπτώματα, χορήγηση χαρτομάντηλων, πλαστικής σακούλας για την απόρριψη τους και αντισηπτικό χεριών περιεκτικότητας 70% σε αλκοόλη), δ) χρήση χειρουργικής μάσκας, προστατευτικών γυαλιών, και γαντιών από όποιον φροντίζει τον ασθενή (ο χρησιμοποιημένος προστατευτικός εξοπλισμός πρέπει να απορρίπτεται σε σακούλα και σε καμία περίπτωση να μην ξαναχρησιμοποιείται, ενώ μετά την απόρριψη του προστατευτικού εξοπλισμού πρέπει τα χέρια να πλένονται καλά με νερό και σαπούνι), ε) αερισμός του οχήματος και καθαριότητα και απολύμανση των επιφανειών και των αντικειμένων μετά την απομάκρυνση του ασθενούς με διάλυμα χλωρίνης 0,1% (4 κουταλάκια του γλυκού χλωρίνης περιεκτικότητας 5% ανά 1 λίτρο νερού) ή αιθυλικής αλκοόλης 70% με χρόνο επαφής 10 λεπτών (τα υλικά καθαριότητας θα πρέπει ή να απορριφθούν ή να πλυθούν σε θερμοκρασία 90°C πριν επαναχρησιμοποιηθούν), στ) τη διαδικασία αναφοράς στην αρμόδια αρχή του ύποπτου περιστατικού COVID-19. Για την εφαρμογή του γραπτού σχεδίου πρέπει να οριστεί ένα αρμόδιο άτομο το οποίο θα ορίζεται στο γραπτό σχέδιο και θα καταγράφονται τα στοιχεία του. Εάν κάποιος από τους επιβαίνοντες αναπτύξει συμπτώματα συμβατά θα πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή το σχέδιο.

Επάρκεια και ορθή χρήση μέσων ατομικής προστασίας 

Θα πρέπει να υπάρχουν επαρκείς ποσότητες αντισηπτικών, απολυμαντικών, μέσων ατομικής προστασίας και ειδών καθαρισμού. Θα πρέπει να υπάρχουν γραπτές οδηγίες για την ορθή χρήση των μέσων ατομικής προστασίας και το προσωπικό των οχημάτων να έχει γνώση της χρήσης τους. Πληροφορίες για τα μέσα ατομικής προστασίας για τα μέλη του πληρώματος των οχημάτων και την ορθή χρήση τους παρουσιάζονται στο Παράρτημα 1.

Συστάσεις για το πλήρωμα και τους επιβάτες  

Χρήση μέσων ατομικής προστασίας Η χρήση υφασμάτινης μάσκας είναι υποχρεωτική από το προσωπικό, τους πελάτες και κάθε άλλο άτομο το οποίο εισέρχεται στα οχήματα. Η χρήση γαντιών συνιστάται κατά τον ανεφοδιασμό καυσίμων, καθώς και άλλων διαδικασιών που χρειάζεται να αγγιχθούν επιφάνειες εξοπλισμού που χρησιμοποιούνται από πολλά άτομα και δεν υπάρχει κοντά εγκατάσταση για το πλύσιμο των χεριών αλλά ούτε και σταθμός με αντισηπτικά. Η τοποθέτηση και η αφαίρεση των γαντιών θα γίνεται σύμφωνα με τις οδηγίες ορθής εφαρμογής τους, ενώ τονίζεται ότι η χρήση γαντιών δεν υποκαθιστά το πλύσιμο των χεριών, πριν την τοποθέτηση και μετά την αφαίρεση τους πρέπει να εφαρμόζεται υγιεινή των χεριών. Ατομική υγιεινή  Θα πρέπει να εφαρμόζεται η υγιεινή των χεριών με σαπούνι και νερό. Αν τα χέρια δεν είναι εμφανώς λερωμένα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναλλακτικά αντισηπτικό αλκοολούχο διάλυμα περιεκτικότητας αλκοόλης 70%. Η χρήση γαντιών δεν υποκαθιστά την υγιεινή των χεριών. Στην είσοδο των τουριστικών οχημάτων θα πρέπει να υπάρχουν διαθέσιμα αντισηπτικά. Θα πρέπει να εφαρμόζεται σωστά η ορθή αναπνευστική υγιεινή, δηλαδή η κάλυψη του στόματος και της μύτης με χαρτομάντιλο κατά τον πταρμό και τον βήχα και στη συνέχεια απόρριψη αυτού σε πλαστική σακούλα και εφαρμογή αντισηπτικού στα χέρια. Για αυτό το σκοπό, θα πρέπει να έχει ληφθεί πρόνοια για τον αντίστοιχο εξοπλισμό (χαρτομάντιλα ή χάρτινες πετσέτες και γάντια μιας χρήσεως, πλαστική σακούλα, κ.λπ.). Θα πρέπει να μην αγγίζεται το πρόσωπο, η μύτη και τα μάτια.

