Την πολιτιστική, ποιοτική και ανθρώπινη διάσταση του Τουρισμού παρουσιάζει σε άρθρο του στο ΧΡΗΜΑ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ο πρόεδρος του ομίλου Συμβούλων MTC Group, κ. Νότης Μαρτάκης, ένα πολύπειρο στέλεχος της τουριστικής μας βιομηχανίας, ένας «γκουρού» του Τουρισμού. του Νότη Μαρτάκη Tην τελευταία δεκαετία η διεθνής κρίση εξαπλώθηκε ταχύτατα σε όλους τους τομείς της οικονομίας. Η συρρίκνωση του κύκλου εργασιών, η εκτόξευση της ανεργίας, η μείωση των επενδύσεων θεωρούνται τα αναπόφευκτα δεινά της εποχής. Ο τουρισμός επλήγη σε παγκόσμια κλίμακα, όχι όμως στον ίδιο βαθμό. Αυτό σημαίνει ότι παραμένει ένα αξιόπιστο «όχημα» εξόδου από την ύφεση, αρκεί να ληφθεί υπόψη, όχι με την ευρεία και ίσως αόριστη διάστασή του, αλλά με τον θεματικό του χαρακτήρα, όπως τελευταία αναπτύσσεται διεθνώς από την εξειδίκευση των αναγκών και, συνεπώς, της ζήτησης. Ωστόσο, την ώρα που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού προβλέπει ότι ο τουρισμός στις ανερχόμενες οικονομίες θα φτάσει μέχρι το 2030 σε ποσοστό 57% της παγκόσμιας αγοράς, έναντι 47% το 2010, η παθογένεια της εποχικότητας παραμένει, με κίνδυνο την υπερσυγκέντρωση πληθυσμών σε τουριστικούς προορισμούς. Ποια είναι λοιπόν η λύση ώστε ο Τουρισμός να παίξει τον αποφασιστικό ρόλο βιώσιμης ανάπτυξης των οικονομιών στις χώρες υποδοχής τουριστών; Σίγουρα η διεύρυνση της επισκέψιμης περιόδου. Η επέκταση όμως της τουριστικής περιόδου βασίζεται στην ανάπτυξη των ειδικών εκείνων θεματικών μορφών, που ολοένα και περισσότερο κερδίζουν σημαντικά μερίδια ταξιδιωτών και μάλιστα «φανατικών», πράγμα που συμβάλει και στην επανάληψη της επίσκεψης, ένα εξίσου βασικό ζητούμενο για την επιτυχία κάθε στρατηγικής προσέγγισης των αγορών. Ειδικά στην Ελλάδα, που, παρά τις επιτυχίες των προηγούμενων ετών, διανύει μία εποχή μεγάλης αβεβαιότητας και έντονου ανταγωνισμού, η άσκηση της τουριστικής πολιτικής οφείλει να είναι απόλυτα ταυτισμένη με τους κανόνες της αγοράς. Να λαμβάνει, δηλαδή, υπόψη τους νόμους της προσφοράς και ζήτησης και τις σύγχρονες μεθόδους του marketing. Για να επιτευχθεί αυτό πρέπει: Πρώτον να υπάρξει πολιτική, άρα στρατηγική. Δεύτερον να έχει βάθος χρόνου, άρα αποτελεσματικότητα και Τρίτον να είναι στοχευμένη, ώστε να διασφαλίζει τη διείσδυση στις ομάδες ενδιαφέροντος. Είναι γεγονός ότι η χώρα μας διαθέτει ένα αξιόλογο τουριστικό προϊόν που προσφέρεται ως «πρώτη ύλη» για αξιοποίηση. Αρκεί να αναλογιστούμε ότι ο τουρισμός αποτελεί τη μόνη εξαγωγική (αφού εισάγει πόρους) δραστηριότητα, που φέρνει τον καταναλωτή στον τόπο παραγωγής (προσφοράς) του προϊόντος (υπηρεσίας), καθιστώντας, με τον τρόπο αυτό, εξαγωγικές και άλλες δραστηριότητες, που από τη φύση τους δεν είναι εξαγώγιμες (κέντρα εστίασης και αναψυχής, εμπορικά καταστήματα, κ.λπ.). Η HORECA συγκεντρώνει λοιπόν το σύνολο αυτής της εξαγώγιμης προσφοράς που, συνδυαστικά, μπορεί να λειτουργήσει υπέρ της ενίσχυσης του εγχώριου τουριστικού προϊόντος, στο σύνολό του. Ο Τουρισμός και ο Πολιτισμός ακόμα και η Γαστρονομία είναι πλέον έννοιες ταυτόσημες. Άλλωστε, η περιήγηση, η ξενάγηση ακόμα και η γευσιγνωσία, αλλά και η οινογνωσία, που είναι στοιχεία του Πολιτισμού, αποτελούν, ταυτόχρονα, τα βασικά συστατικά κάθε τουριστικού προϊόντος. Όσο, μάλιστα, διατηρούν την αυθεντικότητά τους και δεν υφίστανται αλλοιώσεις και εξωγενείς επηρεασμούς, μπορεί να εξελιχθούν στα δυνατά σημεία κάθε προορισμού. Ο Πολιτισμός είναι η διαχρονική συμπύκνωση γνώσεων, πεποιθήσεων, τεχνών, ηθικής, δικαίου και συνηθειών ενός Έθνους με ρίζες στην ιστορία και «όχημα» την παράδοση. Είναι, με λίγα λόγια, τα επιμέρους χαρακτηριστικά, τα στοιχεία της ταυτότητας που ιστορικά και παραδοσιακά ξεχωρίζουν, γεωγραφικά και διαχρονικά, το ανθρώπινο είδος μεταξύ του. Ο Πολιτισμός, λοιπόν, θεμελιώθηκε από την ιστορία, συντηρήθηκε από την παιδεία και εξελίχθηκε σε κάθε χρονική περίοδο ανάλογα με τις ανάγκες και τις προσαρμογές, όπως αυτές διαμορφώθηκαν στη διαδρομή των χρόνων. Αυτό ακριβώς αποτελεί την κληρονομιά μας και αυτό παραπέμπει στις ρίζες μας. Με την ίδια λογική λοιπόν που θυμόμαστε και συντηρούμε τα ιστορικά γεγονότα και τα αποτυπώματα που άφησαν μέχρι σήμερα οι παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα, ακόμα και οι γαστρονομικές ιδιαιτερότητες αποτελούν κομμάτι της κληρονομιάς μας. Αυτά μας ξεχωρίζουν. Αυτά μας προσδιορίζουν. Όχι για να καλλιεργούμε, είτε μεταξύ μας, είτε και στις νεότερες γενιές οποιοδήποτε αίσθημα υπεροχής έναντι των άλλων λαών. Αλλά για να εμπεδώσουμε τις αξίες, κάποιες μάλιστα από τις οποίες, ενώ τις μεταλαμπαδεύσαμε, κινδυνεύουμε ταυτόχρονα να τις χάσουμε από την ξενολαγνεία και τον μιμητισμό. Μόνο έτσι θα διατηρήσουμε την αυθεντικότητα του προσφερόμενου τουριστικού μας προϊόντος και, μέσω της μοναδικότητάς του, θα αναδείξουμε το συγκριτικό μας πλεονέκτημα. Ο Πολιτισμός όμως στον Τουρισμό δεν είναι ένα στατικό φαινόμενο, που έχει να κάνει με υλικά μόνο στοιχεία. Είναι και θέμα διαχείρισης των ανθρώπινων σχέσεων, αυτό που συνήθως ονομάζουμε ποιότητα υπηρεσιών. Κάποιοι έχουν παρεξηγήσει την προθυμία για εξυπηρέτηση, τον σεβασμό του πελάτη, τη φιλικότητα, τη φιλόξενη διάθεση και την ευγένεια. Και θεωρούν ότι όλα αυτά τα συστατικά της ανθρώπινης φύσης αποτελούν δήθεν απαλλοτρίωση της αξιοπρέπειας. Τους καλώ να αναλογισθούν τη διαφορά τιμής που έχει ο καφές στο καφενείο με εκείνον της πολυτελούς καφετέριας ή του πεντάστερου ξενοδοχείου. Το υλικό είναι το ίδιο. Τι διαφέρει; Πέρα από την άνεση του χώρου, υπεισέρχεται η ανθρώπινη διάσταση. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο ιδιοκτήτης του καφενείου στερείται σε κάτι από όλα αυτά. Πολλές φορές, η αγνότητα και η αυθεντικότητά του υπερέχουν. Στους υπόλοιπους όμως χώρους η ποιότητα των υπηρεσιών δεν περιορίζεται στο επίπεδο πολιτισμού που έμφυτα μπορεί να έχει ο ιδιοκτήτης του καφενείου. Αποτελεί το επιπλέον τίμημα που πληρώνει ο πελάτης για το ίδιο προϊόν που έχει σερβιριστεί και στο καφενείο. Αυτό το επιπλέον τίμημα πρέπει λοιπόν να διακρίνεται από επαγγελματισμό, που επεκτείνεται από τη συμπεριφορά μέχρι και την ενδυματολογική εμφάνιση. Οι συμπάθειες δεν οικοδομούνται από τις κυβερνήσεις. Επιβάλλονται από τους λαούς. Σε αυτούς προσβλέπουμε. Με αυτούς πορευόμαστε. Βάζοντας στην άκρη θρησκευτικές, φυλετικές και χρωματικές ιδεοληψίες. Αποδεχόμενοι τη διαφορετικότητα. Τοποθετώντας σε ίση ζυγαριά αυτό που εμείς, αλλά και οι ξένοι, είμαστε και πιστεύουμε. Για να μας σέβονται και να τους σεβόμαστε. Για να αποδείξουμε ότι ενώ η δουλειά των φιλοσόφων είναι να περιγράφουν τον κόσμο, η δική μας δουλειά είναι να τον διορθώνουμε.