Κοινωνική απόσταση

Η θύρα του οδηγού συνιστάται να παραμένει κλειστή και να τοποθετείται ειδικό διαφανές διαχωριστικό πέτασμα μεταξύ του οδηγού και των επιβατών (Plexiglas ή άλλο ομοιογενές υλικό επαρκούς πάχους και ανθεκτικότητας). Για τα λεωφορεία και mini bus, η είσοδος των επιβατών θα γίνεται αποκλειστικά από τη δεύτερη πόρτα των οχημάτων. Η αποβίβαση των επιβατών θα γίνεται από την τρίτη πόρτα. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει τρίτη πόρτα, θα προηγείται αυστηρά η αποβίβαση και στη συνέχεια θα ακολουθεί η επιβίβαση των πολιτών. Για τα μικρά οχήματα συνίσταται οι επιβάτες να επιβιβάζονται από τις πίσω πόρτες. Ο οδηγός ή ένας «Συνοδός γραμμής» μπορεί να βρίσκεται στην μεσαία (δεύτερη) θύρα του λεωφορείου, mini bus και η παρουσία του στοχεύει στην παρακολούθηση εφαρμογής των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης (χρήση μασκών, απολυμαντικού, μέγιστος αριθμός επιβατών).

Αναφορά παραβάσεων 

Οποιαδήποτε παράβαση των κανονισμών θα πρέπει να αναφέρεται στον οδηγό του οχήματος. Άτομα που δεν συμμορφώνονται με τους κανονισμούς δεν πρέπει να επιβιβάζονται.

Αερισμός και κλιματισμός 

Συνιστάται ο συνεχής φυσικός αερισμός των οχημάτων. Στην περίπτωση κλειστών οχημάτων με μη ανοιγόμενα παράθυρα όπου χρησιμοποιείται κλιματισμός θα πρέπει να απενεργοποιείται η επανακυκλοφορία του αέρα.

Καθαριότητα και απολύμανση χώρων 

Συνίσταται να γίνεται σχολαστική και πλήρης απολύμανση των οχημάτων μετά το τέλος της βάρδιας. Ο καθαρισμός με αντισηπτικό των επιφανειών και των σημείων συχνής επαφής εντός των οχημάτων (κυρίως χειρολαβές, χειρολισθήρες και καθίσματα) συνίσταται να γίνεται μετά το πέρας κάθε δρομολογίου. Τα ενοικιαζόμενα οχήματα πρέπει να πλένονται και να απολυμαίνονται μεταξύ των χρήσεων τους από διαφορετικούς πελάτες.

Αποφυγή συναλλαγών δια ζώσης

Συνιστάται να προτιμώνται οι ηλεκτρονικές συναλλαγές, οι παραγγελίες, οι αγορές υπηρεσιών και αγαθών, εξοπλισμού και να προτιμάται η τηλεφωνική συνεννόηση όσο αυτό είναι δυνατό.